صنعت چاپ کشور با وجود ظرفیت‌های بسیاری که دارد؛ اما به دلیل بهره‌مندی از مزیتهای نسبی در تولید محصولات چاپی نیازمند سیاست‌های حمایتی و تشویقی برای توسعه صادرات است.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از آنا، می‌توان گفت که توسعه صادرات غیرنفتی از برنامه اول توسعه تاکنون یکی از اهداف اصلی دولت‌ها بوده و در طرح‌ها و قالب‌‌های مختلف دنبال شده است، یکی از صنایعی که در این حوزه می‌تواند نقش مهم و اساسی داشته باشد، صنعت چاپ کشور است، صنعتی بهره‌مند از فناوری‌های نوین و روز است که می‌تواند فرصت‌های صادراتی بسیار خوبی برای کشور به همراه داشته باشد. چاپ، صنعتی فراگیر و عظیم است و می‌توان ادعا کرد که هیچ صنعتی بدون چاپ و بسته‌بندی رشد نخواهد کرد.صنعت چاپ کشور
بسیاری از کشورهای منطقه اکنون در حوزه صنعت چاپ به پیشرفت ایران نرسیده‌اند و سفارش‌های چاپی خود را به ایران می‌دهند؛ اما این سهم بسیار محدود است و به گفته کارشناسان صنعت چاپ ایران تنها پنج درصد از صادرات خاورمیانه، درآمد دارد، بخش عمده این سفارش‌ها در بخش بسته‌بندی، لیبل و چاپ کتاب از اربیل عراق، عراق، افغانستان، تاجیکستان و … است؛ اما طی سال‌های اخیر کشورهایی مثل ترکیه و امارات رقیب ایران شده‌اند و با مزیتهای صادراتی که دولت‌ها برایشان مهیا کرده‌اند، بسیاری از سفارش‌های منطقه را از آن خود کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: برگزاری سمینار «چاپ بسته بندی و توسعه پایدار صنعت چاپ»
موانع مختلفی پیش پای صنعتگران و صادرکنندگان این حوزه قرار دارد که موجب کندشدن روند سفارش‌گیری آنها شده است. به عنوان مثال برای صادرات محصولات به بازارهای جهانی فعالان حوزه چاپ و نشر باید از مواد اولیه مناسب استفاده شود، حضور در بازارهای جهانی بدون مواد اولیه استاندارد امکان‌پذیر نیست، زیرا بی‌توجهی به آن کیفیت نهایی کار را کاهش می‌دهد و موجب مرجوع شدن محصولات می‌شود.
در گذشته‌ای نه چندان دور انواع سررسید یا قرآن به شکل وارداتی به کشور می آمد؛ اما طی سال‌های اخیر با هدفمند کردن سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی و ممنوعیت واردات بی‌رویه محصولات چاپی و جلوگیری از خروج ارز، صنعت چاپ و نشر رونق خوبی پیدا کرده و حتی این کار باعث جذب سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه چاپ شده است.
از جمله نتایجی که می‌توان برای توسعه سهم صادراتی ایران در حوزه چاپ و نشر متصور شد می‌توان به افزایش سرانه درآمد ملی، اشتغال‌زایی، توسعه صادرات و رشد اقتصادی است که در سایه برنامه‌ریزی‌های صادرات محور و لزوم آشنایی فعالان این حوزه با مزایای صادرات محقق می‌شود.
مزیتهای صادراتی ایران چیست؟
از سوی دیگر حضور در بازارهای منطقه و توسعه روش‌های بازاریابی از جمله راهکارهایی است که می‌توان در سایه آن اعتبار و توان شرکت‌های ایرانی را به جامعه بین‌الملل معرفی کنیم و سهم بیشتری از درآمدهای چاپی منطقه از آن خود کنیم. حضور در نمایشگاه‌های خارجی در قالب هیئت‌های تجاری و پاویون ملی بخشی از این اقدامات است؛ در این زمینه برخی تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی به میان گود آمده‌اند و حضور پررنگ و موثری داشته‌اند.
ایجاد امکان تولید در صنعت چاپ کشور
در این زمینه با بابک عابدین رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنعت چاپ به گفت‌وگو می‌نشینیم. او با اشاره به رسالت اتحادیه می‌گوید «ما تلاش داریم با بسترسازی و ایجاد امکانات، حضور کالاهای تولیدی صنعت چاپ در خارج از ایران را فراهم کنیم و در طول سال‌های مختلف این رسالت را به شکل‌های مختلف دنبال کرده‌ایم تا موانع صادراتی در داخل کشور رفع شود.»
