صحبت از چاپ اسکناس که می شود خیالات آدم را برمی‌دارد. چشم ها به یکسو خیره می شود و آرزوی رسیدن به ثروت دوباره از خواب بیدار می شود. چاپ اسکناس یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین عملیات‌های چاپی در تمام دنیاست.
کافی است کمی اشتباه چاشنی چاپ اسکناس و پول شود تا یک مملکت بهم بریزد. اما چاپ پول به چه شکلی انجام می‌شود؟ چه نهادی بانی چاپ پول است؟ کاغذ چاپ آن چیست و هزاران سئوال دیگر که راجع به چاپ پول همگان در اذهان خود دارند در این پرونده به آن پاسخ داده خواهد شد. اما در ابتدا بد نیست کمی راجع به تاریخچه پیدایش پول در جوامع بشری بیشتر بدانیم.
واژه پول
پول از کلمه یونانی Obolos گرفته شده و آن سکه‌ای بود برابر یک ششم درهم یا دراخم. کریستین سن معتقد است کلمه «پول» در زمان اشکانیان به ایران راه یافته است.
«سکه» نام دستگاه آهنینی بود که برای مهر زدن بر پول‌هایی که در میان مردم رایج و با آن معامله می‌کردند، به کار می‌رفت. بعدها آن را اثر مهری می‌نامیدند که روی سکه‌های حک می‌شد.
بنابراین سکه عبارت است از یک قطعه فلز به وزن معین که روی آن علامت رسمی دولت، یا حکومتی که عیار و وزن آن و ارزش آن را تعهد می‌کند، قید شده است.
تاریخچه پول
شاید اختراع پول یکی از کشفیات شگرف و بی‌نظیری باشد که بشر توانست مشکلات موجود در مبادله کالاها و خدمات را به کلی برطرف سازد.
در گذشته دیرین برای تداوم حیات، نیاز هر فرد با تلاش فردی (شکار- تولید و …) تامین می‌شد ولی با گذشت زمان هرگز به تولید شخصی قانع نبود و اگر در آن روز بشر نمی‌توانست با زور هرچه می‌خواهد به چنگ آورد ناگزیر حاضر می‌شد از راه معاوضه جنس با جنس (معاوضه مستقیم کالا با کالا) نیازهای عادی زندگی را فراهم کرده و از این راه امرار معاش نماید.
در اینگونه داد و ستدهای اولیه (قرن‌ها پیش از میلاد) معاوضه دو کالا با هم بدون تعیین ارزش و معیاری برای سنجش انجام می‌پذیرفت تا آنکه راه (مبادله غیرمستقیم کالا با کالا) را در پیش گرفت و همین انتخاب موجب پیدایش «پول» گردید. اما در ابتدا این مبادله کالا به کالا بود که شکل گرفت و همانطور که اشاره شد در جوامع نخستین تحصیل انواع کالاهای تولید شده جهت مصرف صرفا از طریق تعویض و مبادله دو کالا امکان‌پذیر بود و این مبادله مشکلات بسیاری بهمراه داشت از جمله:
الف- امکان تعیین ارزش کالا براساس قبول واحد معینی که مورد تایید طرفین معامله باشد نبود.
ب- یافتن طرفین مبادله دو کالا (گوسفند و گندم) که هر دو نیاز به کالاهای عرضه شده طرف دیگر داشته و آماده مبادله باشند چندان آسان نبود.
بشر در ابتدا برای حل چنین مشکلاتی اشیا و یا کالاهایی را به عنوان واسطه مبادلات به جهت سهولت داد و ستد انتخاب کرد و انتخاب آن بستگی به نوع و فراوانی آن شیء یا کالای واسطه در آن محدوده یا شهر داشت مثل صدف در سواحل دریا و گوسفند و گاو در نواحی کوهستانی و معتدل. کمی بعد مسکوکات فلزی جای خود را در این داد و ستدها باز کرد و تنوع تولید و لزوم رفع نیاز بشر از تولیدات مختلف در سیر گسترش اقتصاد کشورها موجب پیدایش دو کالای اقتصادی با ثبات ارزش نسبی که مورد قبول عامه باشد گردید و این دو کالای فلزی طلا و نقره بود.
پس از آنکه فلزات قیمتی (طلا و نقره) کشف شد و مزایا و وجوه تمایز آنها نسبت به کالاهای دیگر به ویژه فلزاتی مثل آهن و مس و مفرغ شناخته شد، جایگزین وسایل مبادلاتی قبلی که فاقد خصوصیات فیزیکی طلا و نقره (وفور تولید بودند) شدند و به عنوان «پول» مورد استفاده قرار گرفتند.
