چاپ افست (Offset printing) نوعی از چاپ است که نوشته و عکس را بر سطح لاستیکی یک استوانه (سیلندر) گردان برمی‌گرداند و سپس آن را با فشار استوانه دیگر روی کاغذ چاپ می‌کنند. ماشین معمولی چاپ افست دارای سه استوانه است.
در چاپ افست نخست آنچه را که باید چاپ شود روی صفحه‌ای فلزی به نام زینک منتقل می‌کنند، سپس این صفحه را با مواد شیمیایی طوری حساس می‌کنند که فقط نوشته‌ها و تصاویر آن، مرکب چاپ را به خود می‌گیرد. زینک را به دور نخستین استوانه می‌پیچند؛ طرح آن بر اثر فشار روی پوشش لاستیکی استوانه دوم برمی‌گردد.
کاغذ سفید که متوالیاً به دور استوانه سوم می‌پیچد مطالب را از روی پوشش لاستیکی استوانه دوم می‌گیرد. در یک نگاه گذرا می‌توان گفت که سرعت کار ماشین‌های چاپ افست بیش از چاپ مسطح (حروفی) است. در خلال این مطلب بیشتر با ماشین‌های چاپ افست و پیرو آن فرآیند کار این روش چاپی آشنا خواهید شد.
اجزای کلی ماشین چاپ افست
در این بخش جزئیات ماشین چاپ افست و چگونگی عملکرد اجزای آن را مورد بحث قرار می‌دهیم. اگر بخواهیم این دستگاه‌ها را به‌طور کلی به سه بخش تقسیم کنیم می‌توانیم به قسمت‌های تغذیه کاغذ و واحد چاپ و قسمت خروجی کاغذ اشاره کنیم که در ادامه به‌طور کامل آن‌ها را شرح خواهیم داد.
تغذیه کاغذ
این بخش از دستگاه شامل قسمت‌هایی می‌شود که هدایت کاغذ تا سنجاق و نشان را به عهده دارد.
آپارات
وظیفه آپارات رساندن بدون اشکال و روان کاغذ به سنجاق است و بایستی طوری ساخته شده باشد که در کمترین زمان و به‌سادگی تنظیم شود و تنظیم آن برای کاغذ با گرماژ کم یا زیاد امکان‌پذیر باشد. دستگاه تغذیه ازنظر کار به دو قسمت تقسیم می‌شود.
- در یک قسمت کاغذهای دسته شده روی تخته تک‌تک جدا شده و به زیر قرقره ترانسپورت راهنمایی می‌شوند.
- بخش دیگر میز آپارات است که کاغذ را ازنظر دوتایی بودن کنترل کرده و در نهایت رساندن کاغذ به سنجاق را بر عهده دارد.
میز آپارات ازنظر ساختاری به دو نوع تقسیم می‌شود.
میزهایی که با نوار و قرقره و فنر روی کار و مویی‌های متعدد کار می‌کند.
میزهایی که از نوار سوراخ‌دار پنوماتیکی که با عمل (مک) کاغذ را از قرقره ترانسپورت تحویل گرفته و به سنجاق هدایت می‌کند.
