کارشناسان حوزه نشر با اشاره به جایگاه ویراستاران در نشر ایران، درباره نرخ نامه ویرایش و دستمزد ویراستاران و نحوه تعیین نرخ ویرایش در حوزه‌های مختلف به بحث و تبادل نظر پرداختند.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از ایبنا، نشست دیدار با ناشران و گفتوگو درباره نرخ نامه انجمن صنفی ویراستاران سه‌شنبه (۲۳ خرداد) از ساعت ۱۶ و ۳۰ تا ۱۸ و ۳۰ دقیقه در دفتر انجمن صنفی ویراستاران با حضور مدیران نشر آمه، مبتکران، خورشید، نگاه، چشمه، میردشتی، ذهن آویز و آریاناقلم و جمعی از اعضای انجمن صنفی ویراستاران برگزار شد.
مهناز مقدسی، دبیر انجمن صنفی ویراستاران درباره ضرورت تدوین نرخ نامه ویرایش در این انجمن صنفی توضیحاتی داد و با اشاره به بخش های گوناگونی که در ضمیمه نرخ نامه ویرایش آمده است، گفت: متغیرهایی در تعیین قیمت ویرایش موثرند مانند نوع متن، سختی کار، رتبه ویراستار، سفارش‌دهنده و زمان تحویل کار که هر یک از آن‌ها در این زمینه تاثیرگذارند.
وی همچنین به تعاریفی که برای انواع ویرایش های رایج در نشر وجود دارد، اشاره کرد و افزود: ویرایش هایی مانند ویرایش صوری، زبانی، ترجمه، استنادی، ساختاری و محتوایی رایج است و در این زمینه هریک از این ویراستاران مسئولیت‌هایی بر عهده دارند.
مقدسی تاکید کرد: در بخشی از ضمیمه نرخ نامه انجمن ویراستاران رتبه‌بندی ویراستاران درج شده است که پنج رتبه برای ویراستاران در نظر گرفته شده: ویراستیار، ویراستار ۱، ویراستار ۲، ویراستار ۳، ویراستار ارشد.
وی همچنین به جدولی که در وبگاه انجمن قرار گرفته، اشاره کرد و یادآور شد: در این جدول قیمت چند نوع ویرایش با تغییر گزینه‌هایی چون زبان، سختی کار، نوع ویراستار تعیین شده است.
در ادامه این نشست، قیمت های ویراستاری مطابق این جدول به نقد و نظر گذاشته شد و ناشران دیدگاه‌های خود را درباره نرخ نامه ویرایش مطرح کردند. یحیی دهقانی، مدیر نشر مبتکران در این زمینه گفت: نرخ تعیین شده برای کار ویراستاری باید منطبق با یک‌ماه حقوق متعارف یک کارمند باشد و اگر چنین نباشد برای ویراستار صرفه اقتصادی ندارد که ویرایش کند.
وی ادامه داد: بسیاری از ناشران هنوز با ویرایش و ویراستار آشنا نیستند و انجمن باید برای معرفی این حرفه در نشر تلاش کند. در میان اغلب ناشران دو نوع ویراستار تعریف شده است: یکی ویراستار ادبی که زبان و ادبیات متن را اصلاح می‌کند و دیگری ویراستار علمی که محتوا و ساختار و درستی مطالب را بررسی می‌کند و جزئیاتی با این تفصیل برای آنان نوشته نشده است.
دهقانی بر ضرورت حمایت از ویراستاران تاکید کرد و گفت: انجمن ویراستاران به علت ماهیت صنفی خود باید مدافع حقوق ویراستاران باشد و تلاش کند که حق و حقوق آنان به درستی تعریف شود، همچنین باید تلاش کند که ویراستاران حرفه‌ای را پرورش بدهد و به ناشران معرفی کند.نرخ نامه ویرایش
اهمیت ناشران حرفه‌ای به ویرایش
در ادامه نیز محمود آموزگار، مدیر نشرآمه درباره خطرهای تعیین نرخ نامه ویرایش، توضیح داد: ممکن است این نرخ نامه ویرایش موجب اختلاف بین ناشر و ویراستار بشود چون این کار کیفی است و در مواردی ویراستار باید با موضوع کتابِ تخصصی آشنا باشد و اگر آشنا نباشد ویرایش او کمکی به کتاب نمی‌کند.
