توضیحات رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ در حوزه کاغذ چاپ و تحریر
رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ می‌گوید در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۰ هزار تن از ظرفیت ۱۵۰ هزار تنی در حوزه کاغذ چاپ و تحریر تولید شده است.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از تسنیم، رهبر انقلاب در بازدیدی که از نمایشگاه کتاب طی سال‌های ۹۱ تا ۹۳ داشتند، بارها بر لزوم تولید داخلی کاغذ و رفع موانع موجود پیش پای تولید تأکید کردند. پس از این توجه معظم‌له درهای کارخانه‌هایی که سال‌ها خاک می‌خوردند، باز شد و بخش خصوصی و دولتی توجه به تولید در حوزه کاغذ چاپ و تحریر را که نیاز اصلی کشور و نقطه اتصال ما به واردات بود، در برنامه خود قرار دادند.
اما دیری نپایید که چرخ تولید در حوزه کاغذ چاپ و تحریر از کار افتاد و خط تولید‌ها محصولی جایگزین بیرون دادند. در مقابل دولت تمام توجه خود را به واردات معطوف کرد تا جایی که میلیاردها دلار آن هم در سال‌هایی که ارز دُرّ نایابی بود که گاهی دارو نیز از آن بی‌بهره بود، صرف واردات کاغذ شد وارداتی که در موارد بسیاری به سرمنزل مقصود نرسید و در جیب نام هایی رفت که وجود خارجی نداشتند.
تولیدکنندگان حوزه کاغذ چاپ و تحریر در نیمه دوم دهه ۹۰ دلشان خون بود؛ زیرا تولید حوزه کاغذ چاپ و تحریر که در سال های پایانی دهه ۸۰ با تأسیس بزرگترین کارخانه تولیدی در خارومیانه تازه داشت جان می‌گرفت، حالا بعد از گذشت ۱۰ سال به صفر رسیده و نه بخش خصوصی و نه بخش دولتی حاضر به سرمایه گذاری در آن نبودند.
در سال پایانی دولت دوازدهم، مسئولان فرهنگی برای تأمین کاغذ مورد نیاز چاپ و نشر کاسه چه کنم به دست گرفته و باز هم مطالبه ارزری برای واردات داشتند، در حالیکه اگر در تمامی این سال ها یک چندم این ارز‌ها صرف تولید داخل حوزه کاغذ چاپ و تحریر شده بود، خط تولید‌های داخلی خاموش نمی‌شد و بخشی از نیاز بازار تامین می‌شد.
ایران سالانه ۳۰۰ هزار تن کاغذ چاپ و تحریر و روزنامه نیاز دارد، ظرفیت تولید اسمی ۱۵۰ هزار تن در داخل کشور موجود است و از این ظرفیت سهم تولید در سال ۹۹ صفر بوده است.
دولت سیزدهم در چنین وضعیتی در حوزه فرهنگ مهمترین اولویتش را بر حمایت از تولید داخل بنا نهاد، رئیس جمهور در همان روزهای آغاز دولت و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در برنامه پیشنهادی خود به مجلس تولید داخلی کاغذ را در دستور کار قرار دادند.
قدم هایی در تولید حوزه کاغذ چاپ و تحریر برداشته شد و وعده هایی نیز برای سال آینده داده شد. اما وضعیت ما در حوزه تولید کاغذ در سالی که روزهای پایانی آن را سپری می‌کنیم، چگونه بوده است؟چه چشم اندازی می‌توان برای سال آینده ترسیم کرد؟ با کدام نقشه می‌توان از عزم جزم دولت برای سامان دادن تولید داخل بهره بیشتری برد؟ این ها پرسش‌هایی است که در گفت‌وگو با ابوالفضل روغنی گلپایگانی رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا مطرح شد. روغنی در این گفت‌وگو به ترسیم وضعیت فعلی کشور در تولید طبق آخرین آمارها پرداخته و از عدم مشورت وزاری صمت و ارشاد با تشکل‌های صنفی کاغذ نیز گلایه‌هایی می‌کند.