اجزای آپارات
قسمت‌هایی که برای جدا کردن کاغذ از روی تخته آپارات تا زیر قرقره انتقال‌دهنده (ترانسپورت) نقش دارند عبارت‌اند از:
- پاشنه بند کاغذ؛
- پاشنه آپارات: با ارتفاعی معادل ۴ تا ۶ میلی‌متر که معمولاً حدود ۱۴ میلی‌متر روی کاغذ قرار می‌گیرد (روی نیم‌دایره پاشنه سوراخ‌هایی وجود دارد و باعث می‌شود که توسط باد کاغذها را از یکدیگر جدا کند)؛
- جلوگیر کاغذ: هرگاه یک برگ کاغذ عبور می‌کند به‌طرف پایین حرکت کرده و بلافاصله بعد از عبور کاغذ به حالت اول برمی‌گردد؛
- پیچ رگلاژ: ارتفاع تخته آپارات؛
- مکنده اول: بلند کردن و جدا کردن یک برگ کاغذ را بر عهده دارد؛
- مهره تنظیم: حالت مکنده؛
- مکنده دوم: در حالی که کاغذ را می‌مکد، توسط صفحه بادامکی که روی آن تعبیه شده است کاغذ را به زیر قرقره‌های ترانسپورت هدایت می‌کند. یادآوری می‌شود، زمانی که مکنده دوم شروع به مکیدن کاغذ می‌کند، مکنده اول کاغذ را رها می‌کند و زمانی که مکنده دوم قطع می‌شود که قرقره‌های ترانسپورت کاغذ را گرفته و به حرکت درآورد؛
- وزنه نگه‌دارنده کاغذ: قسمتی که با وزن خود کاغذ را نگه می‌دارد (با وزنه نگه‌دارنده کاغذ)؛
- جداکننده‌های کاغذ: دارای سوراخ‌های ریزی است و توسط باد به جدا کردن کاغذها کمک می‌کند؛
- مویی‌ها: از بلند شدن چند کاغذ با هم جلوگیری می‌کند؛
- فنرهای تخت: فنرهای تختی هستند که به‌صورت فلس ماهی روی هم قرار گرفته و روی لبه کاغذ قرار می‌گیرد و از چندتایی رفتن کاغذ جلوگیری می‌کنند؛
- نکته: لاستیک‌های فوتک برای کاغذهای مختلف قابل تعویض هستند. برای مثال لاستیک‌هایی که روی آن‌ها صاف است برای کاغذهای با گرماژ بالاتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای میزان کردن مکنده اول که جداکننده کاغذ است می‌بایستی از مهره شماره شش استفاده کرد.
عملکرد اجزای آپارات
- قسمت جداکننده: برای کاغذهای سبک، باد جداکننده کم می‌شود و برای کاغذهایی با گرماژ بالا، میزان باد افزایش می‌یابد.
- قرقره‌های انتقال‌دهنده: زمانی که این قرقره‌ها کاغذ را از مکنده دوم تحویل می‌گیرند بایستی با فشار مساوی، آن را روی نوار هدایت کنند و این عمل توسط پیچ تنظیم که روی آن‌ها تعبیه شده است صورت می‌گیرد. میزان بودن قرقره‌ها و فشار مساوی آن‌ها نکته مهمی است که عدم رعایت آن یا کج بردن کاغذ را در پی خواهد داشت.
- دوتایی بگیر: زمانی که کاغذ در زیر قرقره‌های انتقال جهت هدایت به روی میز قرار می‌گیرد، قرقره مخصوص کنترل باید از عبور دوتایی کاغذ جلوگیری کند. این بخش حتماً می‌بایستی نسبت به ضخامت کاغذ میزان شود.
طریقه میزان کردن قرقره دوتایی بگیر بدین ترتیب است که قرقره شماره یک را طوری تنظیم می‌کنیم که به‌اندازه دو برگ کاغذ ضخامت داشته باشد و اگر احیاناً کاغذ سوم یا تعداد بیشتر کاغذ زیر آن قرار گرفت آپارات از کار بایستد. بدین ترتیب با قرار دادن دو ورق کاغذ زیر قرقره شماره یک باید فاصله بین پین و کنتاکت الکتریکی به‌اندازه یک ورق کاغذ باشد؛ اما در مورد کارتن فاصله مزبور را تا نصف نیز می‌توان کاهش داد.
- میز آپارات: کاغذ کنترل شده را از قرقره‌های انتقال‌دهنده تحویل می‌گیرند و تا سنجاق هدایت می‌کنند. این عمل توسط نوارهای دوار که روی آن‌ها قرقره‌های لاستیک و پلاستیکی و مویی‌های دایره شکل و مویی‌های معمولی قرار گرفته است صورت می‌پذیرد.
زمانی که کاغذ توسط قرقره‌های لاستیکی و پلاستیکی به سنجاق رسید، قرقره‌های مویی کاغذ را با فشار بسیار کم به‌طرف سنجاق هدایت می‌کنند و مویی‌های که به شکل قلم‌مو هستند از پس زدن کاغذ جلوگیری می‌کنند.