وی افزود: نشر ایران به ویراستارانی در سطح مشاور نیاز دارد که پیشنهادها و تغییراتشان بر ارزش کتاب بیفزاید.
آموزگار همچنین به مشکلات قراردادهای نشر و ویرایش اشاره کرد و گفت: هر ناشری بنا به نیاز خود قرارداد تنظیم می‌کند و ممکن است؛ تعاریفی که در نرخ‌نامه انجمن آمده، جزو نیازهای ناشر نباشد و نکات دیگری را مدنظر قرار بدهد، در این زمینه هنوز وظایف و مسئولیت‌های ویراستار دقیق و روشن نیست و سلیقه در آن دخیل است.
بهرنگ کیاییان، مدیر نشر چشمه نیز در بخش دیگر این نشست درباره نوسان‌های پیش‌بینی‌نشده قیمت در عوامل نشر گفت: این نوسان‌ها همه محاسبات ناشران را دچار مشکل کرده و هزینه انتشار کتاب را به‌شدت افزایش داده است، ناشرانی هستند که کارشان را حرفه‌ای پیش می‌برند، مثلاً در فضاهای مجازی فعال‌اند، به کیفیت کار از نظر طراحی جلد و صفحه، متن خوب و ویراسته، چاپ خوب توجه می‌کنند.
وی با بیان اینکه این ناشران هزینه بیشتری پرداخت می‌کنند، اما توانسته‌اند بازار فروش خود را حفظ کنند و کمتر آسیب ببینند، ادامه داد: ویرایش و تعیین قیمت برای آن ضروری است و نرخ‌گذاری انجمن این امکان را فراهم می‌کند که ناشر و ویراستار براساس یک قیمت مشخص گفتوگو و احیاناً چانه‌زنی کنند و برخی ابهام‌ها را رفع کنند.
کیاییان همچنین درباره فعالیت ویراستاران توضیح داد: با توجه به تنوع آثار، گاه پیش می‌آید که یک ویراستار در آغاز کارش را با دقت و باکیفیت انجام می‌دهد اما کتاب‌های بعدی را به‌خوبی ویرایش نمی‌کند، بارها شده که یک اثر حتی تا چهار بار ویرایش شده است، اما باز هم متن کاملاً ویراسته نشده است.
به گفته وی، ویراستاران قوی که ارزش کتاب را بالا می‌برند و به کتاب اعتبار می‌بخشند بسیار کم‌اند درحالی‌که ناشران به این نوع ویراستاران نیازمندند، متأسفانه در بسیاری موارد باید بر کار ویراستار نظارت کرد و همین نظارت گاهی چرخه تولید و هزینه را بالا می‌برد.
بیشتر بخوانید: تخفیف کتاب فروشان و نابودی صنعت نشر
نرخ نامه ویرایش انجمن صنفی متعارف است
در ادامه مسعود کازری، مدیر نشر خورشید نیز تدوین نرخ‌نامه انجمن را امری مغتنم و ارزشمند دانست و گفت: دقتی که در تنظیم ابعاد موضوع انجام شده موجب می‌شود این نوع کار تعریف دقیق و شفافی پیدا کند و برخی ابهام‌های میان ناشر و ویراستار را برطرف کند.
وی با بیان اینکه انجمن صنفی ویراستاران می‌تواند در ابعاد گوناگونی به نشر و ناشران کمک کند، افزود: نرخ‌هایی که انجمن تعیین کرده است متعارف و مطابق با نشر است و در مواردی هم در نشر رقم‌های بالاتری وجود دارد.
کازری تاکید کرد: مشکل اصلی در میان ناشران تشخیص اولیه اثر و پذیرش اثر است که دقت کافی در آن نمی‌شود. تثبیت قیمت و شرح مسئولیت‌های ویراستار، کاری که انجمن انجام داده، ممکن است زمان ببرد، اما بی‌تردید رهگشاست.