وی با بیان اینکه امکان صادرات محصولات صنایع چاپی امروز بسیار گسترده شده است، ادامه می‌دهد: «ما در بحث ماشین‌آلات چاپ فلکسو (چاپ روی بسترهای پلیمری)، تولید ماشین‌آلات چاپ تامپو (چاپ روی ظروف و اجسام)، تولید ماشین آلات پس از چاپ (چاپ پوشش دهنده یووی و سلفون حرارتی و چسبی)، تولید ماشین‌آلات لمینت کارتن، تولید ماشین‌آلات دایکات به شکل گسترده و کیفیت رو به رشدی دنبال می‌کند. امروز در این بخش‌ها ایران صادرکننده است و اگر حمایت و تقویت شوند و تسهیلاتی از سوی بانک‌ها و منابع مالی برای آنها در نظر گرفته شود، می‌توانند با افزایش تولید بازارهای بزرگتری را برای صادرات پیدا کنند.»صنعت چاپ کشور
عابدین با اشاره به فرصت‌های دیگر صادراتی، می‌افزاید: «ما می‌توانیم در بسترهای چاپی یعنی مواد واسطه‌ای مصرفی در صنایع چاپ و بسته‌بندی مثل کاغذهای پشت چسب‌دار، مقواهای پشت چسب‌دار، فیلم‌های انعطاف‌پذیر، همچنین ملزومات چاپی، برخی مواد شیمیایی مصرفی محیط چاپخانه، برخی مرکب‌ها و .. فرایند صادراتی داشته باشیم و باید به فرصت‌های موجود در این حوزه توجه ویژه کنیم.»
محصولات چاپی دیگر مزیت صادراتی ایران در این صنعت است، در حالی که ایران تا چند سال پیش واردکننده بسیاری از محصولات چاپی بود اما امروز به همت و تلاش مهندسان ایرانی در برخی از حوزه‌ها قابلیت صادرات دارد. رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنعت چاپ در این زمینه توضیح می‌دهد: «اگر مواد مصرفی تولید داخل با قیمت مناسب و سود مناسب در اختیار صنایع زیردستی که تکمیل‌کننده هستند مثل چاپخانه‌ها و واحدهای بسته‌بندی قرار دهیم، مزیت نسبی صادراتی برای تولیدکنندگان فراهم می‌شود.
از سوی دیگر می‌شود تمهیداتی اندیشید که شرایط واردات مواد اولیه خارجی تسهیل شود تا ارزش افزوده در صنعت چاپ ایجاد شود. اکنون بسته‌بندی‌های جعبه‌ای دارویی، بهداشتی و آرایشی با کیفیت و فرایندهای تکمیلی مطابق با نیاز خیلی از کشورهای منطقه تولید می‌شود، اما ظرفیت ما خیلی بیشتر از صادرات کنونی کشور است.»
به گفته عابدین، در بحث بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر از آنجایی که مواد پلیمری در ایران برای تولیدات بسته‌بندی از معادن کشور تامین می‌شود، ما از مزیت نسبی خوبی برخورداریم و بیشترین صادرات ما لفاف‌های چاپ شده و بسته‌بندی های انعطاف‌پذیر است. اکنون فعالان صنعت چاپ به بازار کشورهای CIS، شمال افریقا، افغانستان، روسیه، عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس در حوزه بسته‌بندی، کتاب و فرم‌های تجاری صادرات قوی و خوبی داریم.
وی در ادامه صحبت‌های خود به یکی از دغدغه‌ها و چالش‌های صادرکنندگان اشاره می‌کند و می‌گوید: «برگشت ارز حاصل از صادرات یکی از این چالش‌ها است، تنظیم قراردادهای صادراتی و تعامل با صندوق ضمانت صادرات برای ضمانت اجرایی قراردادهای صادراتی نیز دیگر دغدغه ما است، در این میان اما تامین به موقع و در زمان مقرر ارز و مواد مصرفی تولید برای سفارش صادرات مهمترین چالش است.
در این زمینه پس از ثبت سفارش، ۹۰ روز در انتظار تیک تخصیص ارز می‌مانیم و پس از آن منتظر منابع ارزی هستیم و همه این روزها در کنار هم گاهی از مدت زمان قرارداد صادراتی بیشتر طول می‌کشد و مجبور به فسخ قرارداد یا پرداخت ضرر می‌شویم.»
این فعال حوزه چاپ همچنین ترکیه را بزرگترین رقیب صادراتی ایران در منطقه می‌داند و عنوان می‌کند: «ترکیه اکنون ۵۰ درصد بازار صنعت چاپ منطقه خاورمیانه و شمال افریقا را از آن خود کرده است. بعد از آن امارات، عربستان، پاکستان و هندوستان از رقبای اصلی ما در صادرات صنعت چاپ هستند؛ در اغلب این کشورها حمایت‌ها و تشویق‌های صادراتی بسیار خوبی در زمینه امکانات بانکی، لجستیکی، تسهیل در زمینه واردات مواد اولیه و .. از سوی صندوق صادرات انجام می‌شود.