- میز نوع دوم: همان‌طور که ذکر شد در نوع دیگری از میز آپارات فقط از نوارهای سوراخ‌دار استفاده می‌شود و توسط همین سوراخ‌ها کاغذ به‌طرف نوار مکیده می‌شود و عمل انتقال را تا سنجاق انجام می‌دهد. در این روش انتقال کاغذ با استفاده از مکش هوا صورت می‌پذیرد و به آن در اصطلاح معمول (پنوماتیک) میگویند. درجه (مک) برای کاغذهای نازک کم است ولی برای کاغذهای با گرماژ بالا از درجه بالاتری استفاده می‌شود.
سنجاق
پیش از اینکه کاغذ توسط پنجه شناور یا رابطه به سیلندر چاپ انتقال یابد، ازنظر طول و عرض کاملاً کنترل می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، کاغذ هنگام انتقال، با سنجاق و نشان زاویه ۹۰ درجه را تشکیل دهد. سنجاق ازنظر ارتفاع باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که اگر برای امتحان نتوانیم دو ورق کاغذ را به‌آسانی زیر آن سنجاق بدهیم. خاطرنشان می‌شود که سنجاق‌ها را می‌توان به‌صورت تکی و کلی، ازنظر جلو و عقب رفتن و ارتفاع تغییر داد.
چشم الکترونیکی
چشم‌های ماشین وظیفه کنترل چسبیدن کامل کاغذ به سنجاق را بر عهده دارند. در ماشین چاپ دو نوع چشم وجود دارد؛ نوع اول شامل دو تا چهار عدد است و عملکرد آن‌ها بدین گونه است که یک فرستنده، نوری را به زیر کاغذ می‌فرستند که اگر گیرنده آن را دریافت می‌کند ماشین توقف نمی‌کند؛ این موضوع بدان معناست که کاغذ کاملاً به سنجاق چسبیده است؛ ولی اگر کاغذ به سنجاق نرسیده باشد و یا کج باشد، نور ارسالی به گیرنده نمی‌رسد و درنتیجه آپارات توقف خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: خانه ویکتورهوگو تا کتابفروشی شکسپیر و پسران و جاذبه‌های ادبی اروپا
عملکرد چشم دوم درست برعکس چشم اول است یعنی همواره فرستنده نور را می‌فرستد ولی گیرنده آن را نمی‌گیرد؛ اما اگر کاغذ از روی سنجاق عبور کند، نور فرستاده شده به گیرنده برمی‌گردد که در این حالت دستگاه تغذیه (آپارات) متوقف می‌شود.
وقتی که چشم الکترونیکی تشخیص دهد که کاغذ به‌طور صحیح در سنجاق قرار نگرفته است آپارات متوقف می‌شود. در این حالت وضعیت ماشین از چاپ خارج می‌شود، نوردهای آب و مرکب از روی کار برداشته می‌شوند، سنجاق اصطلاحاً بسته می‌شود و درنتیجه پنجه شناور یا رابط کاغذ را نمی‌برد و ماشین با سرعت کم به گردش خود ادامه می‌دهد.
نشان
این وسیله کنترل کاغذ را ازنظر عرضی به عهده دارد. بدین ترتیب که وقتی کاغذ به سنجاق چسبید، نشان آن را از جهت عرض به‌طرف خود می‌کشد تا همواره کاغذ در یک حالت وارد ماشین شود. در این صورت انطباق و روی هم خوردن کار به شکل مطلوب صورت می‌پذیرد. هر ماشین دارای دو نشان است که یکی از آن‌ها طرف اپراتور و دیگری در طرف موتور قرار دارد. البته همیشه فقط یکی از نشان‌ها در حال کار است.
اغلب ماشین‌های جدید از نشان‌های پنوماتیک استفاده می‌کنند که در این نوع، به‌جای قرقره از صفحه‌هایی که دارای سوراخ‌های ریز برای کاغذهای گرماژ پایین و صفحه‌هایی دارای سوراخ‌های درشت برای شومیز و مقوا استفاده می‌شود.
پنجه رابط
کاغذ پس از کنترل توسط سنجاق و نشان، توسط یک پنجه رابط که می‌تواند شناور باشد و روی یک بادامک (اکسنتر) کار می‌کند به‌صورت سیلندری، کاغذ را به پنجه‌های سیلندر چاپ می‌رساند.