آقای روغنی برای شروع اجازه بدید وضعیت موجود ایران در حوزه تولید کاغذ در حوزه کاغذ چاپ و تحریر و چه کاغذ بسته بندی را ارزیابی کنیم، ما در حوزه تولید کاغذ در چه جایگاهی قرار داریم؟
وضعیت کاغذ بسته بندی در کشور شرایط بسیار خوبی دارد تا حدی که ما هم تولید خیلی خوبی در این زمینه داریم و هم صادرات بسیار مناسبی، تقریباً یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن تولید در این حوزه داریم؛ در حالی که ۸۶۰ هزار تُن نیاز کشور است، پس باید روی به صادرات بیاوریم.
در ۱۰ ماهه امسال حدود ۸۰ هزار تُن صادرات داشتیم که رقم خوشحال‌کننده ای نیست، می تواند تا ۵۰۰ هزار تن افزایش پیدا کند، چرا صادرات کم بوده؟ دلیلش تصمیمات خلق الساعه‌ای است که گرفته می شود و مانع ایجاد می کند.
در حوزه کاغذ بسته‌بندی توان ما در منطقه به گونه‌ای است که تنه به کشور ترکیه می زنیم، هم از نظر کیفیت هم میزان تولید، در مجموع شرایط خوبی در حوزه کاغذ بسته بندی داریم.
در حوزه کاغذ بسته بندی هم نیاز به واردات مواد اولیه داریم؟
بله، یکی از موارد بسیار حیاتی کاغذ بسته بندی ورود مواد اولیه است، در سال ۱۴۰۰ تا دی ماه حدود ۱۲۱ هزار تن واردات آخال داشتیم که تبدیل به ارزش افزوده بالایی به نام کاغذ بسته بندی شده است، ما ۱۵۴ هزار تن هم خمیر وارد کردیم، در حوزه کاغذ بسته بندی شرایط کشور شرایط نرمالی است؛ ضمن اینکه می توانیم نیازهای کشور را به صورت ۱۰۰ در صدی برطرف کنیم.
پس در کاغذ بسته‌بندی هم با کیفیت بالا می توانیم تولید کنیم و هم می توانیم صادرات خوبی داشته باشیم، می توانیم در منطقه به عنوان تولیدکننده و صادرکننده به خاورمیانه و اروپا ایفای نقش کنیم.
در حوزه کاغذ چاپ و تحریر وضعیتمان قطعاً به خوبی بسته بندی نیست، اما در سال جاری وضعیت چگونه بوده است؟
در حوزه کاغذ چاپ و تحریر باید گفت که در دوران کرونا ما برخلاف کاغذ بسته بندی که با افزایش مصرف روبرو بودیم، با کاهش مصرف روبرو شده‌ایم. اگرچه روند مصرف حوزه کاغذ چاپ و تحریر رو به کاهش بوده، اما متاسفانه روند تولید نیز اصلا مناسب نبوده است. در یک سال گذشته نیز وضع تولید همانند گذشته رو به کاهش بوده است.
بر اساس آمارها، سقف نیاز کشور به حوزه کاغذ چاپ و تحریر ۳۰۰ هزار تن است، ظرفیت تولید حوزه کاغذ چاپ و تحریر کشور تا ۱۴۰ هزار تن سالیانه می‌رسد، اما در سال جاری تنها ۲۰ هزار تن از حوزه کاغذ چاپ و تحریر تولید شده است. به دلیل اینکه شرایط حمایتی تاکنون به نفع واردات بوده و تولید سهمی از این حمایت‌ها نداشته است، شرکت ها رغبتی به تولید در حوزه کاغذ چاپ و تحریر نداشتند.
در حوزه کاغذ تحریر ما وابستگی شدیدی به واردات داریم، حجم واردات در سال جاری چقدر بوده است؟
به نظر من مصرف کاغذ تحریر در کشور بعد از کرونا از ۳۰۰ هزار تن پایین آمده و به ۲۳۰ تا ۲۴۰ هزار تن رسیده است، تا دی ماه امسال واردات کاغذ تحریر به ۱۵۰ هزارتن رسیده است، طبیعتاً بهمن و اسفند را هم در نظر بگیریم تا ۱۸۰ هزار تن رسیده است، پس بیش از ۵۰ درصد نیاز کشور از طریق واردات انجام شده و تولید شرایط خوبی نداشته است.
