یکی از آسیب‌های همیشگی صنعت نشر، حضور سودجویانه ناشرنماها در این صنعت بوده است؛ آن‌هایی که به نام «ناشر» از معافیت مالیاتی سود می‌برند و عرصه را بر صنعت نشر حرفه‌ای تنگ می‌کنند.
ناشرنماها چرا باید از مالیات معاف باشند؟!
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از ایبنا: مالیات نه تنها به نظم اقتصادی کشور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند یکی از اهرم‌های برقراری عدالت در جامعه باشد. چندی قبل ماجرای حذف معافیت مالیاتی مطرح شده در بند(ل) ماده(۱۳۹) قانون مالیات‌های مستقیم کشور، صنوف مرتبط با حوزه فرهنگ را نگران کرد و از طرف دیگر، تمدید یک ساله آن، اعتراض‌هایی را در سایر بخش‌های جامعه ایجاد کرد.
اینکه معافیت مالیاتی در حوزه نشر چه سرنوشتی خواهد داشت، با چه معیارهایی باید اعمال شود و چه‌کسانی باید از آن بهره ببرند، بحث‌های پیچیده‌ای را می‌طلبد اما یکی از آسیب‌های قدیمی در این حوزه، حضور سودجویانی که تحت لوای نشر و زیر عنوان ناشر، تنها برای بهره‌بری از مزایا(یارانه‌ها) و معافیت‌ها به این حوزه پا گذاشته‌اند و بعضا حتی به فعالیت‌های دیگری مشغول‌اند.
ناشران حرفه‌ای قربانی ناشران غیرحرفه‌ای می‌شوند
مرتضی زینعلی، رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی درباره این موضوع می‌گوید: «در بحث معافیت‌های مالیاتی و امکاناتی که اهالی فرهنگ و نشر از آن برخوردار هستند، ناشران حرفه‌ای فدای ناشران غیرحرفه‌ای می‌شوند.» به اعتقاد او، بسیاری از این ناشران غیرفعال با دریافت پروانه نشر، برای استفاده از امکانات و بهره‌مندی از مسائلی چون حق بیمه، یارانه کاغذ و معافیت مالیاتی پیش‌قدم شده‌اند.
مدیر نشر جامعه‌نگر که اصلی‌ترین دلایل رشد ناشرنماها را بهره‌مندی از سوبسیدهای مختلف می‌داند، بر این باور است که: «گرانی کاغذ سال گذشته، بسیاری از ناشران غیرحرفه‌ای را از صنعت نشر دور کرد اما با پرداخت یارانه کاغذ و استمرار دوباره معافیت مالیاتی، شاهد رشد دوباره آن‌ها خواهیم بود. حضور ۱۷ هزار ناشر در جامعه ما، فایده‌ای ندارد و وجود ناشران غیرحرفه‌ای به نفع ناشران حرفه‌ای نیست.»
یارانه نشر باید براساس نیاز گروه‌های مصرف‌کننده باشد
نیایش سرامی، مدیر انتشارات باد با اشاره به بهره‌مندی بسیاری از افراد جامعه از یارانه در کشور بیان می‌کند: «در کشور ما بسیاری یارانه دریافت می‌کنند و رقم قابل‌توجهی در بودجه کشور به یارانه‌ها اختصاص دارد؛ اما یارانه‌ها باید هدفمند، هوشمند و براساس نیاز گروه‌های مصرف‌کننده به اقشار مختلف جامعه تخصیص داده شود.»
به گفته این مدرس دانشگاه و نویسنده، باید اطلاعات آماری جامع و کاملی از همه گروه‌های تولیدکننده کتاب در دست داشته باشیم اینکه چه طبقاتی باید از این یارانه‌ها استفاده کنند، باید پرسش اصلی در این حوزه باشد.