گروسی‌نژاد، نماینده انتشارات میردشتی نیز در ادامه این نشست با تأکید بر اینکه نرخ‌نامه انجمن می‌تواند ابهام‌های میان ویراستار و سفارش‌دهنده را برطرف کند، گفت: انجمن می‌تواند در بخش‌های دیگری نیز به ناشران خدمت‌رسانی کند، ازجمله معرفی ویراستار، ارزیابی کتاب‌ها، مشاوره و نظارت بر کار ویراستاران.
وی با بیان اینکه در چند مورد از خدمات انجمن در زمینه ارزیابی کتاب بهره گرفته و از این ارتباط راضی بوده است، گفت: اوضاع نابسامان اقتصادی موجب شده که ارقامی بین ناشر و ویراستار توافق شود که خارج از عرف است و گاه ویراستار با رقمی بسیار پایین تمام مسئولیت‌ها را انجام می‌دهد و مبلغ دریافتی او بسیار اندک است و نمی‌شود به او خرده گرفت.
همچنین کریمخانی به نمایندگی از نشر نگاه به تعرفه‌های رایج در نشر اشاره کرد و گفت: بسیاری ناشران هنوز نرخ ویرایش را همان ۲ یا ۳ هزار تومان در نظر می‌گیرند و حاضر نیستند آن را بالا ببرند و اگر هزینه ویرایش کتاب بالا باشد از ویرایش آن می‌گذرند.
به گفته وی، بسیار پیش‌آمده که کار را به ویراستار سپرده‌اند، اما در نهایت باز هم ناچار شده‌اند متن را دوباره ویرایش کنند، همکاری کردن با نیروهای دورکار این مشکل را دارد که زبان مشترک برقرار نمی‌شود و اگر ویراستار در نشر حضور داشته باشد همسویی بهتری میان او و سرویراستار یا ناشر برقرار می‌شود.
کمبود ویراستار حرفه‌ای داریم
در ادامه نبی‌فر به نمایندگی از انتشارات آریانا قلم به اهمیت ویرایش در نشر اشاره کرد و گفت: اینکه مسئولیت مترجم را نباید به ویراستار سپرد و اگر کتاب، بعد از ترجمه یا تألیف، درست ارزیابی شود، می‌شود از مترجم یا مولف خواست که مشکلات را رفع کند و بدین ترتیب مسئولیت ویراستار کمتر و کیفیت کار او بهتر می‌شود.
وی به کمبود ویراستار متبحر در نشر اشاره کرد و افزود: ویرایش، مهارتی است که صرفاً با گذراندن کلاس حاصل نمی‌شود و ویراستار در عمل باید مهارت به دست بیاورد. در حال حاضر ناشران بسیاری هستند که به دنبال ویراستار حرفه‌ای‌اند و از طرف دیگر ممکن است ویراستاران خوبی هم باشند که به دنبال کار بگردند.
وی تاکید کرد: باید امکان ارتباط این دو فراهم شود و شاید بد نباشد انجمن در این زمینه به ناشران کمک کند، درباره نرخ نامه ویرایش نیز باید با میزان کاری که ویراستار انجام می‌دهد و زمانی که صرف می‌کند منطبق باشد. نرخ نامه ویرایش
درویش، نماینده نشر ذهن آویز نیز در بخش دیگر نشست به کمبود ویراستار حرفه‌ای اشاره کرد و گفت: اینکه ویراستار زمان بسیاری باید بگذارد تا یک متن را درست کند و این زمان و هزینه برای بسیاری از ناشران منطقی نیست و از آن می‌گذرند.
وی درباره اهمیت شناساندن ویرایش و حرفه ویراستاری در نشر نیز توضیح داد: ناشران به این نکته توجه کنند که ویرایش یک ضرورت است، انجمن می‌تواند برای تربیت ویراستار دوره‌های کارورزی تدارک ببیند که ویراستاران بیشتری برای نشر پرورش پیدا کنند.
در بخش پایانی این نشست نیز جواد رسولی، هومن عباسپور لیلا اثناعشری، فهیمه شانه و مهناز مقدسی به نمایندگی از انجمن صنفی ویراستاران پاسخگوی برخی پرسش‌ها بودند. نرخ نامه ویرایش
