صنعت چاپ در کنار دیگر صنایع مادر خوزستان از قدمت زیادی برخوردار است و تعداد نشریات و مجلات قدیمی گواه این موضوع هستند اما قدیمی‌ترین و اولین چاپخانه خوزستان در آستانه تعطیلی است.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از شبستان، ۱۱ شهریور روز صنعت چاپ، صنعتی که خوزستان در آن قدمت زیادی دارد و در کنار صنعت‌های مهم و مادر دیگر همچون نفت، فولاد، آب و برق و … خودنمایی می‌کند.
این صنعت از دوران باستان تاکنون پیشینه و قدمت زیادی به خود اختصاص داده و با توجه به اینکه صنایع مهم خوزستان نیازمند انتشار اوراق ادارای، بخشنامه‌ها و… بودند چاپ، بخش مهمی از فعالیت‌های آنها محسوب می‌شود و به آن ارزش والایی داده می‌شد.
این صنایع بزرگ در خوزستان حتی به انتشار برخی مجلات و کتاب‌ها هم می‌پرداختند که می‌توان از پیک نفت به‌عنوان نمونه بارز آن نام برد.
خوزستان در جنگ تحمیلی خط مقدم جبهه‌ها بود که با توجه به پخش اعلامیه‌ها و برخی اطلاعیه‌ها و مجلات از جمله مجله طلاییه، نقش چاپخانه بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، پس با توجه به این موارد می‌توان خوزستان را در زمره استان‌های پیشرو در حوزه چاپ در کشور قلمداد کرد و تمام انتشارات صورت گرفته از طریق این چاپخانه‌ها گواه این موضوع است.
ادارات به دنبال کار ارزان با کیفیت کم هستند
فرهاد ارجمندی، مدیر چاپخانه خوزستان اولین و قدیمی‌ترین چاپخانه استان اظهار می‌کند: این چاپخانه در سال ۱۳۰۴ توسط پدربزرگم محمد ارجمند واقع در ۲۴ متری اهواز تاسیس شد که بعد از فوت وی پدرم هوشنگ ارجمندی مدیریت آن را بر عهده گرفت.
ارجمندی با بیان اینکه از سال ۱۳۶۶ مسئولیت کارگاه تاکنون با بنده بوده تصریح می‌کند: متاسفانه با توجه به تورم و مشکلات فعلی در صورت امکان تصمیم بر تعطیلی کارگاه را دارم.
وی می‌گوید: با وجود گرانی‌ها، هزینه‌های برق و ملزومات دولتی برای کارگاه از بزرگترین مشکلات پیش روی ما هستند که به جز تعطیلی راهی نداریم.
ارجمندی سابقه و فعالیت این کارگاه را ۹۵ سال می‌داند و می‌افزاید: بنده از سال ۹۳ بازنشسته شدم اما تاکنون با وجود مشکلات زیاد سعی بر روشن نگه داشتن این کارگاه دارم اما اگر این مشکلات برطرف نشود دیگر مقدور نیست و به علت کار کم نمی‌توانیم نیرو بگیریم.
وی از دیگر مشکلات را تعداد زیاد چاپخانه‌ها و مجوزهای بی‌رویه عنوان می‌کند و می‌گوید: ادارات دنبال کار ارزان حتی با کیفیت کم می‌گردند تا جایی که در بعضی ادارات، این کارها برای برخی کارگاه‌ها انحصاری شده است.
موزه ای به نام چاپ
مجتبی گهستونی، فعال فرهنگی، هنری و میراث فرهنگی اظهار می‌کند: با توجه به اینکه خوزستان دوران صنعتی شدن را به نسبت بسیاری از نقاط کشور خیلی پیش‌تر آغاز کرده، طبیعی است که بخشی از ملزومات فعالیت‌های صنعتی به انتشار اوراق اداری، مکاتبات اداری، بخشنامه‌ها، توافق‌نامه‌ها، اطلاعیه‌ها و یا اقسام اوراق دیگر نیازمند باشد.
گهستونی با بیان اینکه در گذشته‌های دور بخشی از اوراق چاپی از خارج کشور وارد می‌شد اضافه می‌کند: خوزستان با وجود صنایع مادر باید این نیاز را به صورت مدام تامین و این خلا را پر می‌کرد.
وی ادامه می‌دهد: در حوزه نفت اسناد، مدارک و اوراق زیادی وجود دارد که بخشی از آن در چاپخانه‌های خوزستان انتشار پیدا کرده مجلاتی مانند اخبار هفته، پیک نفت در شهرهای آبادان واهواز به چاپ می‌رسید و در مسجدسلیمان هم نشریه‌های گهگاهی وجود داشت.
