آشنایی با کاغذهای چاپ دیجیتال (بخش دوم)

نحوه انتقال تصویر در فرآیندهای مختلف چاپ دیجیتال روی کاغذ یا هر نوع سطح چاپ‌شونده دیگر در این سیستم پروسه‌ای خاص دارد که شناخت و انجام و ارزیابی آن یک ضرورت مهم است. مقاله ترجمه‌شده زیر به قلم مهندس مهدی ناظمی‌پناه در پی آن است که روند این پروسه را با نگاه علمی به تصویر بکشد. آنچه می‌خوانید بخش دوم مطلب آشنایی با کاغذهای چاپ دیجیتال است و حاصل تلاش ایشان برای انتقال این معناست. امید که به غنای ادبیات این موضوع کمک کند.

در ادامه آشنایی با کاغذهای چاپ دیجیتال

کاغذهای الیافی براق (fiber gloss) و کاغذهای الیافی نیمه براق (fiber semi-gloss) جوهرافشان

برای سال‌ها مشاهده و لمس کیفیتی شبیه به کاغذهای الیافی (fiber) ظاهر شده در تاریکخانه‌های عکاسی، در چاپگرهای جوهرافشان امکان پذیر نبود. اما اخیرا انواعی از کاغذهای چاپ جوهرافشان تحت عنوان کاغذهای الیافی براق و کاغذهای الیافی نیمه براق به بازار آمده‌اند که کیفیت سطح چاپ شده خوبی دارند و در حقیقت پل ارتباطی بین کاغذهای مات و براق هستند. زیرا دارای یک سطح براق یا نیمه براق در سمت چاپی و یک سطح دارای بافت حاصل از الیاف پنبه یا آلفا سلولز در سطح پشتی هستند و هیچگونه پوشش رزینی (RC) ندارند.

بسیاری از این کاغذها قادر هستند بسیاری از جزییات تصاویر و تمام تن‌های بالا (shadows) و تن‌های پایین (brights or highlights) رنگ‌ها را به خوبی منتقل و باز تولید کنند و خصوصا برای چاپ عکس‌های سیاه و سفید بسیار مناسب و جذاب هستند. تصور غالب بر این است که مرکب‌های پیگمنتی به دلیل مقاومت به آب، دانسیته مناسب در تن‌های ها بالای تصاویر (shadowes)، گاموت رنگی مناسب و طول عمر بیشتر، بهترین انتخاب برای کاغذهای الیافی هستند.

دیگر کاغذهای موجود در این دسته‌بندی یک بافت زمینه الیافی دارند اما در عین حال بسیار شبیه کاغذهای براق RC جوهرافشان که قبلا ذکر شد هستند. البته در عین حال همان بافت پایه یا زمینه الیافی آنها را از نظر وزنی بسیار قابل توجه‌تر نسبت به کاغذهای RC نشان می‌دهد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با کاغذهای چاپ دیجیتال

کاغذهای پوشش‌دار براق  (Cast Coated Papers)

کاغذهای پوشش‌دار براق، پوششی سخت دارند که در اثر تماس و فشار یک سطح مدور کاملا صیقلی، پرداخت براقی پیدا می‌کند. لایه پوشش سطحی یک لایه پذیرنده مرکب است که بر روی لایه یا بافت اصلی کاغذ قرار گرفته و چاپ انجام شده روی آن به سرعت در اثر جذب مرکب و بافت اصلی یا پایه خشک می‌شود. این نوع کاغذها در معرض نور سفید تغییر رنگ می‌دهند و احساس مشابه کاغذهای سبک وزن یا (Light weight) به ما می‌دهد.

اعمال مقدار زیاد مرکب روی سطح این کاغذها حالت چروکیدگی و حبابی شدن سطح می‌شود و آن حالت براقیت خاص این کاغذها را ضایع می‌کند. بنابراین کاغذی که مقدار زیادی مرکب روی سطح آن اعمال شده پس از خشک شدن از فرم اصلی خود خارج می‌شود. روی پوشش سطح این کاغذها می‌توان به راحتی با یک ناخن خراشیدگی ایجاد کرد. تا همین اواخر این کاغذها تنها با مرکب‌های حل‌شونده (dye) قابل چاپ بودند، اما اکنون کاغذهایی هم ساخته شده‌اند که می‌توان با مرکب‌های پیگمنتی هم روی آن‌ها چاپ کرد.

