صنعت چاپ اصفهان یکی از قطب های بزرگ این حوزه در کشور ما محسوب می شود؛ با اینهمه این صنعت آنچنان که شایسته است نتوانسته به جایگاه خود در این منطقه دست پیدا کند. در همین رابطه چند تن از فعالان صنعت چاپ این استان هنر پرور به بیان مشکلات و پتانسیل های موجود در این بخش پرداخته اند که در ادامه از نظرتان می گذرد.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از بازار، پیشرفت تکنولوژی در کنار شیوع کرونا از دو سال گذشته تاکنون موجب شده تا تغییر و تحول در عرضه و تقاضای بازار کار صنایع مختلف مدنظر قرار گیرد و «به روز رسانی» دغدغه اصلی فعالان اقتصادی شود؛ شاید که از این طریق دوباره بتوانند نبض بازار را به دست بگیرند و خسارت ناشی از کرونا را جبران کنند و در این میان صنعت چاپ هم از این امر مستثنی نبوده است.
به گفته فعالان این بخش، هر استان و منطقه‌ای در یکی از شاخه‌های صنعت چاپ رشد می‌کند به نوعی که در این میان استان اصفهان حدود ۸۵ درصد مقوای بازیافتی کشور را تولید می‌کند.
از سویی با توجه به اینکه صنعت چاپ و بسته‌بندی وجوه متفاوتی را شامل می شود، نیازی به تامین همه مواد اولیه آن نیست؛ به طور مثال دلیلی ندارد که ما در مقوله تولید مقوا وارد شویم زیرا به اندازه کافی جنگل در کشور وجود ندارد اما در «بسته‌بندی تمام شده» قابلیت رشد بیشتری داریم و می‌توانیم در این زمینه حتی صادر کننده باشیم.
در واقع امروزه اهمیت بسته‌بندی بهداشتی در این حوزه با توجه به شرایط شیوع کرونا بیش از گذشته خود را نشان می‌دهد؛ البته هنوز آموزش در حوزه بسته‌بندی به عنوان حلقه مفقوده در صنعت چاپ، نیاز به ترویج میان کسبه و فعالان اقتصادی کشور به ویژه اصفهان به عنوان پایتخت فرهنگ و هنر کشور دارد اما هنوز زیرساخت‌های لازم در این ارتباط در کشور و از جمله نصف جهان فراهم نشده است.
صنعت چاپ اصفهان در رسته بسته بسته بندی تاخیر داشت
امیر علی سید مجیدی از فعالان حوزه چاپ و بسته‌بندی است که می‌گوید بعد از تهران و تبریز، اصفهان یکی از قطب‌های چاپ، بسته بندی و گرافیک به شمار می‌رود و به دلیل ارتقای روش‌های تولید و دستگاه‌های چاپ، توانسته جایگاه بالایی در این صنعت را به خود اختصاص دهد اما به اهمیت و ارزش بسته‌بندی به ویژه در زمینه محصولات صنایع دستی دیر پی برده و اکنون در آغاز راه است.
با وجود شرایط تحریم در کشور اما فعالیت‌ها در حوزه صنعت بسته بندی رونق پیدا کرده است؛ از سویی دیگر در حوزه چاپ فلز و پلاستیک به دلیل بومی‌سازی و در دسترس بودن ماده خام اولیه توسط شرکت فولاد مبارکه و ظرفیت استفاده از تفاله‌های نیشکر پیشرفت چشمگیری رخ داده است.
وی ذهنیت سنتی بازاریان و فروشندگان اصفهان را مسبب این امر می‌داند و می‌گوید: متاسفانه در عرصه صادرات و فروش، بسته‌بندی به عنوان آخرین مولفه قرار گرفته بود اما چند سالی است با ارتقای سواد بصری مردم روزبه روز این موضوع جای خود را بین فروشندگان پیدا کرده است.
قیمت‌گذاری ناعادلانه
این فعال حوزه بسته بندی و چاپ اما معتقد است که با وجود شرایط تحریم در کشور فعالیت‌ها در این حوزه رونق پیدا کرده است و شرکت‌های بسیاری فعال شده‌اند. از سویی دیگر در حوزه چاپ فلز و پلاستیک به دلیل بومی‌سازی و در دسترس بودن ماده خام اولیه توسط شرکت فولاد مبارکه و ظرفیت استفاده از تفاله‌های نیشکر پیشرفت چشمگیری رخ داده است.
سید مجیدی با اشاره به چالش قیمت‌گذاری و ارزش بسته‌بندی نیز می‌گوید: قیمت‌ها در استان اصفهان نسبت به سایر استان‌ها و تهران فاصله بسیاری دارد که حتی با همان کیفیت قیمت پایینی را پیشنهاد می‌دهند.
وی بها دادن به شرکت ها و فراهم کردن شرایط برای فعالان گرافیک و چاپ را از وظایف اصلی اتحادیه صنف چاپ و بسته‌بندی عنوان کرده و می‌گوید: اهمیت بسته‌بندی محصولات همچنان شناخته نشده و در بین مردم جا نیافتاده است.