به عنوان مثال در کشور امارات، در زمینه تامین مواد اولیه و صادرات کالا تمهیدات بسیار خوبی وجود دارد و در چنین شرایطی، برخی سخت‌گیری‌های موجود موجب می‌شود ما فرصت‌های صادراتی خود را از دست بدهیم.»
صادرات صنعت چاپ کشور از عراق تا استرالیا
صادرات در صنعت چاپ می‌تواند به افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) کمک کند، رایج‌ترین معیار برای ارزیابی فعالیت‌های اقتصادی یک کشور که صنعت چاپ می‌تواند نقش مهمی در آن داشته باشد. حمیدرضا طاهری آشتیانی، یکی از صادرکنندگان برتر صنعت چاپ است. او با اشاره به برخی فرصت‌های صادراتی در کشور، می‌گوید: «طی دو سالی که گذشت ما در زمینه چاپ و تولید لفاف، صادرات خوبی به کشورهای حوزه CIS و روسیه داشتیم، در حوزه تولید فیلم‌های پلیمری عراق و ترکیه همیشه بودند که امسال کشور رومانی، روسیه، ارمنستان و گرجستان، اسپانیا، استرالیا هم به آن اضافه شده است.»
طاهری با بیان اینکه ما در بخش پلیمر و مواد اولیه این حوزه به صورت بالقوه و بالفعل وضعیت خوبی داریم، ادامه می‌دهد: «ایران در این حوزه مزیت رقابتی نسبت به سایر کشورها دارد و دو آثار برگزیده هلیو و فلکسو در جشنواره صنعت چاپ امسال متعلق به کار صادراتی بود. ما علاوه بر صادرات لفاف‌ها به صورت مستقیم، در حوزه صادرات کالاهای چاپی مختلف به کشورهای دیگر هم موفق بودیم که نشان‌دهنده توان بالای این صنعت است.»
او با طرح این موضوع که توان صنعت چاپ آنطور که باید و شاید به خوبی دیده نمی‌شود، می‌افزاید: «فعالان این حوزه در زمینه به‌روزرسانی دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مشکل دارند، به مواد اولیه آن نیز ارز حمایتی نمی‌گیرد اما در بازار داخلی و صادراتی خوش می‌درخشد. در این بخش اگر از سوی دولت حمایت شوند موفق‌تر خواهند بود.»
به گفته طاهری، یکی از چالش‌های عمومی صادرکنندگان برای انتقال پول از کشورهای مقصد صادراتی است که امیدوارم این شرایط هرچه زودتر تسهیل و این تحریم‌های ظالمانه علیه ایران برطرف شود. همچنین عدم اشراف ارزیابان گمرک نسبت به محصولات چاپی نیز موجب می‌شود که بسیاری از همکاران ما در گکمرک برای صادرات مشکل داشته باشند و عدم کارشناسی دقیق محصولات چاپی از دغدغه‌های ما است.»
لزوم فرهنگ بازاریابی بین‌المللی در صنعت چاپ کشور
با نگاهی به صحبت‌های کارشناسان باید گفت که صنعت چاپ کشور امکانات زیادی در ایجاد رشد تولید و توسعه صادراتی دارد، صنعت چاپ پویا با افزایش صادرات سایر صنایع مساوی است، اگر بتوانیم در زمینه تولید بسته‌بندی چاپی و محتوایی برای صادرات سایر اقلام تولیدی کشور موفق عمل کنیم، سایر حوزه‌ها نیز افزایش صادرات خواهند داشت و این موضوع در رشد کلان اقتصادی کشور موثر است.
همچنین مواد اولیه صنعت چاپ باید با پائین‌ترین عوارض و تعرفه‌های مالیاتی وارد کشور شود و در اختیار تولیدکننده قرار گیرد تا فرآیند تولید و تکوین روی آنها انجام شود و در نهایت ما بتوانیم محصول نهایی را به قیمت تمام شده حداقل یا پایین‌تر نسبت به رقبایمان در منطقه همچون ترکیه و امارات عرضه کنیم.
در انتها باید گفت که اگر می‌خواهیم سهمی در خور از درآمدهای جهانی داشته باشیم باید در راستای توسعه صنعتی آن قدم برداریم و لازمه این کار، برنامه‌ریزی و پشتکار است. تاسیس منطقه ویژه اقتصادی چاپ با رویکرد صادراتی نیز می‌تواند یکی از راهکارهای تقویت صادراتصنعت چاپ کشور باشد، این منطقه باید ویژگی‌های جغرافیایی و اقتصادی خاصی داشته باشد و به عنوان قطب صادرات این صنعت محسوب شود، در این میان اما فرهنگ بازاریابی بین‌المللی با هدف ارتقای توسعه صادرات نیز الزامی است که نباید از آن غافل شد.