کاغذهای بافت پنبه  (Cotton rag papers)

کاغذهای بافت پنبه که اغلب کاغذهای ظریف هنری نامیده می‌شوند (Fine Art Paper) علاوه بر استحکام و بافت محکم و قوی‌تر نسبت به سایر کاغذهای جوهرافشان، ماندگاری بیشتری هم دارند. معمولا از ۱۰۰ درصد الیاف پنبه ساخته شده‌اند و یا یک لایه پذیرنده مرکب جوهرافشان پوشیده شده‌اند. این کاغذها غالبا بدون اسید هستند و PH خنثی دارند. این کاغذها با دو نوع پرداخت سطحی پوسته صاف (Smooth wellum) و بافت مخملی (textured velvet) تولید می‌شوند.

بسیاری از کاغذهای هنری با همان متدی ساخته می‌شوند که سالیان درازی است سایر کاغذها با آن ساخته می‌شوند. به عنوان مثال کاغذهای قالبی (mouldmade) در یک ماشین دوار با حرکت آهسته که قالب سیلندری نامیده می‌شود و با استفاده از الیاف پنبه، آب، و ژلاتین طبیعی آهاردهی، ساخته می‌شوند. در این روش که الیاف به صورت تصادفی‌تر در هم تنیده می‌شوند، کاغذ تولید شده نسبت کاغذهای ساخته شده با ماشین کاغذساز محکم‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌شوند.

این کاغذها برای قرن‌های متمادی مورد استفاده برای نقاشی آبرنگ، آکریلیک‌ ها، گواش، چاپ و حتی امروزه چاپ دیجیتال بوده‌اند. در بعضی موارد اقسام این کاغذها برای منحصرا چاپ جوهرافشان تولید شده‌اند.

کاغذهای غیرپوشش‌دار آبرنگی نظیر Arches، Somerset velvet و Lanaqarelle هم از دسته کاغذهای ظریف هنری (Fine Art) هستند که برای چاپ عکس‌ها استفاده می‌شوند. کاغذهای پوشش‌دار مزایای زیادی از جمله قدرت باز تولید بهتر جزئیات تصاویر، به دست آمدن دانسیته بالاتر تصاویر در تن‌های بالا (Shadow) و گاموت رنگی بالاتر نسبت به کاغذهای غیرپوشش‌دار دارند.

این از آنجا ناشی می‌شود که پوشش سطحی آن‌ها به نحوی فرمول‌بندی و اعمال شده که بتواند قطرات پرتابی را در همان شکل اولیه و بدون این که جذب بافت داخلی کاغذ شوند در سطح نگه دارد و این یعنی کمترین تغییر در جزئیات و کمترین چاقی ترام و نتیجتاً کیفیت بالاتر تصاویر. اما با این حال بعضی مواقع به دلیل قیمت پایین‌تر، مقاومت بیشتر در مقابل سایش و خراشیدگی، و انتظارات کیفیتی پایین‌تری که ممکن است داشته باشیم، انتخاب کاغذهای غیرپوشش‌دار هم چندان غیرمنطقی به نظر نمی‌رسد. البته بهتر است برای رسیدن به یک کیفیت قابل قبول مواردی را هم در استفاده از این کاغذها مدنظر قرار دهیم:

۱- اولین نکته طبیعتا انتخاب کاغذ مناسب است. توصیه می‌شود کاغذهایی که دارای غبار و یا پرز زیادی هستند انتخاب نکنید. این حالت را با کشیدن دست روی سطح کاغذ یا هنگامی که آن‌ها را می‌برید می‌توانید بررسی کنید.

۲- کاغذهای مختلف را از نظر میزان مقاومت در مقابل رنگ‌پریدگی بررسی کنید. برای این منظور می‌توانید نمونه کاغذهای مختلف را با یک تصویر یکسان و مرکب یکسان و از هر کدام دو عدد چاپ نمائید. یکی از هر نمونه را در جایی تاریک و دور از نور و دیگری را در معرض نور شدید، حرارت و رطوبت قرار دهید. سپس نمونه‌ها را از نظر میزان رنگ پریدگی با هم مقایسه کنید. برای مقایسه بهتر نمونه‌ها می‌توانید برای هر کدام یک نوار کنترل رنگ (Colorbar) قرار دهید که بتوانید مقایسه بهتر و دقیق‌تری انجام دهید.

۳- راه دیگر پروفایل‌سازی صحیح برای این نوع کاغذهاست. تنظیمات دستی پروفایل و اصلاح منحنی‌های چاقی ترام (Curves) در فتوشاپ و مشاهده وضعیت آن‌ها با استفاده از کالربارهای تعبیه شده و اسپکتروفتومتر می‌تواند کمک‌کننده باشد. باید بدانید که تعداد زیادی پروفایل آماده استاندارد برای کاغذهای غیرپوشش‌دار وجود ندارد.

۴- هر دو سطح کاغذها را با استفاده از یک مکنده (مثل جارو برقی) و یک برس با موهای ظریف کاملا تمیز کنید.

