بررسی خصوصیات و ویژگی های رنگ ها/ رنگ؛ اکسیری که انسان را جادو می‌کند

اسحاق نیوتن، دانشمند نامدار انگلیسی، کشف کرد که چنانچه نور خالص سفید از یک منشور عبور داده شود، به رنگ‌های قابل رؤیت تجزیه می‌شود. نیوتن همچنین کشف کرد که هر رنگ از یک طول موج منحصر به فرد تشکیل شده و قابل تجزیه به رنگ‌های دیگر نیست. مقاله زیر به نحوی سعی دارد خصوصیات و ویژگی های رنگ‌ها را با نگاه عمقی مورد تحلیل قراردهد.

در سال ۱۶۶۶، اسحاق نیوتن، دانشمند نامدار انگلیسی، کشف کرد که چنانچه نور خالص سفید از یک منشور عبور داده شود، به رنگ‌های قابل رؤیت تجزیه می‌شود. نیوتن همچنین کشف کرد که هر رنگ از یک طول موج منحصر به فرد تشکیل شده و قابل تجزیه به رنگ‌های دیگر نیست.

آزمایش‌های بعدی نشان داد که با ترکیب نورها می‌توان رنگ‌های مختلف را ایجاد کرد. برای مثال، نور قرمز در ترکیب با نور زرد، رنگ نارنجی را به وجود می‌آورد. رنگی که بر اثر ترکیب دو رنگ دیگر به وجود آید را ترکیبی می‌گویند. بعضی از رنگ‌ها، مثل زرد و ارغوانی، در صورت ترکیب شدن، همدیگر را خنثی می‌کنند و نور سفید می‌سازند. این رنگ‌ها را نیز رنگ‌های مکمل می‌نامند.

 با وجودی که اثر رنگ‌ها تا حدودی ذهنی است و در مورد اشخاص مختلف فرق می‌کند اما برخی از تاثیرات رنگ‌ها دارای معنی یگانه‌ای در سراسر جهان هستند. رنگ‌هایی که در طیف رنگ‌ها در ناحیه قرمز قرار دارند به عنوان رنگ‌های گرم شناخته می‌شوند که این دامنه‌اش از احساسات گرم و صمیمانه تا احساس خشم و عصبانیت متغیر است. رنگ‌هایی که در ناحیه آبی طیف قرار دارند، رنگ‌های سرد نامیده می‌شوند و شامل آبی، ارغوانی و سبز هستند. این رنگ‌ها معمولا آرامش بخشند اما گاهی نیز ممکن است احساس غمگینی و بی‌تفاوتی را به ذهن آورند.

در برخی از فرهنگ‌های قدیمی، از جمله مصری‌ها و چینی‌ها، از رنگ‌ها برای درمان استفاده می‌شده است. این کار که گاهی به آن نور درمانی یا رنگ شناسی نیز گفته می‌شود هنوز هم به عنوان روش درمان جایگزین مورد استفاده قرار می‌گیرد.در این روش از رنگ قرمز برای تحریک بدن و ذهن و افزایش تمرکز استفاده می‌شود،  از رنگ زرد برای تحریک اعصاب استفاده می‌شود، از رنگ نارنجی برای بالا بردن سطح انرژی استفاده می‌شود، از رنگ آبی برای کاهش درد و تسکین بیمار استفاده می‌شود و از رنگ نیلی برای تسکین ناراحتی‌های پوستی استفاده می‌شود.

اغلب روان‌شناسان به رنگ درمانی به دیده شک و تردید می‌نگرند و می‌گویند که درباره تاثیرات احتمالی رنگ‌ها اغراق شده و رنگ‌ها در فرهنگ‌های مختلف، معانی متفاوتی دارند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که در بسیاری از موارد، تاثیرات رنگ‌ها در تغییر حالت افراد، تاثیراتی زودگذر و موقتی بوده است. برای مثال، قراردادن افراد در اتاق آبی ممکن است در ابتدا احساس آرامش در آن‌ها به وجود آورد اما این اثر پس از آن که آن‌ها آرامششان را بازیافتند، به تدریج کاهش خواهد یافت. مقاله زیر به نحوی سعی دارد خصوصیات و ویژگی های رنگ‌ ها رابا نگاه عمقی مورد تحلیل قراردهد.