با گذشت زمان مسئولان امور در جوامع مختلف برای رونق داد و ستد و توسعه تجارت نسبت به ضرب سکه‌های طلا و نقره اقدام نمودند. برای انجام این کار، شمش‌های طلا و نفره را به سکه‌های کوچک و متنوع تبدیل و سپس آنها را به مهر خود ممهور و در قلمرو جغرافیایی خویش رایج ساختند.
بطوریکه مورخان می‌گویند اختراع سکه از سده هفتم پیش از میلاد مسیح در کشور لیدی پا گرفته، ولی در اکتشافاتی که اخیرا در کشور هندوستان شده مسکوکاتی بدست آمده که ظاهرا مربوط به پنج هزار سال قبل است (سه هزار سال پیش از میلاد) . هرودوت مورخ سده پنجم قبل از میلاد مسیح می‌نویسد: «در میان مردم و ملت‌هایی که ما می‌شناسیم مردمان لیدی نخستین کسانی هستند که برای مصرف خود از زر و سیم سکه زدند.»
البته گروهی از محققین علوم باستان‌شناسی معتقدند که این افراد (ضرب‌کنندگان سکه) مهاجرین یونانی بودند که در خدمت دولت لیدی سکه زدند و جهانیان این اختراع را که پس از اختراع خط بزرگ‌ترین اختراع است مدیون یونانی‌ها می‌دانند.
پیش از روی کار آمدن هخامنشیان و سقوط کشور لیدی، ایرانیان از اختراع پول و رواج آن در خاک همسایه خود آگاهی داشته‌اند زیرا پس از فتح لیدی به دست کوروش که این سرزمین نیز در قلمرو حکومت هخامنشیان درآمد در اکروسارس پایتخت لیدی کارگاه سکه‌زنی (ضرابخانه) وجود داشته و به تحقیق دانشمندان امروزی ثابت شده که اختراع سکه در روزگار شهریاری خاندان مرمناد اتفاق افتاده است.
کمی بعد پول کاغذی جای فلزات را گرفت و همزمان با نقشی که پول فلزی در بازارهای مختلف مبادلات و معاملات پیدا کرد کار داد و ستد و تجارت را توسعه بخشید و موجب گسترش حرفه صرافی شد. صاحبان این حرف واسطه عملیات پولی بین تجار در داخل و خارج از کشور بودند که عملکردشان مقدمه نشر پول کاغذی و تشکیل بانک‌های امروزی گردید.
نشر پول کاغذی در دوران پیشین به صور مختلف وجود داشته که در زمان‌ها و مکان‌های گوناگون دارای نقش و وظایف محدود و خاصی بوده است. مثلا در روم قبل از میلاد، صراف‌ها اسناد کاغذی (دست نوشته‌هایی) در اختیار مشتریان خود می‌گذاردند یا به اشخاصی که مسکوکات (فلزات قیمتی) خود را پیش آنها به امانت می‌گذاشتند، سندی به عنوان «قبض رسید» می‌دادند. این اسناد که به همین عنوان «قبض رسید» معروف بودند، به اعتبار صراف صادرکننده در بازار دست به دست می‌گشتند و عملا وظایف پول مسکوک و رایج آن زمان را انجام می‌دادند.
این رویه پایه‌گذار سیستم پول کاغذی به اسکناس شد که از بدو انتشار رابطه ثابتی بین ارزش اسکناس معاملاتی با طلا و نقره برقرار ساخت و قانونمند گردید و از قرن نوزدهم، در چارچوب مقررات و قوانین پولی و بانکی هر کشور و تحت عنوان پول قانونی، رایج و در اقتصاد و سرمایه‌داری متداول و مطرح شد. شاید اختراع پول یکی از کشفیات شگرف و بی‌نظیری باشد که بشر توانست مشکلات موجود در مبادله کالاها و خدمات را به کلی برطرف سازد.
تاریخچه اسکناس در ایران
سکناس در زبان فرانسه Assignas نامیده می‌شد که به معنی تضمین پرداخت وجه از طرف دولت بوده است. روس‌ها به آسیگناف می‌گفته‌اند که این کلمه در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار در ایران به صورت اسکناس در آمد.
قدیمی‌ترین اسکناس شناخته شده در ایران، اسکناس یک درهمی، منقش به لا اله الا الله و محمد رسول‌الله می‌باشد که در زمان فرمانروایی کی‌تون مغول به سال ۶۹۳ هجری قمری در تبریز به چاپ رسیده و به نام چاو مبارک موسوم بوده است.