۵- کاغذهای غیرپوشش‌دار دارای Dmax پایین‌تری نسبت به کاغذهای پوشش‌دار هستند. این یعنی این که تنپلات‌های مشکلی و تیره ضعیف‌تری را به نمایش می‌گذارند برای حل این مشکل می‌توان پس از یک بار چاپ تصویر سراغ فتوشاپ رفت. با استفاده از فتوشاپ می‌توانیم به غیراز قسمت‌های تیره‌تر تصویر (Shadow) بقیه نواحی را حذف و کار را مجددا از پرینتر عبور دهیم. یه عبارتی قسمت‌های تیره تصویر را دوبار چاپ کنیم. البته باید رجیستر شدن صحیح در طی انجام دوباره چاپ را باید مدنظر داشت.

۶- کاغذها را قبل از چاپ به وسیله برس موئی نرم تمیز کنید تا از بروز عیب پوسته شدن (flaking) که در حقیقت همان نقاط ریز سفید رنگ در کار چاپ شده است، جلوگیری شود.

۷- کاغذها را به صورت رول استفاده نکنید. بلکه آن‌ها را قبل از چاپ برش داده و جداگانه وارد دستگاه کنید با این کار می‌توانید، کاغذها را قبل از چاپ با برس تمیز کنید و اینکار از گرفتگی و کثیف شدن هدهای پرینتر جلوگیری می‌کند. ضمنا شکل لول شدن هم کمتر خواهد شد چون می‌توانید کاغذها را از قبل صاف و آماده کار کنید.

۸- کاغذهای انتهایی رول را استفاده نکنید زیرا مشکل لول شدن شدید آن‌ها به سختی حل می‌شود.

۹- اجازه دهید کاغذهای چاپ شده قبل از بسته‌بندی یا قاب کردن خشک شوند. از خصوصیات کاغذهای الیاف پنبه‌ای این است که معمولا خشک شدن اولیه کافی، خیلی سریع در آن‌ها صورت می‌گیرد که بتوان در پوشه‌های مشمایی آن‌ها را قرار داد یا به صورت رول جمع کرد. بسته به خشکی هوای محل ذخیره‌سازی آن‌ها، کاغذهای چاپ شده معمولا پس از ۲۴ ساعت کاملا خشک می‌شوند. بدین منظور می‌توان از قفسه‌های مخصوص ذخیره‌سازی بدور از نور (Darkroo print drying rack) استفاده کرد.

کاغذهای مناسب برای چاپ سیاه و سفید (تک‌رنگ)

صدها کاغذ با کیفیت‌های متفاوت برای چاپ دیجیتال در بازار مصرف وجود دارد. با انتخاب کاغذهای مختلف با شیدهای متفاوت (مثلا سفید گرم در مقابل سفید روشن) شما می‌توانید تصاویر با دقت و لطافت بالا و در عین حال همراه با افکت‌های پررنگ و جاندار باز چاپ کنید. این روش می‌تواند در هنگام چاپ با یک رنگ مرکب (چاپ تک‌رنگ) بسیار مناسب باشد. با مجموعه رنگ‌های مرکب از خاکستری تا مشکی کامل می‌توان دامنه رنگی کاملی را یا با تغییر کاغذ، یا تغییر تنظیمات تصویر در برنامه‌هایی مثل فتوشاپ یا با ایجاد تنظیمات در درایورها و RIP بازتولید کرد.

در گذشته، کاغذهای مات و کاغذهای پایه آب رنگی برای چاپ‌های تک‌ رنگ مشکی (سیاه و سفید) انتخاب مناسبی بودند. امروزه کاغذهای fiber glass و fiber semi-glass می‌توانند انتخاب‌های فوق‌العاده‌ای برای چاپ‌های تک‌رنگ باشند که توانایی بسیار مهم و جذاب آن‌ها امکان بازتولید رنگ‌های مشکی پر و بسیار غلیظ در چاپ‌های تک‌ رنگ است.

کاغذ چاپ جوهرافشان روزنامه

روزنامه ها هنوز هم در حجم و تیراژهای بالا در همه جای دنیا به روش‌های معمول و متداول قدیمی (عموما چاپ افست رول بدون خشک‌کن) چاپ می‌شود. اما در سال‌های گذشته تکنیک‌های جایگزین در چاپ روزنامه با مزایای خاص هم در دسترس قرار گرفته اند. یکی از این تکنیک‌های جدید استفاده از روش جوهرافشان برای چاپ روزنامه‌هاست. طبیعتا این روش‌های جدید نیاز به ویژگی‌های خاصی در سطح چاپ‌شونده دارند که بتواند کیفیت چاپ پذیری و قابلیت عبور کاغذ در ماشین را تضمین کند. قابلیت عبور به معنای عبور و حرکت بی‌دردسر و بدون ایراد کاغذ در ماشین چاپ است.