ویژگی های رنگ ها

زرد: در حقیقت قوی‌ترین رنگی است که جلب توجه می‌کند. چه به‌تنهایی و چه در ترکیب با دیگر رنگ‌ها، بششاش و سرزنده است و اغلب اوقات یادآورد قدرت است. به راحتی در هر نقطه‌ای قابل تشخیص است، درخشان ترین رنگ‌هاست. برخلاف آبی در زرد هیچ عمقی احساس نمی‌شود، زرد طلایی بسیار مؤثر و فعال است و وقتی که متمایل به سبز می‌شود حاکی از کسلی و مریضی است. با افزودن مقدار کمی قرمز به آنه به قلب گرمی می‌بخشد و احساسی از شادمانی و رضایت می‌دهد. درست مانند احساسی که هنگام نگاه به خرمن طلایی گندم به ما دست می‌دهد.

نارنجی: بیش از قرمز ارتباط و تشعشع را بیان می‌کند. رنگی فعال است که به خاطر وجودش قلبا پذیرفته می‌شود. رنگی است همچون آتش و غروب خورشید، دارای گرمی و نیروی زندگی است.

آبی: رنگی است عمیق و زنانه که در محیطی آرام استراحت می‌کند. این رنگ مورد علاقه اشخاص بالغ و نشانه‌ای است از بلوغ و پختگی، آبی خاطرات دوران طفولیت را بیدار می‌کند و به زندگی روحانی درونی مربوط می‌شود. مثل قرمز مایل به تظاهر نیست، ولی میل دارد که با عشق تلقی گردد.

آبی یقینا آرام است ولی نه مثل سبز که بیشتر حالتی از استراحتی دنیوی و رضایت از خود دارد. در این جا عشق دارای عظمتی آسمانی و باشکوه است. هرچه آبی تیره‌تر می‌گردد، بیشتر بشر را به سوی بی نهایت فرا می‌خواند. آبی روشن لمس‌ناپذیرتر و دارای شخصیتی بی تفاوت‌تر و تهی‌تر می‌باشد و رویاانگیز است. مشاهده رنگ آبی احساس خنکی و پاکیزگی بهداشتی را ایجاد می‌کند. به خصوص زمانی که در مجاورت سفید قرار می‌گیرد.

آبی فیروزه‌ای دارای استحکام زیادی است و بیانی از اشتیاق دارد، ولی اشتیاقی سرد و غیرعادی، تازگی و طراوت آن یادآور دریاچه‌های کوهستانی در تابستان است.

بنفش: هیچ رنگی به اندازه بنفش مرموز نیست، بنفش معادل اندیشه‌ای متفکر و عرفانی است که با نگرانی رازی را پنهان می‌کند. بنفش غمگین، افسرده و مملو از وقار است. هرچه بنفش کمرنگ‌تر می‌شود، کم مایه‌تر و بیشتر جادویی و سحر انگیز می‌شود تا پوشیده و نهانی، بیشتر کسل‌کننده می‌شود تا جدی و موقر بنفش کمرنگ به اندازه بنفش، قاطع نیست.

قرمز: این رنگ دلالت بر استحکام، سرزندگی، قدرت، مردانگی و نیرو دارد. قرمز خشن، دلگرم کننده و مسلط بر اعصاب است، قرمز خود را بدون قید و شرط تحمیل می‌کند. این رنگ هم حالت جدیت و وقار هم حالت مهربانی و جذابیت را القاء می‌نماید.