اولین بانکی که اسکناس‌های ایران را چاپ می‌کرده، بانک جدید شرق بود که مرکزش در لندن و در آسیا عملیات بانکی داشته است. اسکناس‌های چاپ شده توسط این بانک در بانک بازرگانی ایران انتشار می‌یافت. مبلغ این اسکناس‌ها از ۵ قران به بالا بوده است.
در سال ۱۲۶۷ هجری قمری امتیاز نشر اسکناس از بانک جدید شرق به بانک شاهی انتقال یافت. بانک شاهی حق انتشار اسکناس یعنی توزیع آن را داشته و چاپ توسط بانک جدید شرق صورت می‌گرفته و سیاست‌های پولی نیز به عهده همین بانک بود.
در سال ۱۲۵۸ هجری شمسی، نمایندگان نخستین مجلس شورای ملی خواستار تاسیس بانک ملی شدند.
سال ۱۳۰۶ شمسی بانک ملی به نصویب می‌رسد و در ۱۷ شهریور ۱۳۰۷ شروع به کار می‌کند. از جمله سیاست‌های این بانک خارج ساختن کنترل اقتصاد پولی ایران از دست خارجی‌ها بود.
سال ۱۳۱۰ شمسی اسکناس‌های چاپ شده قبلی از جریان خارج شدند. به موجب ماده ۵ قانون اصلاح (قانون واحد ومقیاس پول) حق انحصاری انتشار اسکناس به مدت ۱۰ سال به بانک ملی واگذار شد. از آن پس تعیین نوع طرح و مبلغ، نوع اسکناس و تعداد آنها را بانک ملی تعیین می‌کرده و در لندن چاپ می‌شد.
نشر اسکناس از سال ۱۳۳۹ از بانک ملی به بانک مرکزی سپرده شد.
سازمان تولید اسکناس از سال ۱۳۵۱ تاسیس و طرح تاسیس چاپخانه‌ای برای چاپ اسکناس تهیه شد.
سال ۱۳۶۱ ساختمان چاپ اسکناس تکمیل و چاپ اسکناس به صورت آزمایشی با چاپ اسکناس‌های ۲۰۰ ریالی به طور رسمی در ایران آغاز شد. در سال ۱۳۶۷ با راه اندازی دو خط تولید دیگر، خط تولید اسکناس به ۴ واحد رسید و از آن پس تمامی اسکناس‌های جمهوری اسلامی ایران در داخل چاپ می‌شود. در سال ۱۳۶۸ با توجه به واردات کاغذهای مورد نیاز از خارج، طرح ساخت کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار مطرح می‌شود. در سال ۱۳۷۶ عملیات اجرایی پروژه کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار آغاز می‌شود. در سال ۱۳۸۱ این کارخانه پس از پشت سر گذاردن تولیدات آزمایشی به بهره برداری کامل رسید.
مسکوکات دوره قاجاریه
واحد اصلی پول قاجار تومان، قران و شاهی بود. تومان واژه ترکی ایغوری است به معنی ده‌هزار که در تقسیمات لشکری هر ده‌هزار سرباز تومان و فرماندهی آنها امیرتومان نامیده می‌شد. تا پیش از قاجار از این واحد پولی استفاده نمی‌شد. در دوره مغول ده‌هزار دینار را برابر تومان می‌دانستند. کسروی یک‌تومان مغول را برابر صدهزار تومان امروز می‌داند. تونان طلا اولین بار در زمان فتحعلی‌شاه قاجار ضرب شد.
وزن آن در ۱۲۲۴ قمری (۱۱۸۸ شمسی) یک‌مثقال و یک‌ششم مثقال بود. در سال ۱۲۹۸ قمری در زمان ناصرالدین‌شاه، وزن طلای تومان کاهش یافت و ارزش آن برابر ده‌قران نقره یا ده‌هزار دینار شد. اما سکه‌ای به نام دینار وجود نداشت. در سال ۱۳۰۸ شمسی که آحاد پول ایران تغییر کرد، تومان به معنای ده ریال شد که هنوز هم این لفظ رایج است.
در زمان فتحعلی‌شاه، سکه نقره جدید، یعنی «قران» متداول شد، که معادل یک‌دهم تونان و پنج‌عباسی یا بیست‌شاهی بود. در این زمان شاهی به صورت سکه مسی در آمده بود. بنابراین سه شکل سکه در ایران رایج بود: تومان‌های طلا، قران نقره و شاهی مسی. ولی پول رایج سکه‌های نقره بود.
