صنعت بسته بندی آب در ایران کاملاً مبتنی بر اقتصاد خانواده است. وقتی معیشت مردم ایران رو به بهبودی است فرصت این را خواهند داشت به غذا و نوشیدنی‌هایی که در فهرست کالاهای ضروری نیست، گرایش یابند.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از اقتصادسبز آنلاین: در حال حاضر با توجه به اینکه دسترسی به آب شرب شهری برای مردم فراهم است و از طرفی معیشت خانوار نیز در شرایط نامطلوبیست لذا طبیعیست که آب بسته‌بندی در فهرست اقلام ضروری آنان قرار نمی‌گیرد، این در حالیست که با بهبود شرایط معیشتی خانوار در کشور فرصتی برای مصرف آب بسته‌بندی نیز محیا و همین امر موجبات ارتقای فرهنگ مصرف آب بسته‌بندی را فراهم می‌سازد.
آنچه خواندید بخشی از صحبت‌های پیمان فروهر، دبیر انجمن تولیدکنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی کشور است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
لطفاً کمی در رابطه با چالش‌های تولید و مصرف آب‌های بسته‌بندی و شرایط لازم برای توسعه صنعت بسته بندی آب توضیح دهید.
در حال حاضر وضعیت صنعت بسته بندی آب نسبت به سال گذشته تغییر قابل توجهی نکرده است و حتی با کاهش تولید نیز مواجه شده است، یکی از دلایل مهم در بروز چنین وضعیتی در صنعت بسته بندی آب، روند نزولی وضعیت اقتصادی و معیشتی خانوار و از طرفی دسترسی آسان آنها به آب موجود در شبکه شرب شهری میباشد.
هم‌اکنون هم وطنان در بیش از ۹۵ درصد از جغرافیای ایران در کلانشهرها، شهرها، شهرستان‌ها و روستاها به آب شرب شهری ارزان قیمت دسترسی دارند و بدیهیست در زمانی که خانوار در تنگنا و فشار معیشتی بسر میبرند نه تنها آب بسته بندی بلکه بسیاری از محصولات و کالاهای دیگر نیز که تا پیش از این در سبد مصرفی آنان بوده است حذف می شود.
صنعت بسته بندی آب در ایران کاملاً مبتنی بر اقتصاد خانواده است. وقتی معیشت مردم ایران رو به بهبودی است فرصت این را خواهند داشت به غذا و نوشیدنی‌هایی که در فهرست کالاهای ضروری نیست، گرایش یابند. در ایران کاملا مبتنی بر اقتصاد خانواده است و با توجه به اینکه دهک متوسط جامعه از بالاترین درصد جمعیتی کشور برخوردار است لذا این گروه از طبقات اقتصادی کشور با توجه به جمعیت بالا به عنوان جامعه هدف در این صنعت محسوب میگردد و فعالان در این صنعت همواره بر این امیدند که ضمن بهبود شرایط اقتصادی خانوار در کشور مصرف آب بسته‌بندی در این طبقه پر جمعیت افزایش یابد.
برهمین اساس اگرچه قیمت آب بسته بندی در ایران نسبت به تمام کشورهای جهان از مقدار بسیار اندکی برخوردار است لکن هر وقت اقتصاد خانواده دچار تزلزل می‌شود اولین کالایی که از فهرست خرید خانوار حذف می‌شود، آب بسته‌بندی است چرا که جایگزین آن یعنی آب شرب شهری به‌راحتی در دسترس آنان است.
جالب آنکه بخش اعظم هزینه‌های انجام گرفته توسط وزارت نیرو در تصفیه و ضد عفونی آب در سطح کشور با هدف آشامیدن آب انجام می‌گیرد و این در حالیست که تنها ۱ % از کل آب مصرفی توسط خانوار به مصرف شرب می‌رسد و ۹۹ % از آن در نتیجه سایر مصارف نهایتاً تبدیل به فاضلاب می‌شود.