همانطور که می‌دانید چاپ جوهرافشان بر اساس پرتاب تحت فشار قطرات بسیار ریز مرکب از دهانه خروجی هد مرکب بر روی بستر چاپ‌شونده استوار است. سطح کاغذهای روزنامه مناسب برای چاپ جوهرافشان هم باید یه سطح کاملا جاذب مرکب و در عین حال با شبکه مویینه و جذب کننده بسیار ریز در مقیاس مشخص باشد. همچنین تاثیر ساختار و بافت کاغذ در تماس با قطره پرتابی مرکب و پخشودگی آن بسیار حائز اهمیت است.

برای دستیابی به وضوح و گاموت رنگ بالا در تصویر چاپی لازم است تا میزان نفوذ مرکب در بافت کاغذ بیش از حد نباشد. از مهمترین فاکتورهایی که در مورد توانایی بازتولید تصاویر در کاغذهای چاپ جوهرافشان با سرعت بالا (مثل چاپ روزنامه) مهم است و بررسی می‌شود دانسیته رنگ، میزان تراوش رنگها به یکدیگر و مخصوصا حجم دامنه (gamut) رنگی تولید شده می‌باشد. کیفیت تصاویر چاپی با استفاده از مرکب‌های پایه آب به شدت تحت تاثیر میزان ویژگی جذب آب کاغذ است. وجود یک سطح آبدوست و جذب سریع آب در جهت ضخامت یا بافت کاغذ در ایجاد حجم بالای دامنه رنگ و کاهش لکه اوردن (mottle) مفید و موثر هستند.

قابلیت عبور (Runnability) کاغذ در چاپ‌های جوهرافشان با سرعت بالا همچنین به شدت تحت تاثیر ویژگی‌های جذبی سریع کاغذ قرار دارد. هرچه سرعت جذب و فیکس شدن مرکب بالاتر باشد می‌توان به سرعت بالاتری هم در چاپ دست یافت.

سطح کاغذی که تمایل زیاد به پخش کردن مرکب داشته باشد می‌تواند باعث کاهش قابلیت عبور کاغذ در دستگاه چاپ شود. زیرا افزایش قابلیت پخش مرکب، خصوصا مرکبهای پایه آب، باعث جذب سطحی مرکب و افزایش ابعاد و متورم شدن قسمت‌های سطحی کاغذ می‌شود و این در حالی است که قسمت‌های مغزی و میانی کاغذ کمتر تحت تاثیر این پدیده قرار گرفته‌اند و این نایکنواختی پخش رطوبت باعث ایجاد اختلاف تنش در لایه‌های مختلف کاغذ نسبت به هم می‌شود و خود عاملی برای توقف دستگاه (کاهش قابلیت عبور) خواهد بود.

همچنین کاغذی که تمایل بیشتری به پخش کردن و  انتشار مرکب در لایه میانی ( تمایل کمتر به جذب مرکب در امتداد ضخامت) دارد به دلیل کاهش چنین تنشی و کاهش مقاومت‌های کاغذ در مقابل خمش قابلیت عبور بهتری هم خواهد داشت.

به این ترتیب و با توجه به این موارد کاغذهایی که زمان جذب مرکب در انها در امتداد ضخامت کاغذ کوتاهتر است و به عبارت دیگر جذب سریعی دارند کیفیت چاپ پذیری (کیفیت بهتر بازتولید رنگ‌ها و تصاویر) و قابلیت عبور بهتری هم دارند. در حقیقت ما نیاز به کاغذی داریم که سطح آن آبدوست باشد و زاویه تماس قطره پرتابی با سطح کاغذ در آنها کمتر باشد و لایه میانی آن اجازه نفوذ سریع مرکب پایه آب را بدهد.

کاغذهای مخصوص (Speciality Paper)

از آنجائی که هر سطح صافی می‌تواند با یک پوشش پذیرای مرکب اندود گردد، بنابراین بسیاری از مواد هم در صورتی که ضخامت و انعطاف‌پذیری کافی برای عبور از یک چاپگر (Printer) را داشته باشند، قابل استفاده برای چاپ هستند. از جمله این مواد پارچه‌های بوم (canvas)، توری (fabric)، وینیل (vinyl) فیلم‌های شفاف، و کاغذهای شفاف هستند. یکی از این‌ها کاغذ شب‌تاب عکاسی است که در روز عادی به نظر می‌رسد اما در شب درخشندگی دارد.

ادامه دارد …

گردآوری و ترجمه: مهدی ناظمی‌پناه

mehdi_nazemipanah@yahoo.com