مسکوکات دوره پهلوی
پول دوره قاجار تا اوایل دوره پهلوی رایج بود. اما طلا پشتوانه پول نبود. در سال ۱۳۰۸ شمسی طلا پشتوانه پول شد. مسکوک نقره یک‌ریالی به نمایندگی ریال طلا در کشور رایج و قران برچیده شد؛ مسکوک نقره، نیم‌ریالی، دوریالی و پنچ‌ریالی شد.
ریال در اصل واژه اسپانیایی است و آن نام سکه نقره‌ای رایج در آن سرزمین بود که به معنی “شاهی” است. این واژه مترداف «رویال» (Royal) انگلیسی و «رگالیس» لاتین است که آن هم به معنای شاهی است و از ریشه «رکس» (Rex) یعنی شاه است.
از مسکوکات قانونی طلا در ایران در دوره رضاشاه، سکه پهلوی است که بر اساس قانون مصوب سال ۱۳۱۰ شمسی در مجلس شورای ملی، که برای تعیین واحد و مقیاس پول ایران به تصویب رسید، سکه پهلوی طلا به ارزش صدریال ضرب شد. این سکه دارای عیار ۹۰۰ در هزار بود و با عکس شیر و خورشید و پادشاه مزین شده بود.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ در بهار ۱۳۵۸ سکه طلای ایرانی ضرب شد که به نام “بهار آزادی” که دارای همان عیار پهلوی است. مسکوکات ریال نیز در این دوره ضرب و اسکناس نیز مانند زمان پهلوی منتشر شد.
بررسی مراحل چاپ اسکناس
ویژگی‌های اسکناس‌های تولید داخل چیست؟ و اساساً از چه زمانی تولید اسکناس در داخل کشور صورت گرفت؟ از چه کاغذی برای چاپ اسکناس استفاده می‌شود و هر اسکناس چه خصوصیت منحصر به فردی دارد؟ همه این‌ها سوالاتی است که در این گزارش سعی کردیم به آنها پاسخ دهیم
با تاسیس بانک مرکزی ایران، حق انحصاری نشر اسکناس به بانک مرکزی محول شد. با این توضیح که چاپ اسکناس تا سال ۱۳۶۲ در خارج از کشور (عمدتا در کشور انگلستان) و به سفارش ایران انجام می‌شد و از آن سال، چاپ اسکناس در کشور شروع شد. ضمن اینکه تا حدود ۷ سال پیش، کاغذ اسکناس به‌طور کامل از خارج از کشور وارد می‌شد که با تأسیس کارخانه تولید کاغذ اوراق بهادار، تمامی اسکناس‌ها روی کاغذ ایرانی به چاپ می‌رسد.
امروزه اسکناس در ایران با دستگاه‌های مدرن چاپ و بالاترین ضریب امنیت به چاپ می‌رسد.
اسکناس ۱۰۰ هزار ریالی
ویژگی های کاغذ
واترمارک: پرتره حضرت امام(ره) در سمت چپ و در خمیر کاغذ به صورت سه بعدی که در مقابل نور از دو طرف قابل مشاهده است.
نخ امنیتی پنجره‌ای: از نوع هولوگرام با عرض ۵/۲ میلیمتر شامل آرم بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در طول نخ که در مقابل نور با تغییر زاویه به صورت هفت رنگ دیده می‌شود و عدد لاتین ۱۰۰۰۰۰ در روی آن قابل مشاهده خواهد بود.
نخ امنیتی پنهان: از جنس پلی استر که عبارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران روی آن نقش بسته و تحت تابش اشعه ماورای بنفش با سه رنگ سبز، آبی و قرمز نمایان خواهد شد.
الیاف فلورسنتی نامرئی: در پشت و روی کاغذ وجود دارد که تحت تابش اشعه ماورای بنفش در چهار رنگ زرد، سبز، قرمز و آبی قابل مشاهده خواهد بود.
بیشتر بخوانید: اسکناس ها و ایران چک های جدید و ویژگی های چاپ امنیتی آنها
ویژگی های چاپ اسکناس
نوع چاپ: به صورت افست خشک
نقش: کلیه نقوش اسکناس به صورت خطی و با استفاده از سیستم طراحی امنیتی طراحی شده‌اند که شامل طرح‌های گیلوش و مدالین (طرح هندسی تکراری) و ریزنوشته‌ها می‌باشد.
