وقتى مرکب، یا هر ماده‌ی دیگر قابل چاپ از یک ورقه‌ی استنسیل عبور داده شود، رنگى که از نقاط باز استنسیل عبور کرده است، بر روى سطح زیرین اثر خواهد گذاشت. اگر مرکب را از تورى به‌وسیله‌ی کاردک عبور دهیم، عمل چاپ سیلک انجام خواهد گرفت.
باید توجه داشت که منافذ تورى برحسب مورد، بسته یا باز گذاشته‌شده‌اند. نقاط باز همان سطوح تصویر است که باید مرکب از توری عبور کند و بر روى جنس زیرین اثر بگذارد. نقاط بسته همان سطوح غیر تصویری است که مرکب نباید از آن‌ها عبور کند. چاپ سیلک اسکرین در میان هنرمندان نقاش نیز جایگاه و ارزشى خاص دارد و از آن به‌عنوان سری‌گرافی نام می‌برند.
بخش های پیشین این مقاله به تاریخچه چاپ سیلک اسکرین اشاره داشت و بررسی انواع پارچه های توری ابریشم طبیعی، نایلون، پلی‌استر و فلزی و رابطه‌ی آن‌ها با غلظت رنگ و همچنین طریقه ساخت کادر و چهارچوب و بررسی انواع آن در چاپ پرداخته شد. حال در ادامه‌ی این جستار به معرفی پاک‌کننده ها و سایر روش های مورد تائید برای پاک کردن انواع پارچه های مصرفی در حوزه‌ی چاپ سیلک اسکرین اشاره خواهد شد.
پاک‌کننده های چاپ سیلک
باید بسیار احتیاط کرد تا برای شستشوی پارچه های توری از بعضی مواد پاک‌کننده و شوینده‌های خانگی، مانند مواد شست و شوی موزاییک، سرامیک و مایعات ظرف‌شویی استفاده نشود، زیرا این مواد از قدرت چسبندگی پارچه توری کم می‌کند و به بافت پارچه توری صدمه می‌زنند.
غیر از پودرهای شوینده لباس، از مواد شیمیایی پاک‌کننده چربی که بی‌خطر هستند و ازنظر اقتصادی نیز به‌صرفه می‌نمایند، می‌توان تری فسفات دوسود یا فسفات‌تری سودیک را نام برد که قدرت چسبندگی در پارچه توری را زیاد می‌کنند.
عوامل ایجاد چسبندگی در پارچه های توری
برای پاک کردن مواد چربی از روی انواع پارچه های توری و تبدیل نخ های لغزنده و نرم آن ها به نخ های زبر کرک دار، متدهای مختلفی برای انواع پارچه های توری وجود دارد. به‌خصوص این تفاوت در پارچه های توری فلزی کاملاً مشخص است.
ابریشم طبیعی
برای پاک کردن چربی و ایجاد چسبندگی خوب در پارچه های توری ابریشم طبیعی، یک متد بیشتر وجود ندارد که شامل مراحل زیر است:
– خیس کردن دو سطح پارچه توری با آبگرم حداکثر ۴۵ درجه
– ماساژ دادن هر دو سطح پارچه توری با یک پودر فسفات‌تری سودیک به‌وسیله یک برس نایلونی یا موی به مدت ۱۰ دقیقه
– شستشوی خوب با آب گرم ۴۵ درجه و ماساژ دادن مجدد دو سطح پارچه توری با یک قطعه اسفنج یا فرچه مویی برای پاک کردن ذرات پودر فسفات‌تری سودیک از سطح آن
– خشک‌کردن پارچه توری به‌وسیله یک قطعه جیر یا روزنامه در حرارت معمولی (حرارت آفتاب) یا استفاده از خشک‌کن‌های برقی با حرارت متعادل مانند سشوار
باید توجه داشته باشیم از آب ژاول و آب جوش برای شستشو و تمیز کردن پارچه های توری ابریشم طبیعی در چاپ سیلک استفاده نشود.
پارچه های توری فلزی
در چاپ سیلک برای پاک کردن چربی و ایجاد چسبندگی خوب در پارچه های توری فلزی، روش‌های مختلفی وجود دارد که برحسب نوع جنس تارهای فلز به‌کاررفته در این دسته از پارچه‌های توری به گروه های زیر تقسیم می‌شود.
الف- برنز فسفورو
برای پاک کردن چربی و ایجاد چسبندگی خوب در این نوع پارچه های توری فلزی روش‌های مختلفی وجود دارد که برحسب نوع جنس تارهای فلز به‌کاررفته در آن‌ها، شستشوی این دسته از پارچه‌های توری به روش‌های زیر انجام می‌شود.