معافیت‌های نشر؛ پوششی برای ادامه فعالیت ناشرنماها
صحبت‌های محمدرضا توکل‌صدیقی، مدیر انتشارات صابرین به ناشران غیرفعال معطوف است؛ ناشرانی که به‌صورت حرفه‌ای به کار نشر نمی‌پردازند و صرفا از برخی مزایا بهره می‌برند. وی دراین‌باره می‌گوید: «سال‌ها پیش، سیاستی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش‌بینی شد تا هر فردی با مجوز ۵ کتاب بتواند پروانه موقت نشر بگیرد و هرسال با چاپ چند کتاب، پروانه نشر خود را تمدید کند. پس از اجرایی شدن این سیاست، افراد بسیاری به حوزه نشر قدم گذاشتند تا بتوانند از معافیت‌ها و تسهیلات اهالی نشر که در قالب یارانه‌های کاغذ، زینک و خرید کتاب بود، بهره ببرند.»
توکل‌صدیقی معتقد است؛ بعضی از افراد پروانه نشر می‌گیرند، اما فعالیت دیگری در ذیل پروانه نشر انجام می‌دهند؛ به‌عنوان مثال با پروانه نشر که یک معافیت مالیاتی دارد، می‌توانند در محل مسکونی ادامه فعالیت داشته باشند. او همچنین به بهره‌مندی از معافیت مالیاتی و حق‌بیمه سهم کارفرما تا پنج نفر و مزایایی از این قبیل نیز اشاره می‌کند.
۷۰درصد از ۱۷ هزار ناشر در سال۹۷ کتاب چاپ نکرده‌اند!
براساس آخرین آمار، حدود ۱۷هزار پروانه نشر از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شده است و سال گذشته(۱۳۹۷) حدود ۱۰۰هزار عنوان کتاب منتشر شده‌اند. این کتاب‌ها مجموعا از سوی ۵۴۳۰ناشر به چاپ رسیده‌اند که حدودا تنها ۳۰درصد دارندگان پروانه‌های نشر را شامل می‌شود.
اطلاعات نشان می‌دهد تنها ۸درصد از ناشران، ناشرحرفه‌ای تلقی می‌شوند؛ یعنی ناشرانی بیش از ۵۰عنوان کتاب در سال منتشر می‌کنند. این ناشران ۵۶ درصد تولید کتاب را در سال ۹۷ برعهده داشته‌اند. همچنین ناشران «فعال» (ناشرانی که در سال ۱۳۹۷ فقط یک کتاب منتشر کرده‌اند) و ۱۴ درصد ناشران را تشکیل می‌دهند نیم درصد تولید کتاب، ناشران «کم‌کار» (ناشرانی که از ۲ تا ۲۰ عنوان کتاب منتشر کرده‌اند) و ۶۲ درصد ناشران را تشکیل می‌دهند ۲۰ درصد تولید کتاب و ناشران «پرکار» (ناشرانی که ۲۱ تا ۵۰ عنوان کتاب منتشر کرده‌اند) و ۱۶ درصد ناشران را تشکیل می‌دهند ۲۲ درصد تولید کتاب را برعهده داشته‌اند.
مطابق با این آمار، نزدیک به ۷۰ درصد از افراد دارای پروانه نشر، هیچ فعالیتی در طول سال گذشته نداشته‌اند! حالا سوال این است که آیا شرایط صدور پروانه نشر آن‌قدر ساده است که خیلی‌ها تنها برای بهره‌مندی از معافیت‌ها و یارانه‌ها، به دریافت پروانه وسوسه می‌شوند؟
ناشران پردرآمد به‌تناسب گردش مالی خود مالیات بدهند
سرامی، ناشران را به سه‌دسته تقسیم می‌کند: ۱- ناشرانی که پرقدرت هستند و درآمدهای کلانی دارند، ۲- ناشران غیرحرفه‌ای(ناشرنماها) که به کتاب‌سازی می‌پردازند و ۳- ناشران حرفه‌ای که به این حرفه مشغول هستند و بر اساس فعالیت و توان خود به نشر و تولید کتاب اهمیت می‌دهند و در طول سال به این حرفه مشغول هستند و البته که لزوما درآمدهای بالایی نیز ندارند. همه این سه گروه از ناشران، از مالیات معاف شناخته می‌شوند.