ریزچاپ (میکروپرینت): بر روی اسکناس به صورت ریزچاپ برجسته و ریزنوشته و در پشت اسکناس به صورت ریزچاپ برجسته بر روی گنبد آرامگاه سعدی قرار دارد.
سیترو (See Through): عدد ۱۰۰۰۰۰ در قسمت چپ و پایین که با چاپ مکمل آن در پشت اسکناس در مقابل نور قابل مشاهده می‌باشد.
چاپ برجسته: بخش‌هایی از این اسکناس شامل پرتره امام خمینی(ره)، حاشیه و نوشته‌ها واقع بر روی اسکناس و آرامگاه سعدی، حاشیه و نوشته‌ها در پشت اسکناس دارای چاپ برجسته می‌باشند که برجستگی این سطوح در مقایسه با چاپ‌های دیگر به سادگی به وسیله انگشتان دست قابل لمس است.
نشانه برجسته برای تشخیص روشن‌دلان: گوشه سمت چپ و پایین، چهار نقطه به صورت برجسته به رنگ قهوه‌ای برای سهولت شناسایی این اسکناس توسط عزیزان روشن‌دل در نظر گرفته شده است.
تصویر مخفی (لتنت ایمیج): مشخصه طرح مخفی در حاشیه پایین اسکناس به صورت برجسته چاپ شده است که با قرار دادن اسکناس در راستای چشم به شکل تقریباً افقی و در مقابل نور، عدد لاتین ۱۰۰۰۰۰ نمایان خواهد شد.
اسکناس ۵۰ هزار ریالی
ویژگی های کاغذ
واترمارک: پرتره حضرت امام(ره) در سمت چپ و در خمیر کاغذ به صورت سه بعدی که در مقابل نور از دو طرف قابل رؤیت است.
نخ امنیتی: از نوع هولوگرامی با عرض ۵/۲ میلیمتر به صورت پنجره‌ای که لوگوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران روی آن نمایان است.
جنس: ۱۰۰ پنبه
فیبرهای نامرئی فلورسنت: استفاده از فیبرهای نامرئی فلورسنت در خمیره کاغذ به رنگ‌های سبز، آبی، قرمز و زرد در رو و پشت اسکناس که مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش قابل رؤیت است.
ویژگی‌های چاپ اسکناس
نوع چاپ: به صورت افست خشک
نمره: از نوع لترپرس یک رنگ فلورسنت که در مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش به رنگ طلائی نمایان خواهد شد.
ریزچاپ (میکروپرینت): روی اسکناس نوشتار عدد ۵۰۰۰۰ ریال به صورت ریزچاپ در حاشیه پائین و بالای سمت چپ و در پشت اسکناس نوشتار ۵۰۰۰۰ در حاشیه پائین که از سمت راست به چپ از نازک به ضخیم تغییر اندازه نوشتاری داشته و با ابزار بزرگ‌نمائی قابل رویت می‌باشد.
سیترو (See Through): در قسمت چپ و پائین به صورت ۵۰۰۰۰ که با چاپ مکمل آن در پشت اسکناس در مقابل نور قابل رویت می‌باشد.
چاپ برجسته: بخش‌هائی از این اسکناس دارای چاپ برجسته می‌باشد که برجستگی این سطوح در مقایسه با چاپ‌های دیگر به سادگی به وسیله انگشتان دست قابل لمس است.
نشانه برجسته برای تشخیص روشن‌دلان: گوشه سمت چپ سه نقطه به صورت برجسته با هاله برای سهولت شناسایی این اسکناس توسط عزیزان روشن‌دل در نظر گرفته شده است.
تصویر مخفی (لتنت ایمیج): طرح تصویر مخفی در قسمت راست روی کتیبه سبز رنگ مبلغ اسمی اسکناس به صورت لاتین (۵۰۰۰۰) به طور مخفی چاپ شده است که با متمایل نمودن طرح و تابیدن نور به خطوط، طرح پنهان‌شده ظاهر و تصویر طرح به صورت برجسته نمایان خواهد شد.
اسکناس ۲۰ هزار ریالی
ویژگی های کاغذ
واترمارک: پرتره حضرت امام(ره) در سمت چپ و در خمیر کاغذ که در مقابل نور از دو طرف قابل رویت است.
نخ امنیتی: از نوع متالایز با عرض ۵/۱ میلیمتر به صورت پنجره‌ای که لوگوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران روی آن نمایان است.