قرمز ذاتا رنگ گرمی است و لبریز از حرارت و نشاط با وجود تمامی نیرو و شدتش نمایش از یک نیروی مقاومت‌ناپذیر و بیکران است، اما مانند زرد نیست که خود را با منعکس کردن در همه جوانب بر باد می‌دهد و شخصیت اسراف کاری دارد. به جای تمام این هیجان و شدت، نیروی فوق العاده ای را به دست می‌دهد و هدفش همیشه آگاهانه است. قرمز در یک نظر توجه ما را جلب می‌کند و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم به آن نگاه می‌کنیم، به همان صورت که کودکی بی اراده دست به سوی مشکلات می‌برد.

صورتی: خجالتی است و دارای مهربانی، کمرویی و ملایمتی رویایی است. به دلیل کمی تحرک صورتی تصویری است از طبیعت زنانه و عاطفه. صورتی، ملایمت و الفت را بیان می‌کند.

سبز: از تمام رنگ‌ها آرام‌تر است. به هیچ جهتی تمایل ندارد و بیانگر هیچ چیزی از قبیل لذت، اندوه یا هیجان نیست رنگی است بی ادعا، سبز خالص همان جایگاهی را در جمع رنگ‌ها دارد که طبقه متوسط در جامعه بشری، جمعی بی تحرک که موفقیت‌هایش را جمع می‌زند و پول‌هایش را می شمارد. زمانی که طبیعت سبز می‌شود، آنگاه امید برای زندگی جدید به وجود می‌آید، این ریشه تشبیه معروف سبز به امید است. زرد به سبز قدرت و شخصیتی آفتابی می‌دهد. اگر آبی رنگی مسلط است، سبز جدی و فکور است. سبز چه تیره باشد و چه روشن بیانگر شخصیتی آرام و بی تفاوت است. بی تفاوتی در سبز روشن نمایان‌تر است.

سیاه: تیره و غلیظ، سمبل اندوه و مرگ است، این رنگ شخصیتی غیرقابل نفوذ دارد، عاری از امکانات است. یک سکوت بدون آینده و بدون امید به آینده است. رنگی است که کمتر از رنگ‌های دیگر انعکاس دارد. با بیانی از یگانگی و سازگاری، بدون هیچ صفت مختص به خود، سیاه اثر افتخار و نجابت و زیبایی را به ویژه زمانی که براق است بر می‌انگیزد.

سفید: پاکی و خلوص را القاء می‌کند، تعبیرناپذیر و غیرقابل توضیح است. هیچ صفت مشخصه‌ای ندارد. اثری نامفهوم و نامحدود و بی نهایت اثر می‌گذارد. سفید در روح ما آرامش کاملی پدید می‌آورد. سفید سکوتی سرشار از زندگی است.

خاکستری: مشخصه مستقلی ندارد، نه مثل سفید سرشار از امکانات است و نه مثل سیاه غیر فعال است در واقع او جرات تأیید خود را ندارد. خاکستری بیان روحیه‌ای است مردد و بی طرف که سمبل بی‌تصمیمی و عدم وجود است. رنگ پریدگی خاکستری، بازتاب وحشت، پیری و مردگی است که نزدیک می‌شود هرچه خاکستری تیره‌تر می‌شود، بیشتر یادآور ترس، یکنواختی و غم بی دلیل است. خاکستری تیره به معنای واقعی کلمه رنگ کثیفی، چرک و خاک است.

مشاهدات هالوک در زمینه رنگ‌های مورد علاقه خانم‌ها و آقایان در زیر آمده است:

 رنگ‌های مورد علاقه مردان

رنگ‌های مورد علاقه زنان

رنگ‌هایی که زنان دوست ندارند

رنگ‌هایی که مردان دوست ندارند

مهم‌ترین نکته قابل توجه در این تصاویر، علاقه هر دو جنس مرد و زن به رنگ آبی است. اما درباره رنگ بنفش هیچ شباهتی باهم ندارند. رنگ بنفش در صدر لیست رنگ‌های مورد علاقه خانم‌ها است. در رابطه با درک رنگ، مردان رنگ‌های تند را ترجیح می‌دهند، درصورتی که زنان رنگ‌های ملایم‌تری را دوست دارند.