این کارشناس نشر که به عمومیت معافیت‌ها انتقاد دارد، می‌گوید: «ما باید در بحث تخصیص و بهره‌مندی اهالی فرهنگ و نشر از یارانه‌ها و معافیت‌های موجود؛ بدانیم که با چه کسانی طرف هستیم و متناسب با ویژگی‌های کسب‌و‌کار افراد، از آن‌ها مالیات دریافت کنیم یا آن‌ها را از مالیات معاف کنیم.»
وی اضافه می‌کند: «نمی‌توان کسی را که در صنعت نشر بالغ بر ۵ میلیارد درآمد سالیانه دارد، با کسی که ۱۰۰ میلیون تومان درآمد دارد، مقایسه کرد. ابتدا باید ناشرنماها و ناشران حرفه‌ای را از یکدیگر تمیز داد و سپس دید که چه‌کسانی بر اساس میزان درآمد خود باید مالیات بدهند.»
سواستفاده غیرحرفه‌ای‌ها را متوقف کنید
توکل‌صدیقی نیز بر حذف ناشرنماها از فهرست دارندگان پروانه نشر تاکید دارد و می‌گوید: «کم‌کار بودن ناشران ملاک درستی برای تشخیص معافیت مالیاتی اهالی نشر می‌داند. این استدلال قابل قبولی نیست؛ چراکه ناشرانی که کمتر از ۵ کتاب در سال چاپ می‌کنند، اصلا ناشر نیستند و باید از فهرست ناشران اصلی حذف شوند.»
وی معتقد است: «این افراد نباید در دریافت تسهیلات و یارانه اهالی نشر به‌اندازه یک ناشر فعال یک‌سان باشند؛ بلکه باید جلوی سواستفاده‌گری این سودجویان حوزه نشر، به‌ویژه در مسائل دریافت حق بیمه گرفته شود.»
نمایشگاه کتاب تهران؛ راهی برای پالایش ناشرنماها
زینعلی که معتقد است حوزه نشر و فرهنگ در همه جای دنیا، اقتصاد پایداری برای خود دارد و هر فردی که می‌خواهد در این حوزه ورود کند، باید مقتضیات و ملزومات آن را بلد باشد، می‌گوید: «برخی تنها با هدف دریافت این مزایا وارد جریان نشر کشور می‌شوند اما متاسفانه پالایش این افراد از حوزه جریان‌ساز نشر انجام نمی‌شود.»
او با تاکید بر ضرورت پالایش صنعت نشر، ادامه می‌دهد: «این پالایش مقوله پیچیده و سختی نیست و یکی از راه‌های آن، نمایشگاه بین‌المللی کتاب است؛ چراکه ناشران فعال که آثار بسیاری در طول یک سال منتشر کرده‌اند در این رویداد فرهنگی حضور دارند و هر ناشری که در این رویداد نیست باید توسط صنف ناشران و کتاب‌فروشان از لیست دارندگان پروانه نشر حذف شود چراکه تولیدات کتابی نداشته‌است.»
با توجه به گفته کارشناسان این حوزه، باید دید که آیا امکان معافیت مالیاتی برای تمامی ناشران اعم از غیرفعال و فعال و جدا از اینکه چه اندازه در این صنعت نشر گردش مالی دارند، استمرار خواهد داشت؟ آیا عمومیت داشتن معافیت‌ها، عادلانه است؟ این مساله با حضور کارشناسان و فعالان صنف و اتحادیه کتاب‌فروشان و ناشران مورد بررسی قرار خواهد گرفت یا خیر؟
بیشتر بخوانید: پرداخت مالیات برای حوزه نشر