جنس: ۱۰۰ پنبه
فیبرهای نامرئی فلورسنت: استفاده از فیبرهای نامرئی فلورسنت در خمیره کاغذ به رنگ‌های سبز، آبی، زرد و قرمز در رو و پشت اسکناس که مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش قابل رؤیت است.
ویژگی های چاپ اسکناس
نوع چاپ: به صورت افست خشک
نمره: از نوع لترپرس یک رنگ فلورسنت که در مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش به رنگ طلائی نمایان خواهد شد.
ریزچاپ (میکروپرینت): عبارت «جمهوری اسلامی ایران» روی اسکناس در حاشیه و در زیر به صورت مثبت و منفی در طرح گنجانده شده و در پشت اسکناس، گنبد فیروزه‌ای ۲۰۰۰۰ ریال به صورت لاتین و قسمت‌های زیر مسجد وجود دارد که با استفاده از ذره‌بین به سادگی قابل رؤیت می‌باشد.
سیترو (See Through): در قسمت چپ و پائین به صورت ۲۰۰۰۰ که با چاپ مکمل آن در پشت اسکناس در مقابل نور قابل رؤیت می‌باشد.
چاپ برجسته: بخش‌هایی از این اسکناس دارای چاپ برجسته می‌باشد که برجستگی این سطوح در مقایسه با چاپ‌های دیگر به سادگی به وسیله انگشتان دست قابل لمس است.
نشانه برجسته برای تشخیص روشن‌دلان: گوشه چپ سه نقطه به صورت برجسته برای سهولت شناسایی این اسکناس توسط عزیزان روشن‌دل در نظر گرفته شده است.
تصویر مخفی (لتنت ایمیج): طرح تصویر مخفی در قسمت وسط روی کتیبه آبی رنگ مبلغ اسمی اسکناس به صورت لاتین (۲۰۰۰۰) به طور مخفی چاپ شده است که با متمایل نمودن طرح و تابیدن نور به خطوط، طرح پنهان‌شده ظاهر و تصویر طرح به صورت برجسته نمایان خواهد شد.
اسکناس ۱۰ هزار ریالی
ویژگی های کاغذ
واترمارک: پرتره حضرت امام(ره) در سمت راست و در خمیر کاغذ که در مقابل نور از دو طرف قابل رؤیت است.
نخ امنیتی: از نوع متالایز با عرض ۲/۱ میلیمتر به صورت پنجره‌ای که عبارت ۱۰۰۰۰ ریال به صورت فارسی و لاتین روی آن نمایان است.
جنس: ۱۰۰ پنبه
فیبرهای نامرئی فلورسنت: استفاده از فیبرهای نامرئی فلورسنت در خمیره کاغذ به رنگ‌های سبز، آبی، زرد و قرمز در رو و پشت اسکناس که در مقابل تابش اشعه ماوراءبنفش قابل رؤیت است.
بیشتر بخوانید: ورود نسل اسکناس های جدید به چرخه مبادلات
ویژگی های چاپ
نوع چاپ: به صورت افست خشک
نمره: از نوع لترپرس یک رنگ فلورسنت که در مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش به رنگ طلائی نمایان خواهد شد.
ریزچاپ (میکروپرینت): عبارت «بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» به صورت خطی در وسط اسکناس بالای عبارت ده هزار ریال و در پشت اسکناس زیر کوه دماوند به خط لاتین به صورت ریزچاپ (میکروپرینت) نوشته شده است که با ذره‌بین قابل رویت است.
سیترو (See Through): در بالا و پایین اسکناس به صورت گل مورب که با چاپ مکمل آن در پشت اسکناس در مقابل نور قابل رؤیت می‌باشد.
چاپ برجسته: بخش‌هائی از این اسکناس دارای چاپ برجسته می‌باشد که برجستگی این سطوح در مقایسه با چاپ‌های دیگر به سادگی به وسیله انگشتان دست قابل لمس است.
نشانه برجسته برای تشخیص روشن‌دلان: سمت چپ بالای نمره دو خط موازی به صورت برجسته برای سهولت شناسایی این اسکناس توسط عزیزان روشن‌دل در نظر گرفته شده است.
تصویر مخفی (لتنت ایمیج): طرح لوگوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در قسمت چپ عبارت ده هزار ریالی روی کتیبه زیتونی رنگ به صورت مخفی چاپ شده است که با متمایل نمودن طرح و تابیدن نور به خطوط، طرح پنهان‌شده ظاهر و تصویر طرح به صورت برجسته نمایان خواهد شد.