واحد چاپ ماشین چاپ افست
این واحد از مهم‌ترین قسمت‌های دستگاه محسوب می‌شود و اجزای مختلفی را در برمی‌گیرد.
ماشین افست یک رنگ شامل سه سیلندر است:
- سیلندر پلیت یا سیلندری که لوح فلزی روی آن بسته می‌شود
- سیلندر لاستیک (بلانکت)
- سیلندر چاپ
سیلندر پلیت
این سیلندر دارای (آسوره) است. باید توجه داشت که فاصله کف سیلندر تا لبه آسوره در ماشین‌های مختلف، متفاوت است.
در بعضی از ماشین‌ها حرکت سیلندر زینک در جهت بالا و به‌طرف لاستیک قابل تنظیم است و در بعضی از ماشین‌ها که به (آسوره روی آسوره) معروف‌اند ثابت است.
سیلندر زینک در بعضی از ماشین‌ها به دلیل داشتن بوش اکسنتری می‌تواند در جهت سیلندر لاستیک تنظیم شود. در بعضی از ماشین‌ها، به‌خصوص دستگاه‌های جدید، سیلندر پلیت ثابت است. در این حالت آسوره سیلندر زینک روی آسوره سیلندر لاستیک قرار می‌گیرد و همواره فشار مابین آن‌ها ثابت است و چاپ مطلوبی ارائه می‌دهد.
سیلندر لاستیک
این سیلندر نیز مانند سیلندر پلیت دارای آسوره است و در مورد ماشین‌های مختلف، فاصله کف تا لبه آسوره متفاوت است.
به‌طور کلی، در سیستم چاپ افست چون کاغذ در تماس مستقیم با پلیت قرار نمی‌گیرد، چاپ غیرمستقیم محسوب می‌شود. به همین دلیل، مابین سیلندر زینک و سیلندر چاپ، سیلندر واسطه‌ای وجود دارد که به آن سیلندر افست یا سیلندر لاستیک می‌گوییم. به خاطر همین مکانیزم، مطلب یا طرح روی پلیت خوانا ولی روی لاستیک ناخوانا است و در نهایت به شکل خوانا روی کاغذ منتقل می‌شود.
در چاپ افست به خاطر انعطاف‌پذیری لاستیک، عمل چاپ به فشار کمتری احتیاج دارد. در حقیقت در این نوع چاپ همیشه فشار مطلوب و معین (نه زیاد و نه خیلی کم) بین سیلندرها قرار می‌گیرد. برای دستیابی به این هدف و تنظیم فشار مناسب، دو سیلندر از مجموع سه سیلندر با بوش‌های «اکسنتری» هستند. زمانی که ماشین در حالت چاپ نیست هیچ‌کدام از سیلندرها تماسی با هم ندارند.
در تمام دستگاه‌ها سیلندر لاستیک دو نوع حرکت انجام می‌دهد. حرکت اول زمانی است که ماشین در حالت چاپ قرار می‌گیرد و سیلندر مذکور به‌طرف سیلندر پلیت و سیلندر چاپ حرکت می‌کند و هنگامی که ماشین از روی چاپ برداشته می‌شود با هر دو سیلندر فاصله می‌گیرد. این فاصله در کارخانه میزان شده است و احتیاج به تنظیم ندارد.
حرکت دوم سیلندر لاستیک به‌واسطه اکسنتری بودن بوش، می‌تواند فاصله خود را با سیلندر چاپ کم یا زیاد کند. وقتی از کاغذ با گرماژ پایین استفاده می‌کنیم این فاصله را کم و برای شومیز و مقوا فاصله را زیاد می‌کنیم.
در عین حال به دلیل اینکه بتوانیم کاغذهایی با گرماژ کم تا کاغذهای ضخیم را به‌راحتی چاپ کنیم یا اکسنتر دومی که در سر سیلندر لاستیک وجود دارد فاصله بین لاستیک و سیلندر چاپ را تنظیم می‌کنیم.
