سیاست های دولت برای توسعه نشر ایران
مجید جعفری اقدم با اشاره به حضور در نمایشگاه‌های بین المللی، انتقاداتی را به نحوه حضور ایران در این رویدادها مطرح کرد. وی در این یادداشت سیاست های دولت برای توسعه توسعه نشر ایران را مورد ارزیابی قرار داد.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از ایسنا، مدیرعامل آژانس ادبی و ترجمه پل در یادداشتی که با عنوان «آسیب‌شناسی حمایت‌های دولتی از نشر ایران در بین‌الملل» در اختیار ایسنا قرار داده، نوشته است: حمایت از ورود و حضور نشر داخلی در بازارهای نشر کتاب در دیگر کشورها با اهداف تجاری یا تبلیغی برای توسعه نشر ایران امری معمول است که در اکثر کشورها اتفاق می افتاد.
در کشور ما نیز در تمام دولت‌ها این حمایت ها برای توسعه نشر ایران انجام گرفته و می‌گیرد، منتها با توجه به رویکرد و سیاست‌های هر دولتی نوع و شیوه آن‌ها تفاوت می‌کند. در دولت‌های اوایل بعد از انقلاب بیشتر این حمایت‌ها برای توسعه نشر ایران متوجه تبلیغ و ترویج مبانی و شعائر انقلاب اسلامی در آن سوی مرزها می‌شد. در دهه ۷۰ توجه به تبلیغ و ترویج آثار ایرانی در موضوعات ادبیات و علوم انسانی و ادبیات دفاع مقدس نیز در مرکز توجه قرار گرفت. از دهه ۸۰ به بعد تقویت اقتصاد نشر کشور از طریق ورود به بازارهای بین‌المللی نشر مورد توجه قرار گرفت.
با بروز رویکرد جدید شیوه‌های حمایت از حضور نشر ایران در عرصه‌های بین‌المللی با هدف توسعه نشر ایران نیز دستخوش تغییرات و تحولاتی شد.
شکل‌گیری موسساتی با عنوان آژانس‌های ادبی، علاقه‌مندی ناشران خصوصی و دولتی برای شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب و تغییر جهت حمایت‌های دولتی از حضور ناشران و تشکل‌های نشر در نمایشگاه‌های خارجی، به جای اعزام کارمندان و کارشناسان موسسات دولتی برای نمایش و تبلیغ کتاب‌های ایرانی و مذهبی در رویدادهای بین‌المللی از جمله نتایج خوب رویکرد جدید بود که در توسعه نشر ایران تاثیر بسزایی گذاشت.
در دو دهه اخیر تا متولیان امور ساز و کارهای مناسب حضور موفق و نتیجه‌محور حمایت از توسعه نشر ایران در خارج را پیدا کنند، آزمون و خطاهای زیادی کرده‌اند و کماکان می‌کنند.
نوع حمایت‌هایی که غالباً دولت‌ها برای حمایت از توسعه نشر کشورهایشان در بازارهای نشر بین الملل انجام می‌دهند عبارتند از:
-کمک به ارتقای سواد فنی و حقوقی شرکت‌کنندگان در بازارهای بین‌المللی نشر از طریق برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی
-تسهیل حضور ناشران و آژانس‌های ادبی در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب از طریق حمایت‌های ضابطه‌مند
-تسهیل حضور ناشران و آژانس‌های ادبی خارجی برای شرکت در رویدادهای داخلی مثل برنامه فلوشیپ
-حمایت از ناشران خارجی و داخلی برای ترجمه و نشر کتاب‌های ایرانی در خارج از طریق برنامه‌های گرنت
-حمایت از برگزاری تورهای فرهنگی بازدید از نمایشگاه‌ها و دیگر موسسات فرهنگی و نشر در کشورهای خارجی
-برگزاری همایش‌های بین‌المللی در داخل و یا کمک به شرکت عوامل داخلی نشر در رویدادهای بین‌المللی
-برگزاری مسابقات بین‌المللی در حوزه کتاب و نشر و جوایز ادبی
نگاهی به سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حمایت از توسعه نشر ایران در جهان
باید اذعان داشت که در سال‌های اخیر برخی اقدامات دولت برای حمایت از توسعه نشر کشور در جهان روند خوب و رو به رشد و اصلاح داشته است.
اما در بررسی کارنمای فعالیت‌ها و برنامه‌های وزارت ارشاد در حمایت از توسعه نشر کشور در جهان مشکلاتی بوده و هست که حتما نیاز به توجه و اصلاح دارد.
در اینجا به چند مورد اشاره می‌شود:
-به کار گرفتن برخی مدیران دولتی در راهبری امورات توسعه نشر کشور در جهان که متأسفانه اهلیت و سواد این کار را ندارند،
-عدم حمایت از تشکیل دفتر توسعه بین‌الملل نشر در بخش خصوصی، مستقل از امر و نهی‌های دولتی
– عدم اطلاع‌رسانی نقشه راه مشخص برای حمایت از توسعه نشر کشور در جهان
-غفلت از حمایت از حضور مستقل ناشران خصوصی در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب خارجی به‌ویژه در سال اخیر (در چند نمایشگاهی که وزارت ارشاد در سال اخیر شرکت کرده، ناشران بخش خصوصی حضور حداقلی داشته‌اند)
-متمرکز کردن بیشتر حمایت‌ها از برخی موسسات با شناسنامه و بی‌شناسنامه با تابلو آژانس ادبی که اغلب در داخل کشور هویت حقوقی ندارند. (نه در لیست موسسات فرهنگی مجوزدار ارشاد و نه در لیست شرکت‌های حقیقی و حقوقی در ثبت شرکت‌ها اسمی با عنوان آژانس ادبی دیده نمی‌شود.)
بیشتر بخوانید: انتخاب محل برگزاری نمایشگاه کتاب تهران
البته این موضوع با موسسات فرهنگی دارای مجوز که در اساسنامه‌شان فعالیت در عرصه‌های بین‌المللی نشر و کتاب تحت عنوان آژانس ادبی اجازه داده شده است، تفاوت دارد.
-استمرار حمایت از برخی آژانس‌های ادبی و تشکل‌های نشر که تاکنون خروجی قابل قبولی از حضورهای قبلی‌شان در عرصه‌های بین‌المللی با حمایت دولت ارائه نداده‌اند.
-حمایت از حضور ناشران دولتی در نمایشگاه‌های کتاب خارجی که خود ردیف بودجه‌ای برای حضور در عرصه‌های بین‌المللی نشر دارند.
– عدم توجه به ارزیابی برنامه‌های اجراشده جهت استفاده در اصلاح و بازبینی برنامه‌های پیش رو
-عدم توجه به موضوع حمایت از آموزش و ارتقای سطح سواد حرفه‌ای ناشران و آژانس‌های ادبی
