چاپ فلکسو و هلیو گراور به عنوان یک پای اصلی چاپ بسته بندی در سال های اخیر از نظر ماشین آلات تولید مواد مصرفی و ماشین های چاپ و نیز دستگاه ها و نرم‌افزارهای پیش از چاپ و همچنین کلیشه سازی و سیلندر سازی دیجیتال توسعه چشمگیری داشته است. در کنار این‌ها، پای دستگاه های رول کم عرض نیز به تدریج به چاپخانه ها باز می شود. در این مقاله، ۵ گام ضروری برای توسعه صنعت چاپ فلکسو و گراور در کشور به‌اجمال بازگو می‌شود.
صنعت بسته بندی ایران در سال های اخیر توجه ویژه ای به چاپ لفاف و تکنولوژی های چاپ فلکسو و گراور معطوف داشته و امید می رود این روند صعودی طی شود و فیلم های بسته بندی جایگزین بخشی از بسته بندی های مقوایی شود.
با توجه به مسائل و مشکلات موجود بر سر راه تولید مقواهای پشت طوسی و کمبود آن در ایران، تمایل به استفاده از فیلم های بسته‌بندی از زمینه‌ای عینی برخوردار است.
در حال حاضر کیفیت چاپ لفاف و لیبل های رول در کشور ما شرایط کم و بیش مطلوبی دارد و در مواردی که کیفیت قابل توجهی برخوردار است و حتی می توان آن محصولات را در بازارهای جهانی مطرح کرد. این صنعت در ایران در حال توسعه است و سالانه رشدی برابر با ۱۰ الی ۱۵ درصد دارد.
بعضی از بسته بندی های مواد غذایی از بسته بندی مقوایی به سمت لفاف ها پیش می روند و دگرگونی هایی که در صنعت اتفاق می افتد بازاری آماده برای سرمایه گذاری پدید می آورد. برای بهره گیری از امکانات و قابلیت های موجود و رسیدن به جایگاهی مطمئن در صنعت چاپ فلکسو و گراور، باید چند پله طی شود.
بیشتر بخوانید: توجیه یا رد ماشین های چاپ ترکیبی
پله اول: ارتقای مواد اولیه
مواد اولیه در هر صنعتی یک پای اصلی را شکل می دهد که بسته بندی نیز از آن مستثنی نیست. در حال حاضر بخشی از مواد مصرفی چاپ فلکسو و گراور در ایران تولید و بخشی هم وارد کشور می شود.
فیلم ها
یکی از مواد مصرفی این صنعت بشمار می آیند. ایران در ساخت پلی استر هنوز به خودکفایی نرسیده است و آن را از کشورهایی چون چین، تایوان و کره وارد می کند. در سال های اخیر شاهد ساخت فیلم BOPP و CPP در کشور بوده ایم. در حال حاضر به‌طور عمده تولید BOPP توسط پوشینه چاپ و پلات و تولید فیلم CPP توسط پلاستیک ماشین الوان فراهم آمده است.
هم‌اکنون حجم وسیعی از بسته بندی ها با فیلم ها و لفاف ها انجام می شود و بازار به سمت استفاده از فیلم های چندلایه پیش می رود. نکته حائز اهمیت در استفاده از فیلم های بسته بندی، رعایت بهداشت درزمینه‌ی بسته بندی مواد غذایی است. فیلم ها بایستی خاصیت حفظ و نگهداری محصول را داشته و آن را سالم به دست مصرف‌کننده نهایی برسانند.
مرکب هم یکی دیگر از نیازهای چاپ بسته بندی است. هم اکنون در ایران تمامی اجزا مرکب وارد و در کشور ساخته می شوند. البته در بازار کنونی مرکب هم از نوع خارجی و هم ساخت ایران موجود است که از لحاظ کیفیت تفاوت چندانی باهم ندارند و هستند مرکب سازانی که با استانداردهای جهانی پیش می روند. از حق نگذریم باید به این نکته اشاره کرد که مشکل بعضی از مرکب های ایرانی، عدم کیفیت یکنواخت در آن است.
اتیل استات
یکی از مایحتاج ساخت مرکب است که در حال حاضر در اصفهان و مشهد تولید می شود، در حالی که برای تهیه الکل ایزوپروپیل همچنان وابسته به کشورهای سازنده خارجی هستیم.
سیلندرسازی برای ماشین های چاپ هلیوگراور یکی دیگر از ملزومات کار است. سیلندرها انواع متفاوتی دارند که نوع کرومی آن در ایران قابل ساخت است. در رابطه باکیفیت سیلندر ساخت ایران می توان این‌چنین گفت: «یک اپراتور خوب با تنظیم فشار صحیح تیغه دکتر بلید، از یک سیلندر کرومی می تواند یک‌میلیون کار چاپی بگیرد. بعدازآن هم اگر سیلندر لطمه نخورده باشد با تعویض کروم، یک‌میلیون کار چاپی دیگر هم می توان گرفت.»
در ایران سیلندر سازی به دو نوع حکاکی دیجیتال و شیمیایی امکان‌پذیر است. در سال‌های اخیر شاهد پیشرفت‌هایی چون گردش ترام بوده‌ایم، اما هنوز تمامی کلیشه‌ها از چسب تا ژلاتین وارداتی است.