سیلندر چاپ
برخلاف سیلندر زینک و لاستیک، آسوره پایین‌تر از کف سیلندر قرار دارد. سیلندر چاپ دارای پنجه است و کاغذ توسط این سیلندر به زنجیرهای سیستم و توسط آن روی تخته عقب ماشین دسته می‌شود.
غیر از بعضی از ماشین‌ها که سیلندر چاپ و یا رابط آن‌ها با قطری دو برابر سیلندرهای دیگر ساخته شده است، تقریباً تمام ماشین‌ها از سیلندرهایی با قطر مساوی ساخته شده‌اند. این سیلندرها با حرکتی که از موتور اصلی، توسط چرخ‌دنده‌های رابط می‌گیرند، حرکت ماشین را باعث می‌شوند.
فرم چرخ‌دنده‌ها گاهی با دنده‌های راست و در اکثر موارد با دنده‌های مورب است که درگیری بیشتر و صدای کمتری دارند.
زیرسازی سیلندر
مبنای زیرسازی سیلندر زینک و لاستیک در ماشین افست آسوره‌ها است. برای انتقال مناسب و مطلوب تصویر از پلیت به سطح لاستیک (در ماشین‌های نو) به ۱/۰ فشار نیاز داریم. به همین جهت در مورد ماشین‌هایی که آسوره به آسوره نباشد، زیرسازی پلیت به‌گونه‌ای صورت می‌گیرد که فشار معادل ۰/۱ داشته باشد. سیلندر لاستیک را نیز طوری زیرسازی می‌کنیم که لاستیک و زیر آن تقریباً با آسوره سیلندر لاستیک مماس باشد. در این حالت ۱/۰ فشاری که سیلندر پلیت روی لاستیک دارد عمل چاپ را به‌خوبی انجام می‌دهد.
همان‌طور که اشاره شد، سیلندر زینک در بعضی از ماشین‌ها به دلیل دارا بودن بوش اکسنتری می‌تواند فشار را در جهت سیلندر لاستیک تغییر دهد و به همین دلیل در این نوع ماشین‌ها می‌توان از زینک‌هایی با قطرهای مختلف از ۲/۰ تا ۵/۰ بهره برد.
مثال: اگر فاصله کف سیلندر پلیت تا آسوره ۵/۰ باشد و قطر زینک ۳/۰ باشد با افزودن ۴/۰ کاغذ زیر زینک ضخامتی معادل ۷/۰ خواهیم داشت. در این حالت فشار سیلندر پلیت روی ۱ قرار خواهد گرفت و فشار بین زینک و لاستیک معادل ۱۰/۰ است. در مورد سیلندر لاستیک میدانیم که فاصله کف تا لبه آسوره ۲۵/۳ است. بدین ترتیب ضخامت لاستیک به‌اضافه زیرسازی به همین اندازه است و مسلماً مماس با آسوره خواهد بود.
البته در مورد لاستیک‌های بادی باید ۰۵/۰ میلی‌متر بالای آسوره قرار بگیرد. اندازه مذکور توسط ساعت ابزار صنعتی مخصوص اندازه‌گیری می‌شود و در صورت عدم دسترسی به این نوع وسیله، ضخامت لاستیک و زیرسازی را حدود ۰۸/۰ تا ۱/۰ میلی‌متر بیشتر می‌گیریم تا پس از بستن روی سیلندر، کشش لاستیک که حدود ۸۰/۰ است، آن را جبران کند.
در میزان کردن سیلندر لاستیک با سیلندر چاپ که ثابت است، ضخامت کاغذ مورد چاپ باید در نظر گرفته شود. هرقدر کاغذ نازک‌تر باشد فاصله مذکور کمتر و هرچه کاغذ ضخیم‌تر باشد این فاصله بیشتر خواهد بود. یادآور می‌شود که در این مرحله نیز برای چاپ ایدئال فشار معادل ۱/۰ نیاز داریم.
مثال: اگر کاغذی معادل ۱/۰ را چاپ می‌کنیم، فشار سیلندر لاستیک و چاپ باید معادل ۰ باشد. از آنجایی که لاستیک با لبه آسوره مماس است و کف سیلندر چاپ در حالت ۰ مماس با لبه آسوره است، درنتیجه ضخامت کاغذ مذکور فشار ۱/۰ چاپ را باعث می‌شود. می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که اگر قطر کاغذ ۲/۰ شد، فشار لاستیک معادل ۱/۰ و اگر ضخامت به ۳/۰ رسید، فشار معادل ۲/۰ خواهد شد.