وی با بیان اینکه از زمستان سال گذشته و با شروع تحریم‌ها نوسانات قیمت چاپ، مقوا، مواد اولیه و نایاب شدن برخی از مواد سبب شد تا «بسته بندی» هزینه بالایی پیدا کند، می‌گوید: این موضوع تاثیر مستقیم بر محصولات داشت؛ سایزبندی، سفارش‌سازی و نوع مواد اولیه گستردگی مختلفی را در این حوزه ایجاد کرده است؛ البته با افزایش سواد بصری مردم شهر و همکاری شهرداری اصفهان، افزایش صادرات بعد از کرونا شرایط بهتری پیدا کرد.
قیمت بالای صنایع دستی و اهمیت محافظت از محصول در جابجایی وصادارت مولفه‌های تاثیرگذار در توجه به اهمیت بسته‌بندی است اما همچنان جایگاه این مسئله در کشور شناخته شده نیست و تنها به بسته بندی‌های تکراری جیر و چوبی اکتفا می‌کنند.
طبیعی است که یک بسته بندی ارزشمند، علاوه بر محافظت کالا سبب برندینگ و فروش بهتر خواهد شد؛ خلایی که به ویژه در اصفهان به عنوان شهر جهانی صنایع دستی محسوس است.
تاثیرصنعت چاپ و بسته‌بندی در بازاریابی وکاهش ضایعات
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اصفهان در خصوص میزان توجه فعالان اقتصادی اصفهان به مقوله چاپ و بسته‌بندی می‌گوید: صنعت چاپ و بسته‌بندی یک صنعت بسیار مهم در بازاریابی و کاهش ضایعات به شمار می‌رود و چندین کارخانه بزرگ در استان اصفهان در این زمینه راه‌اندازی شده و رو به رشد است.
سید حسن قاضی عسگر با اشاره به اینکه با توجه به ضرورت پیشرفت این صنعت مهم، از هر اقدامی برای رشد و ارتقای چاپ و بسته‌بندی دریغ نخواهیم کرد، با اشاره به ضرورت آموزش و ترویج آن می‌گوید: ما همواره آموزش‌های مهارتی را در شورای مربوطه استان مطرح می‌کنیم و قرار است در این زمینه نیز دانشگاه فنی و حرفه‌ای و مراکز علمی و کاربردی فعال شوند.
وی در ادامه افزود: در این راستا باید دقت کنیم که حتی تعامل با سایر استان‌ها و خارج از کشور نیز به دست مراکز آموزشی است و بر این اساس نظام مهارتی متشکل از هنرستان‌ها و آموزش و پرورش، سازمان فنی و حرفه‌ای و دانشگاه جامع علمی و کاربردی باید در این زمینه برنامه‌ریزی کنند.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اصفهان در پاسخ به اینکه چرا قیمت‌گذاری در این صنعت پایین‌تر از سایر استان‌هاست، می‌گوید: این صنعت شامل قیمت‌گذاری نمی‌شود بلکه قیمت محصولات را کیفیت و بازار تعیین می‌کند و ما در این مسئله نقشی نداریم.
در حالی که دنیا به سمت بسته‌بندی پایدار مواد غذایی می‌رود اما در کشور ما و به ویژه استان اصفهان اتفاق خاصی در این حوزه رخ نداده است و در بخش صادرات نیز قوانین ما عقب است و به روز نشده است.
بیشتر بخوانید:طراحی و چاپ کارتن از ابتدا تا انتها
خلاء آموزش در بسته‌بندی محصولات
سپهر سرمست از دیگر فعالان حوزه چاپ و بسته بندی است که بزرگ‌ترین مشکلات را در حوزه سخت‌افزاری می‌داند و می‌گوید: این امر توانایی رقابت را کاهش داده و در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها واردات کاغذ و مقوا با مشکل برخورده و دستگاه‌های جدید کمتر وارد می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در حوزه تخصصی بسته‌بندی تحصیل کرده است، می‌گوید: آموزش در بسته‌بندی محصولات از دیگر خلاء‌های کشور است که دوره مدون آموزشی در این ارتباط وجود ندارد و آموزش‌ها اغلب به روز نشده و دیدی نسبت به آینده بسته‌بندی ایجاد نکرده است؛ صنعت بسته‌بندی در ایران انجمن ندارد و اتحادیه در سیاست‌گذاری خیلی دخیل نیست.
این فعال حوزه چاپ و بسته بندی، می‌گوید: در حالی که دنیا به سمت بسته‌بندی پایدار مواد غذایی می‌رود اما در کشور ما و به ویژه استان اصفهان اتفاق خاصی در این حوزه رخ نداده است و در بخش صادرات نیز قوانین ما عقب است و به روز نشده است.
وی ادامه می دهد: سیاست‌ها کامل به روز نشده و نظام آموزشی وجود نداد تا این علم را نظام مند معرفی کند اما بحث چاپ به دلیل اینکه رشته‌ای در دانشگاه علمی کاربردی برای آن تعریف شده اوضاع بهتری دارد.
نائب رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران استان اصفهان نیز در این ارتباط معتقد است صنعت چاپ در حال تغییر است و دیگر کارایی گذشته را ندارد و به همین علت چاپخانه خود را نیز تعطیل کرده است.