روش اول: شستشو تحت‌فشار زیاد بخار؛ این متد ایده‌آل‌ترین روش است ولی به علت نبودن امکانات همیشگی در آتلیه‌ها و کارگاه‌ها، به‌ندرت از این طریقه استفاده می‌شود.
روش دوم: به علت نبودن امکانات برای پاک کردن چربی و ایجاد چسبندگی در پارچه‌های توری فلزی ساخته‌شده از تارهای برنز فسفور از این روش که شامل چند مرحله زیر است بیشتر استفاده می‌شود.
– ماساژ دادن دو سطح پارچه توری با سود کوستیک ۱۰ درصد تا ۲۰ درصد به‌وسیله یک قطعه اسفنج مرطوب یا به کمک یک فرچه مویی به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه
– شستشو به مدت ۱۰ دقیقه با آب گرم و فشار دوش دستی
– ماساژ دو سطح پارچه توری به‌وسیله یک برس مویی به مدت ۵ دقیقه
– شستشوی مجدد با فشار آب گرم
– خشک‌کردن آن به‌وسیله یک جسم آب گیر مانند جیر یا روزنامه و حرارت طبیعی آفتاب؛ یا استفاده از خشک‌کن‌های برقی با حرارت متعادل
ب – آهن آب‌داده (فولاد)
برای پاک کردن چربی و ایجاد چسبندگی در این دسته از پارچه‌های توری فلزی، سه روش وجود دارد.
روش اول: نحوه انجام این روش مانند مرحله اول در پارچه‌های توری فلزی برنز فسفورو است که روش ایده‌آلی است.
روش دوم: که با مشتعل کردن تارهای فلزی پارچه توری، به‌وسیله بنزین تا حد سرخ شدن سیم‌های توری و سرد کردن مجدد آن انجام می‌شود.
روش سوم: کاملاً مشابه مراحل انجام‌شده در مطب دوم پارچه های توری فلزی از جنس برنز فسفور است.
پارچه های توری نایلون
برای پاک کردن چربی و ایجاد چسبندگی خوب در پارچه های تولید نایلون سه روش وجود دارد.
روش اول: استفاده از نوعی محفظه‌های مخصوص که با قرار دادن شابلون در آن تحت انجام یک عمل مکانیکی باعث پاک شدن چربی و ایجاد چسبندگی خوب در سطح پارچه توری می‌شود (عملکرد در این فضای کوچک مانند عملیات مکانیکی شستشو در یک کارواش است).
روش دوم: شستشو و استفاده کردن از پودر سیلیس کاربید شماره ۱۲۰ و پودر کربنات، هم‌زمان با کشیدن یک فرچه یا برس مویی از هر دو طرف روی دو سطح پارچه توری، باعث پاک شدن چربی و ایجاد چسبندگی خوب در این نوع پارچه توری می‌شود.
روش سوم: کاملاً مشابه عملکرد شستشو درروش دوم پارچه‌های توری فلزی برنز فسفورو است.
پارچه های پلی‌استر
برای پاک کردن چربی و ایجاد چسبندگی خوب در این دسته از پارچه ها، سه روش متداول است.
روش اول: این روش یک متد شیمیایی است که با استفاده از اسید بوندینگ پلی‌استر که چربی را به‌خوبی از روی این دسته از پارچه‌های توری پاک‌کرده و در آن‌ها ایجاد چسبندگی می‌کند.
روش دوم: این متد کاملاً مشابه عملکرد متد دوم در پارچه‌های نایلون برای پاک کردن چربی و ایجاد چسبندگی در آن‌ها است.
روش سوم: انجام و عملکرد در این متد کاملاً مشابه روش دوم در پارچه‌های توری فلزی برنز فسفرو است.
باید توجه داشته باشیم قبل از انجام هر نوع کلیشه (مستقیم یا غیرمستقیم) به شستشو و پاک کردن چربی از روی سطح توری هایی که دارای چسبندگی بد یا بسیار کم هستند اقدام نماییم و با یکی از متدهای مربوط به آن دسته از پارچه‌های توری، شستشو را انجام دهیم تا در سطح آن‌ها چسبندگی خوب ایجاد شود.چاپ سیلک
بیشتر بخوانید: کهن اما روزآمد/ نگاهی به تاریخچه چاپ سیلک، نخ ابریشمی و انواع بافت آن