بیشتر بخوانید: ضرورت ‌های پیاده ‌سازی فرآیند مدیریت رنگ

کاربرد رنگ در صنایع

رنگ قرمز: قرمز رنگ خطر است (رنگ خون) و رنگ اخطار (علامت توقف). این رنگ بیشتر از هر رنگ دیگری نگاه‌ها را به خود جذب می‌کند از این رو حتی در پر سایه ترین و کم نور ترین قفسه فروشگاه‌ها هم به چشم می‌آید. همچنین قرمز رنگی است که بدن را تحریک می‌کنند و باعث تحریک اشتها می‌شود ، از این رو اکثر شرکت‌های مواد غذایی در طراحی لوگوی خود از این رنگ استفاده می‌کنند.

رنگ آبی: رنگ آبی نشان دهنده حس آرامش یا ناراحتی است همچنین القا کننده حس وفاداری و ثابت قدمی ست. اما در بسته بندی مواد غذایی اغلب در مقابل رنگ قرمز قرار می‌گیرد و استفاده می‌شود. «اگر یک برند محصولی را به رنگ قرمز تولید کنند، برند مقابل آن را به رنگ آبی تولید خواهد کرد» این نکته‌ای بود که مارکوس آلفونستی متخصص بررسی فرهنگی برندها به کاستومر ریپورت گفت.

رنگ طلایی: رنگ طلایی رنگیست که نشان دهنده برتری و ویژه بودن یک محصول است. کاستومر ریپورت می‌گوید: «بسیاری برندها محصولاتی با طراحی تک رنگ عرضه می‌کنند اما محصولات برتر و ویژه بسته بندی‌هایی با رنگ زمینه یا حروف طلایی ارائه می‌دهند».

رنگ محصولات غذایی اغلب در رابطه با طعم آن‌ها است. به عنوان مثال استفاده از رنگ نارنجی برای محصولات پرتقال، مانند نوشیدنی آن بسیار رایج است و استفاده از رنگ دیگری بجز نارنجی غیر طبیعی به نظر می‌رسد. همچنین رنگ قهوه‌ای در مورد شکلات‌های کاکائویی و قهوه بیشتر کاربرد دارد.

به علاوه رنگ‌ها ممکن است در ملل و فرهنگ‌های مختلف تعبیر و معنی متفاوتی داشته باشند. مثلا رنگ سبز کمتر در مصر استفاده می‌شود، شاید به این خاطر باشد که رنگ سبز رنگ ملی این کشور است.

مصرف کننده‌ها می‌دانند که یک محصول یا فراورده خاص باید رنگ خاص خود را داشته باشد. در سال ۱۹۹۲ شرکت پپسی اقدام به تولید و عرضه نوشابه کریستالی کولا کرد و تصور می‌کردند که مورد استقبال مشتری‌ها قرار خواهد گرفت چرا که رنگ و نام کریستالی نشان دهنده و القا کننده صفت خالص، ناب و سلامت بودن است. بعد از چند ماه پپسی به این نتیجه رسید که کولا باید سیاه رنگ باشد. نوشابه کریستالی کولا شکست خورد و از سبد تولیدی پپسی حذف شد.

در استفاده از رنگ‌ها جنبه تبلیغاتی و بازاریابی محصول خیلی مهم است و با توجه به بازار گسترده و رقابتی محصولات شاید حتی از نوع ماده غذایی هم مهم‌تر باشد. در انتخاب ترکیب رنگ برای یک محصول، بررسی محصولات شاید ضروری باشد. استفاده دانسته یا اتفاقی از ترکیب رنگ نزدیک یا مشابه محصول یک شرکت دیگر بی‌شک تاثیرات مثبت و منفی زیادی بر مصرف‌کننده خواهد گذاشت.

ادامه دارد…

 گردآوری: ابراهیم رستمی (کارشناس چاپ)

ویژگی های رنگ‌ها