صنف چاپخانه‌داران به دلیل گران شدن مواد اولیه، حق بیمه کارگران، مالیات و غیره دیگر قادر به فعالیت نیست، استقبال جوانان نیز به این سمت کاهش پیدا کرده است، در حالی که این صنعت به دلیل گستردگی که دارد می‌تواند جوانان بسیاری را جذب کند اما متاسفانه توجه کافی و حمایتی از سوی نهادهای دولتی و تسهیلگر نمی‌شود.
رضا کیوانفر اما در خصوص مشکلات امروزه این صنعت به خبرنگار بازار می‌گوید: در گذشته کارت عروسی، چاپ قبض آب و برق، مطبوعات و غیره به صورت عمده به عهده چاپخانه‌ها بود که در حال حاضر و با شرایط کرونا، جای خود را به چاپ بسته‌بندی مواد غذایی و یا محصولات صنایع دستی داده است.
وی با بیان اینکه صنف چاپخانه‌داران به دلیل گران شدن مواد اولیه، حق بیمه کارگران، مالیات و غیره دیگر قادر به فعالیت نیست، می‌گوید: استقبال جوانان نیز به این سمت کاهش پیدا کرده است، در حالی که این صنعت به دلیل گستردگی که دارد می‌تواند جوانان بسیاری را جذب کند اما متاسفانه توجه کافی و حمایتی از سوی نهادهای دولتی و تسهیلگر نمی‌شود.
عقب‌ماندگی چاپ ایران از کشورهای منطقه
یکی از اعضای شورای عالی جوانان اتاق بازرگانی و کارآفرین برتر اصفهان در خصوص وضعیت استان نسبت به چاپ و بسته‌بندی می‌گوید: صنعت چاپ کشور ما در حوزه بسته‌بندی و چاپ نسبت به سایر کشورها پیشرفت چشمگیری داشته است و از لحاظ تکنولوژی چاپ با دنیا فاصله نداریم و دستگاه‌های خوبی تاکنون در راستای کمک به این حوزه نصب شده است.
امیر کشانی اما وضعیت صنعت چاپ را در حوزه تکنولوژی مدیریت مناسب نمی‌داند و می‌گوید: تکنولوژی زبان علم دنیاست و کشور ما در حوزه چاپ کتاب از امارات، در بسته بندی از دبی، در تکنولوژی چاپ از ترکیه و حوزه های خاص چاپ از پاکستان عقب‌تر است.
بسته بندی در کشور و حتی استان اصفهان رشد فزاینده‌ای داشته است زیرا در حال حاضر کمتر کسی است که حاضر باشد بدون بسته بندی محصولی را دریافت کند.
وی با بیان اینکه بسته بندی یک صنعت عمومی است، تصریح می‌کند: کشور ما با مشکلات فراوان در واردات توانسته در حوزه چاپ فلزات که با صنعت فولاد مرتبط است و یا پلاستیک پیشرفت داشته باشد.
کشانی با اشاره به شرایط کرونایی و تاثیر بسیار آن در صنعت چاپ می‌گوید: عملا چاپ در شرایط کرونایی متوقف شده بود و روزنامه‌های چاپی متضرر شدند. از طرف دیگر کتاب‌های غیر درسی و حتی چاپ پول به دلیل فرضیه انتقال ویروس از این سطوح عملا دچار مشکل شده است.
ضرورت فراهم سازی بسترهای لازم برای بسته بندی به روز صنایع دستی نصف جهان
صنعت چاپ با تغییر و تحول دنیا در عرصه بازار و نیاز مردم دستخوش تغییراتی شده و بسته‌بندی محصولات در حال حاضر در اولویت آن قرار گرفته است، در این راستا باید برای ترویج و نهادینه کردن آن بین مردم و کسبه بازار به سمت آموزش و تبلیغ روی آورد تا با افزایش سواد بصری این امر محقق شود و بیشتر به آن توجه کنند.
با توجه به عرصه‌های جدید صنعت چاپ نیز می‌توان دوباره جوانان خلاق و خوش‌ذوق را البته در کنار پیشکسوتان این عرصه و با ریل‌گذاری برای آینده جذب و مسئله اشتغال را در یک شهر صنعتی مانند اصفهان تا حدودی رفع کرد.
از سویی اصفهان به عنوان شهری که عنوان پایخت فرهنگی جهان اسلام و شهر جهانی صنایع دستی را یدک می کشد، هنوز در زمینه بسته‌بندی از دنیا بسیار عقب است، به ویژه در شرایط کنونی که کرونا در دنیا فراگیر شده است و ایران نیز در این زمینه آسیب فراوان دیده است، فراهم سازی بستر فروش مجازی صنایع دستی می تواند در راستای رفع آسیبهای ناشی از کاهش حضور گردشگران و رونق خرید و تبلیغ در زمینه صنایع دستی موثر باشد. در این راستا با توجه به فعالیت کشورهای همسایه در این زمینه، اهمیت تنوع و سرمایه گذاری در زمینه بسته بندی کالا بیش از گذشته خود را نشان می دهد.