یکی از خبرهای خوب در حوزه کاغذ تحریر عزم دولت برای ساماندهی این حوزه است، تاکنون اقدامات انجام شده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بله، دولت سیزدهم به نظر می‌رسد عزمش را جزم کرده که بتواند شرایط بازار را عوض کند. رئیس جمهور تاکنون از چندین کاغذ سازی بازدید کرده است، معاون اول جریان تولید کاغذ را دنبال می کند، اما وزارت ارشاد که پیگیر تولید کاغذ داخلی است، کمتر با سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا مشورت می کند، کمتر از ما استعلام می گیرد، سندیکا مورد مشورت وزرات صنعت بوده و هست. اما کاغذ تحریر در دولت دو متولی دارد، وزارت ارشاد و وزارت صمت.
چوب و کاغذ مازندران به عنوان بزرگترین کارخانه تولید کاغذ کشور قرار است ۳۰ تا ۴۰ درصد کاغذ چاپ و نشر کتاب های درسی را تامین کند.
ما چندین کارخانه دیگر نیز در کشور داریم که قابلیت تولید تحریر دارند، چرا روی ظرفیت این کارخانه ها حساب باز نمی کنیم؟
شرکت های متعددی هستند که قابلیت تولید تحریر دارند، اما پیش نیازهایی دارند، نیاز به منابع مالی برای بازسازی و نوسازی دارند، این کارخانه ها طی سال های اخیر عمدتاً از مدار خارج شده اند، کاغذ پارس از این جمله است، از سوی دیگر سرمایه گذاری دولت و ستاد فرمان امام روی شرکت لوح سبز جنوب سال‌هاست که در حال انجام است، و در صورتی که به نتیجه برسیم می تواند نیاز کشور را به صورت صد در صدی برطرف کند.
کاغذ شوشتر نیاز به تأمین منابع مالی برای بازسازی و نوسازی دارد، بنابراین عمده این کارخانه‌ها در وضعیت فعلی روی به کاغذ بسته‌بندی آورده‌اند. شرکت تبریز قابلیت تولید تحریر دارد منتهی تا بسترسازی انجام نشود، تحریر تولید نمی‌کند.
اصلاح زیرساخت‌های قانونی مثل اعمال ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده از تولید، بسترسازی دولت و سرمایه‌گذاری مجدد در تولید کاغذ چاپ و تحریر می‌تواند آینده خوشی را برای این صنعت رقم بزند.
در حوزه اصلاح قانون از طرف دولت هنوز اتفاقی نیفتاده است، مگر اینکه مجلس و قوه قضائیه و دولت به توافق برسند که این بخش از قانون اصلاح شود. در نوسازی در لایحه بودجه سال آینده چیزی دیده نشد.
بیشتر بخوانید: خودکفایی در تولید کاغذ بسته بندی و توان صادرات
شما به عنوان صنف چه انتظاری از دولت در حوزه کاغذ دارید؟
ما به عنوان سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا نظرات و افکار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره کاغذ را از رسانه‌ها و یا اطرافیان وی متوجه شدیم، تاکنون جلسه‌ای تشکیل نشده است، انتظار ما این است حال که همتی برای سامان دادن به تولید داخلی کاغذ وجود دارد، حتما با حوزه صنفی نیز مشورت شود. چرا که کاغذ مسئله استراتژیک و مهمی برای جمهوری اسلامی به شمار می‌رود و دغدغه رهبر انقلاب نیز هست.
کارخانه مازندران اگر بتواند در ظرفیت خود کار کند، قابلیت تولید ۱۸۰ هزار تن کاغذ در سال را دارد که ۹۰ هزار تن آن تحریر است. این شرکت در سال‌های نه چندان دور در این رنج تولید داشته و در اختیار بازار قرار می داد. اکنون وقت آن است که سایر دستگاه‌ها هم از این شرکت حمایت کرده و نیازهای آن را برطرف کنند، مصرف‌کننده نیز با نگاه حمایتی به تولید داخل بنگرد.