این فعال فرهنگی با اشاره به حوزه آب و برق در خوزستان عنوان می‌کند: سازمان آب و برق که قدمتش بیش از وزارت نیرو است در فعالیت های خودش با توجه به تاسیسات بزرگ و پرسنل زیادی که در استان داشت نیازمند ملزومات چاپی بود که یکی از این نشریات در سال ۱۳۳۰ انتشارات سازمان آب و برق به چاپ رسید که نشان دهنده دارابودن چاپخانه در این سازمان است.
وی به چاپخانه و انتشارات دانشگاه چمران در امروز و پیشینه آن اشاره می‌کند و می‌افزاید: مجلات، چاپخانه‌ها و صنایع مادر در خوزستان باعث می‌شود تا این استان در یک قرن پیش وارد یک دوره مدرنیته شود.
گهستونی چاپ را یکی از نیازهای امور اداری و فرهنگی در گذشته می‌داند و ابراز می‌کند: نباید از این موضوع غافل شویم که در مورد استانی صحبت می‌کنیم که قدیمی‌ترین نقش‌برجسته‌ها و سنگ‌نگاره‌ها را دارا است.
وی اذعان می‌دارد: در کاوش‌های باستان‌شناسی الواح گلی و کتیبه‌هایی یافت می‌شود که هر کدام از آنها اوراق مالی و بخشنامه هستند و یا شرح آدم‌هایی را بیان می‌کنند که در آن دوره می‌زیستند پس تاریخ نشان می‌دهد خوزستان جزء استان‌های سرآمد در صنعت چاپ است.
این فعال فرهنگی و هنری از نیایشگاه چغازنبیل نام می‌برد و تشریح می‌کند: در این نیایشگاه ۶ هزار کتیبه وجود دارد که صنعت چاپ را در خوزستان تداعی می‌کند و نشان می‌دهد از آن دوران ما در این زمینه‌ها فعالیت داشتیم.
وی اضافه می‌کند: در دوران قاجار و اوایل پهلوی با وجود صنایع بزرگ، نشریات مهمی وجود داشته که امروز آثاری از آن مجلات از جمله نشریه اتاق بازرگانی با قدمت ۹۰ ساله را می‌توان مشاهده کرد.
گهستونی با اشاره به فعالیت‌های چاپخانه‌هایی در دوره‌های متعدد در خوزستان بیان می‌کند: مالکان این چاپخانه‌ها یا از دنیا رفتند و یا تغییر شغل داده‌اند اما این صنعت تا به امروز در خوزستان باقی مانده و با توجه به پیشینه باستانی و باشکوه آن نشان می‌دهد خوزستان چه عقبه‌ای در مستند و چاپ دارد.
وی با تاکید براینکه باید این پیشینه در خوزستان حفظ شود می‌گوید: با توجه به نیاز خوزستان، جمعیت آن و تحولی که در حوزه چاپ و دستگاه چاپی صورت گرفته باید دارای موزه صنعت چاپ باشیم و مکانی علمی را برای بازدید بنا کنیم تا آموزه‌های علمی را به نسل جوان ارائه دهد و یادآور پیشنیه باستانی ما باشد.
مستندنگاری و بایگانی پیشینه صنعت چاپ در خوزستان
فعال فرهنگی، هنری و میراث فرهنگی به جای خالی انجمن‌های تخصصی حوزه چاپ و اتحادیه‌هایی مربوط به چاپ اشاره می‌کند و می‌افزاید: به نظر می‌رسد در این میان حلقه مفقوده‌ای وجود دارد که باید این خلا پر شود و برای کمک به احیای بناهای تاریخی چاپخانه‌ها، یک بنا را مرمت و تبدیل به موزه چاپ کنند تا از تعطیلی آنها جلوگیری شود.
وی یادآور می‌شود: امروز در خوزستان چاپخانه‌هایی وجود دارند که شاهد و گواه تاریخ هستند و بخشی از نشریات بسیار مهم خوزستان را در دوره‌های مختلف منتشر می‌کردند که باید از آنها نگهداری شود.