بستن لاستیک
در اکثر لاستیک‌ها محل بسته شدن لاستیک به گیره سیلندر در پشت لاستیک مشخص شده است. لاستیک باید طوری بسته شود که کج و شل نباشد و درنتیجه مقاومت و کشش لازم را داشته باشد. لاستیک باید عمود بر سیلندر و پس از بسته شدن، لبه‌های آن موازی با سطح رینگ‌ها باشد. زیرسازی یا زیرلاستیکی باید کمی کوچک‌تر از لاستیک بریده شود تا در موقع بستن لبه‌های لاستیک روی زیر لاستیکی را کاملاً بپوشاند و بدین‌وسیله از نفوذ رطوبت و یا مواد شیمیایی به زیر لاستیک جلوگیری شود.
ابتدا باید گیره لاستیک را کمی سفت و پس از جا افتادن لاستیک، آن را سفت‌تر کرد. وسط لاستیک را مشخص می‌کنیم، پیچ وسط را می‌بندیم و سپس به ترتیب پیچ‌های کناری را سفت می‌کنیم. برای محکم کردن پیچ‌ها بهتر است از آچار تورک استفاده شود. با این وسیله پیچ‌ها یکنواخت بسته می‌شوند، چون روی این آچار، مقدار فشار وارد بر پیچ قابل تنظیم است.
بعد از این عمل با دست کشیدن روی سطح لاستیک از جا افتادن صحیح آن اطمینان حاصل می‌کنیم. پس از چند دور گردش سیلندر در زیر فشار، معمولاً می‌توان لاستیک را محکم‌تر کرد. با چند ضربه توسط انگشت به نقاط مختلف لاستیک، سفت بودن آن را می‌توان تشخیص داد. گیره‌های لاستیک معمولاً از سیلندر جدا می‌شوند لذا بستن لاستیک را در خارج از ماشین می‌توان انجام داد.
روی سیلندر پلیت شیاری وجود دارد که گیره‌های زینک دور آن قرار دارد و لبه‌های زینک را محکم نگه می‌دارد.
قبل از هر کار، روی سطح سیلندر و پشت زینک تمیز می‌شود و سپس لبه زینک را برای قرار دادن در گیره خم می‌کنیم.
لبه زینک درون گیره قرار داده می‌شود و پیچ‌های آن محکم می‌شود.
پس از این مرحله با حرکت آهسته و مقطعی سیلندر، پلیت پیرامون سیلندر پیچیده می‌شود و در این حالت لبه انتهایی زینک نیز در گیره پایین قرار داده می‌شود و پیچ‌های آن نیز به ترتیب سفت می‌شوند. زینک بند یا گیره زینک باید دارای خصوصیات زیر باشد:
- توانایی ثابت نگه‌داشتن لبه‌های زینک تا پایان کار را داشته باشد؛
- در موقع کشش زینک به‌طور ثابت باقی بماند؛
- زینک را به دور سیلندر به‌طور مناسب نگه دارد تا در حین چاپ تغییر وضعیت ایجاد نشود؛
- امکان باز و بسته کردن راحت زینک با استفاده از حداقل ابزار مقدور باشد؛
- امکان تنظیم زینک را به‌راحتی فراهم سازد؛
- به لبه‌های پلیت آسیب نرساند.
بعضی از گیره‌ها روی سیلندر ثابت‌اند ولی بعضی دیگر را می‌توان باز و از دستگاه خارج کرد. در مواردی گیره‌های زینک به‌صورتی طراحی شده‌اند که باید سوراخ یا شکاف‌هایی روی زینک ایجاد کرد تا به‌راحتی و دقیق در گیره قرار بگیرند.
تنظیم پلیت را می‌توان با استفاده از پیچ‌های کشش در لبه جلویی و انتهایی به انجام رساند.