مشکل عدم آگاهی مردم از فواید نوشیدن آب از کجا نشات می‌گیرد؟
در اکثر کشورهای توسعه یافته در دنیا سطح دانش مردم در خصوص فوائد نوشیدن آب کافی از طریق آموزش و آگاهی‌رسانی از دوران مدرسه و دبستان ارتقا یافته است، اما در ایران چنین اتفاقی نمی‌افتد. برای مثال مردم ایران از نقش مهم و حیاتی آب در سلامت بدن خود آگاه نیستند و لذا کم نوشی آنان می‌تواند منشاء بیماری‌های گوارشی مانند یبوست، و یا مشکلات پوستی و سردردهای میگرنی و مشکلات مجاری اداری و دردهای شدید در دیسک کمر آنان باشد.
آنقدر این موضوع بغرنج شده که من به عنوان دبیر انجمن آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران همواره توصیه می‌کنم مردم فقط آب مصرف کنند و در گام اول اصلا مهم نیست که این آب از نوع بسته‌بندی باشد یا آب شرب شهری.
در این شرایط بغرنج متولی بهداشت در ایران هم باید یک گام بردارد و در تغییر مردم ایران از مردمانی کم نوش به پر نوش تلاش کند.
در کشورهای اروپایی فرهنگ نوشیدن آب تا جایی در میان مردم نهادینه شده است که مردم همواره بطری آب را روی میز کار خود، یا در کوله‌پشتی و یا در خودرو همراه خود دارند تا محتوی آن را به مرور بنوشند. و این در حالیست که مردم ایران چندان توجهی به نوشیدن آب کافی به‌ویژه در ساعات خارج از منزل ندارند و نتیجه این امر دهیدراته یا کم آب شدن بدنشان در طول روز است.
عدم اطلاع‌رسانی در خصوص مصرف آب و به ویژه فرهنگ سازی در مصرف آب بسته‌بندی به تنهایی متوجه دولت نمی‌شود چرا که تولیدکنندگان در این صنعت نیز کمپین‌های موثری در این حوزه ندارند، دلیل این امر چیست؟
اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در مقیاس ملی از توان تولید کنندگان و تشکل‌های صنایع آشامیدنی به تنهایی خارج است. شما ببینید وقتی ما در چند رسانه مطرح که مورد توجه مردم است، می‌خواهیم مقاله‌های اطلاع‌رسانی منتشر کنیم، با درخواست ارقام سنگین مواجه میشویم و بدیهی است که انجام امور فرهنگ سازی تنها در سایه استمرار و در فعالیتی دراز مدت نتیجه بخش است.
لذا انجام چنین فعالیت‌هایی مستلزم دسترسی به منابع مالی عظیم است. بنابراین ما به تنهایی نمی‌توانیم در این زمینه اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی کنیم.
شاید این موضوع یک بار یا دو بار از طرف ما اتفاق بیفتد اما ادامه نخواهد داشت. از طرف دیگر این‌کار نیاز به کمپین‌های بلندمدت و مستمر دارد و با هزینه‌های نجومی به‌طور حتم تولیدکنندگان نمی‌توانند این کمپین را اجرا کنند و چنانچه حتی تصمیمی به حضور در فضای رسانه ای داشته باشند ترجیح میدهند با بودجه محدود خود صرفا در امور تبلیغاتی مرتبط با برند خود فعالیت کنند و نه امور امور آموزشی.
در همین راستا سالیان قبل که برخی شایعات در‌خصوص آب‌های بسته‌بندی در سطح فضای مجازی منتشر و موجب برخی ابهامات نزد مردم شده بود من برای صدا و سیما نامه‌ای نوشتم که ما یک تشکل هستیم و در صورت امکان فرصتی به این تشکل جهت اطلاع‌رسانی اختصاص بدهید که متأسفانه نتیجه‌ای در بر نداشت.
لطفاً کمی در رابطه با ظرفیت‌های تولید و سرانه مصرف نیز توضیح دهید؟
وی با بیان اینکه ظرفیت تولید در ایران بسیار پایین است، می‌گوید: مصرف آب بسته‌بندی ایران حدود ۲۵ لیتر است و این میزان نسبت به کشور همسایه ما ترکیه که سرانه مصرفش بالای ۱۵۰ لیتر است، عدد پایینی است.