گهستونی در پایان می‌گوید: از خانه مطبوعات و اداره ارشاد انتظار می‌رود پیشینه صنعت چاپ را در خوزستان مستندنگاری و بایگانی کنند؛ بسیاری از اوراق و اسناد موجود است که نام چاپخانه‌های قدیمی در حک شده است که باید نمونه‌های آن به‌عنوان بایگانی چاپ در یک مکان نگهداری شود چراکه ارزش مطالعاتی و پژوهشی دارند.
به‌روز رسانی چاپخانه‌های قدیمی
مرتضی جمشیدی، معاون فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار شبستان، ضمن گرامیداشت روز صنعت چاپ اظهار می‌کند: چاپ به‌عنوان یک صنعت پایه در زمینه توسعه فرهنگی و اقتصادی نقش موثری را ایفا می‌کند و به همین دلیل باید به عنوان یکی از محورهای توسعه مورد توجه قرار می‌گیرد.
جمشیدی صنعت چاپ را به‌عنوان بزرگترین اقتصاد حوزه فرهنگ عنوان می‌کند و می‌افزاید: اگر به حوزه‌های فرهنگ مانند سینما، موسیقی، نشر، نقاشی و عکاسی نگاه کنید هیچ‌کدام به اندازه صنعت چاپ سرمایه در گردش ندارند.
وی تصریح می‌کند: همیشه به صنعت چاپ و نشر به‌عنوان عرصه‌ای فرهنگی نگاه می‌شود، در حالی که زیربنای تحول اقتصادی کشور و زمینه‌ساز هر تحولی در اقتصاد یک تحول فرهنگی بوده زیرا چاپ و نشر با تمام ابعاد سیاسی و اقتصادی در ارتباط است.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان با اشاره به مشکلات صنعت چاپ در خوزستان تشریح می‌کند: کم‌رونق بودن بازار با توجه به بحران اقتصادی، کاهش تقاضای دولتی نسبت به فعالیت‌های چاپی خود، کمبود تسهیلات با بهره پایین و بالابودن قیمت مواد اولیه چاپ از مشکلات چاپخانه‌ها هستند.
وی با بیان اینکه چاپخانه‌ها باید دستگاه‌های خود را به‌روز کنند می‌گوید: از دیگر مشکلات اصلی ما عدم نوآوری برخی چاپخانه‌های قدیمی در خرید ماشین‌آلات چاپی است و آنها سعی بر به‌روزرسانی خود ندارند البته برخی از چاپخانه‌ها این به‌روزرسانی‌ها را در دستگاه‌های چاپ انجام داده‌اند که بسیاری از مشکلات آنها حل شده است.
جمشیدی یکی از نقاط قوت چاپ در خوزستان را وجود کارخانه و شرکت‌های صنعتی عنوان می‌کند و می‌گوید: وجود انبوهی از واحدهای تولیدی و صنعتی در استان، دسترسی به بازارهای کشور همسایه، وجود ماشین‌آلات پیشرفته چاپ در استان از دیگر نقاط صنعت چاپ در خوزستان است.
وی تعداد چاپخانه‌های افست، سیلک و دیجیتال در استان را ۳۸۰ و رول برای چاپ نشریات در استان را ۲ چاپخانه می‌داند و ابراز می‌کند: در سال‌های اخیر بیشتر مجوز چاپ دیجیتال صادر شده است؛ برخی از افراد دستگاه بنر و دیجیتال را خریداری و مغازه‌ای را کرایه کرده اما اطلاع ندارد باید از ارشاد مجوز دریافت کند که این موارد ساماندهی شد و برای افراد واجد شرایط مجوز صادر می‌شود.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان در پایان در خصوص برنامه‌های پیش روی ارشاد برای صنعت چاپ در خوزستان یا آور می‌شود: راه‌اندازی دوره‌های آموزشی صنعت چاپ در استان، الزام دستگاه‌های خصوصی و دولتی استان به انجام استعلام و انجام امورچاپی در داخل استان و ارائه تسهیلات به چاپخانه‌داران از برنامه‌های پیش‌بینی شده ارشاد در آینده است.
با توجه به پیشینه خوزستان در صنعت چاپ و اهمیت آن در اقتصاد، امیدواریم این استان به قطب فرهنگی و اقتصادی صنعت چاپ در کنار دیگر صنایع مادر و مهم در کشور شود و می‌توان از چاپخانه‌های جدید جهت اشتغالزایی بیشتر و پیشرفت اقتصادی استان و از چاپخانه‌های قدیمی به‌عنوان موزه و آموزه‌های علمی استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: توسعه اشتغالزایی در کردستان با بازاریابی دستاوردهای صنعت چاپ