سیستم انتقال‌دهنده آب یا مرطوب‌کننده
برای چاپ خوب و ایدئال، انتقال رطوبت و مرکب و چگونگی انتقال آن‌ها روی پلیت از مسائل مهم است. خاطرنشان می‌شود که این عمل بدون سیستم مرطوب‌کننده مناسب امکان‌پذیر نیست. نوردهای مرکب زمانی که روی زینک مرکب می‌دهند مقداری آب را روی خود نگه می‌دارند و مقداری نیز در مرکب می‌ماند. بنابراین؛ آب روی مرکب تأثیر بسزایی دارد و در صورت وجود بیش از حد آب، مرکب گیری روی زینک ضعیف خواهد شد.
آب اضافه به سطح لاستیک و درنتیجه روی کاغذ منتقل می‌شود و برعکس کم بودن آب روی سطح پلیت باعث می‌شود که قسمت‌های سفید و چاپ نشونده، مرکب را به خود بگیرند و حالت (پرکردن) در تصویر و به‌خصوص ترام‌ها به وجود آید. بنا بر دلایل مذکور در چاپ افست بالانس آب و مرکب برای چاپ بسیار مهم و قابل اهمیت است.
ساده‌ترین سیستم مرطوب‌کننده از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
- محفظه آب
- نوردی که درون آب گردش می‌کند
- نورد صلایه آب
- نوردهای آب روی کار
- نورد واسطه بین نورد درون محفظه و نورد صلایه
- نوردهای مرکب روی پلیت
- سیلندر زینک
- نورد صلایه مرکب
خصوصیات آب
آب مصرفی به‌منظور سیستم مرطوب‌کننده باید از حالت خنثی خارج شود و کمی اسیدی شود. این کار از طریق بعضی از افزودنی‌ها مثل صمغ و مواد شیمیایی دیگر امکان‌پذیر است. معمولاً درجه pH آب برای چاپ به‌طور معمولی از ۵ تا pH6/5 است.
در سیستم ساده مرطوب‌کننده از نوردهایی با روکش پارچه استفاده می‌شود ولی در ماشین‌های جدید، تقریباً به‌طور استاندارد از سیستم رطوبت رسان آب الکل استفاده می‌شود. در این نوع ماشین، از نوردهای مشخص استفاده می‌شود که فاقد پوشش پارچه‌ای هستند و اغلب یک نورد، هم با آب الاستیکی (شور) هم با مرکب در تماس است. این شیوه در تسریع بالانس شدن آب و مرکب نقش بسزایی دارد.
سیستم انتقال مرکب
همان‌طور که میدانیم یکی از عوامل کیفیت کار چاپی، انتقال صحیح و مناسب مرکب بر سطح پلیت است و باید طوری تنظیم شود که کل تیراژ کار و تمام نسخه‌های چاپی ازنظر رنگ یکسان باشند.
نورد لاستیکی رابط، مرکب را از نورد داخل مرکبدان می‌گیرد و به نورهای صلایه مرکب می‌دهد و در نهایت به نوردهای روی پلیت که دارای قطرهای مختلف هستند، می‌رسد. نوردهای روی کار، انتقال مرکب به سطح پلیت را به عهده دارند. میزان بودجه این نوردها نیز نقش مهمی در مرکب رسانی دارند.
محفظه مرکب توسط پیچ‌هایی که سه سانتیمتر از یکدیگر فاصله دارند و در زیر یک تیغه قرار گرفته‌اند تنظیم می‌شود. در واقع انتقال مرکب در فواصل یاد شده، قابل کنترل است.
در ماشین‌های جدید این عمل به‌صورت اتوماتیک و از طریق موتورهای کوچک که روی هر پیچ قرار دارد انجام می‌گیرد ولی اصل کار به همان صورت قبل است.
خروجی کاغذ یا دلیوری
وظیفه این قسمت بدین صورت است که اوراق چاپ شده را به‌صورت منظم و دسته شده روی تخته خروجی کاغذ برساند. این عمل توسط تعدادی پنجه که به‌وسیله زنجیر حرکت می‌کنند، انجام می‌گیرد. این دستگاه به مکنده‌های مخصوص و فن‌های مختلف مجهز است تا بتواند کاغذهای چاپ شده را روی تخته دلیوری دسته کند.