در اروپا هم که این سرانه در محدوده ۱۰۰ تا ۲۰۰ لیتر است. یعنی حتی در مکان‌هایی از دنیا که آب شرب شهری در دسترس شهروندان هست، باز هم سرانه مصرف آب بسته‌بندی کم نیست. متاسفانه مقدار مصرف محصولات صنعت بسته بندی آب در ایران نسبت به سایر صنایع نوشیدنی که از کمترین میزان سلامت برای مصرف‌کنندگان برخوردار است نیز کمتر است.
در صنعت بسته بندی آب غالبا میزان تولید سالانه برابر با فروش این محصول است، چرا که با توجه به سنگین و حجیم بودن محصولات در این صنعت انبارش محصولات در مقادیر انبوه و زیاد و بالا امکان پذیر نیست، در حال حاضر به طور تقریبی سالانه حدودا دو میلیارد و دویست تا سیصد میلیون لیتر در سال تولید داریم.
وضعیت صادرات محصولات صنعت بسته بندی آب در حال حاضر چگونه است؟
متاسفانه در حوزه صادرات نیز شرایط امیدوار کننده ای در این صنعت وجود ندارد و طی سالهای اخیر روند نا امید کننده ای در صادرات تجربه شده است، به طور کلی موانع صادرات آب های بسته بندی را میتوان در ۴ دلیل عمده زیر ارزیابی نمود:
آب بسته بندی از یکسو از وزن و حجم بالا و از سوی دیگر از قیمتی اندک برخوردار است و لذا کرایه حمل در این صنعت چه در بازار داخل و چه در حوزه صادرات همواره یکی از چالش‌های بزرگ و موانع مهم محسوب میگردد و با توجه به عدم دسترسی به ناوگان ارزان حمل و نقل و تهسلات مربوطه و افزایش سالانه کرایه حمل که گاها در یک سال به دفعات اعمال می‌شود موجبات افزایش قیمت تمام شده و کاهش توان رقابتی با سایر رقبای منطقه ای فراهم میگردد.
هزینه های تامین مالی برای واحدهای تولیدی در ایران در مقایسه با سایر کشورها به مراتب بالا و سرسام آور میباشد، نرخ بهره تسهیلات بانکی در ایران طی سالهای اخیر از تمامی کشورهای منطقه بالاتر بوده است است و بدیهی است که این مولفه تاثیر بسزایی در قیمت تمام شده محصولات خواهد داشت و موجب کاهش توان رقابتی می‌شود.
از دیگر موانع صادراتی صنعت بسته بندی آب میتوان به حضور ناکافی تولیدکنندگان در نمایشگاه‌های بین‌المللی اشاره نمود، به عبارتی تولیدکنندگان باید با در اختیار داشتن تقویم نمایشگاه‌های بین‌المللی صنعت غذا و آشامیدنی درکشورهای مختلف به ویژه کشورهای دارای پتانسیل صادراتی نسبت به حضور در این نمایشگاهها و معرفی محصولات و نهایتا فروش و صادرات به انها اقدام نمایند این در حالیست که متاسفانه بیش از ۹۵ % از شرکت‌های تولیدی به دلیل مشکلات مالی و ضعف اقتصادی امکان انجام چنین فعالیت‌های بازاریابی صادراتی را ندارند و از آن بدتر اینکه در این فرآیند از تسهیلات موثر و قابل توجهی نیز برخوردار نیستند.
حضور و مشارکت تولیدکنندگان در این نمایشگاهها در حد صفر است و نکته مهم این است که این عدم مشارکت تنها مختص به صنعت بسته بندی آب نیست و در سایر صنایع دیگر نیز تنها تعداد معدود و قابل صرف نظری از کل واحدهای صنعتی در هریک از سرفصل‌های صنعتی در نمایشگاهها حضور دارند و متاسفانه شرایط اقتصادی حاکم بر تولید اجازه چنین سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌هایی را به بخش اعظم واحدهای تولیدی نمی‌دهد.
بیشتر بخوانید: نگرانی بابت بسته بندی آب معدنی
همچنین ناامنی ناشی از شرایط جنگی چند سال اخیر در بازارهای صادراتی متعارف در صنعت بسته بندی آب همچون عراق و افغانستان را میتوان از دیگر دلایل کاهش صادرات در این صنعت بر شمرد، البته که تاسیس و راه اندازی واحدهای تولیدی در کشورهای مذکور نیز از دیگر دلایل کاهش روند صادرات به آنها بوده است.