پله دوم: به کارگیری ماشین آلات و تجهیزات جدید
ماشین‌آلات یکی از مهم‌ترین نیازهای هر صنعت تولیدی است. بیشتر ماشین‌آلات چاپ بسته‌بندی خارجی است و از کشورهای آلمان، ایتالیا و کره وارد می‌شود. به‌تازگی هم این صنعت کار با ماشین‌های چینی را تجربه می‌کند. ماشین‌های چینی در گذشته کیفیت پایینی داشتند اما ماشین‌های جدید چینی در کنار قیمت پایین، کیفیت خوبی ارائه می‌دهند. ماشین‌های کره‌ای هم در این صنعت مورداستفاده قرار می‌گیرد که همان کیفیت رقبای خارجی خود را با قیمت بسیار کمتر، ارائه می‌دهد.
در حال حاضر ماشین‌های چاپ فلکسو در دو نوع استک و سیلندر مرکزی در ایران موجود است. ضرورت وجود سیستم سیلندر مرکزی در ایران موجود است. ضرورت وجود سیستم سیلندر مرکزی زمانی حس می‌شود که بنای کار چاپ روی فیلم‌های کششی مثل پلی‌اتیلن باشد. این فیلم‌ها برای جلوگیری از تغییر در ابعاد، نیاز به سیستم سیلندر مرکزی دارند تا رنگ‌ها را منطبق بر هم چاپ کنند. کارهای چاپی فلکسو ازلحاظ کیفی بعد از چاپ گراور قرار می‌گیرند، اما می‌توان گفت که ماشین‌های پیشرفته اروپایی فلکسو می‌توانند کارهایی با مرغوبیت چاپ گراور، ارائه دهند.
پله سوم: کسب دانش فنی و تخصص
برای گرفتن بهترین جواب از تجهیزات موجود، به دانش استفاده از آن نیاز است. نیروی انسانی که هم‌اکنون در این صنعت فعالیت دارد تا حد زیادی جوابگوی نیازهاست. برای پی بردن به کارآمدی این افراد کافی است کیفیت کارهای چاپ شده مورد بررسی قرار گیرد. دانشی که هم‌اکنون در صنعت بسته‌بندی وجود دارد حاصل یک‌عمر تلاش و تجربه دست‌اندرکاران آن است و تا به امروز همین علم تجربی این صنعت را سر پا نگه داشته است. ولی بهر حال با پیشرفت تکنولوژی‌های روز دنیا نیاز به کسانی که علم این فن را دارند بیش‌ازپیش احساس می‌شود.
پله چهارم: سرمایه گذاری بیشتر به‌منظور پیشرفت
در حال حاضر چاپخانه‌های زیادی درزمینه‌ی چاپ بسته‌بندی فعالیت دارند و میزان سرمایه‌گذاری روی این صنعت تا حد زیادی افزایش یافته است. سرمایه‌گذاری‌هایی که روی ماشین‌آلات چاپ فلکسو و گراور انجام می‌گیرد، قابل قیاس با ماشین های چاپ افست نیست و حتی می‌توان گفت که سرمایه‌گذاری روی این صنعت به‌نوعی سرمایه‌گذاری بزرگ خوانده می‌شود. در چاپ بسته‌بندی هنوز شاهد سرمایه‌گذار خارجی نبوده‌ایم و بیشتر افرادی که خطوط تولیدی جدیدی راه‌اندازی می‌کنند با هزینه شخصی اقدام به این کار می‌کنند.
پله پنجم: ورود به بازارهای خارجی
در رابطه با محصولات چاپی کشور باید گفت که کارهای چاپی این صنعت اکنون در وضعیت مطلوبی است و صنعت بسته‌بندی ایران به‌خوبی از عهده این کار برمی‌آید. البته باید گفت که صادرات فقط به کیفیت محصول نهایی ختم نمی‌شود و مسائلی چون قیمت تمام شده، تعهدات متقابل و … نیز در یک رابطه مطرح است.
هم‌اکنون تنها مشکل صادرات ما عدم وجود بازاریابی درست و بازاریاب مجرب است. باید شرکت‌هایی در سطح جهانی حضورداشته باشند تا عمل بازاریابی محصولات را به‌طور اختصاصی انجام دهند. جدای از وجود واحدهایی برای شناساندن محصولات به کشورهای دیگر باید امکانات موردنیاز و پیش‌زمینه صادرات فراهم شود. یکی از مشکلات اساسی ما در حوزه صادرات و بخش بسته‌بندی مواد غذایی، عدم رعایت بهداشت در تمامی واحدهای چاپی است. در ایران تنها شاهد معدود واحدهایی هستیم که مسائل بهداشتی را رعایت می‌کنند.
صنعت بسته‌بندی هم مثل صنایع دیگر با مشکلات خاص خود دست‌وپنجه نرم می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات موجود مسائل مالی است که گریبان گیر دو طرف قراردادها شده است. چاپ فلکسو و گراور به‌تازگی شروع به رشد و توسعه کرده است و مراحل تکامل خود را طی می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات موجود مسائل مالی است که گریبان گیر دو طرف قراردادها شده است. چاپ فلکسو و گراور به‌تازگی شروع به رشد و توسعه کرده است و مراحل تکامل خود را طی می‌کند.
حال که جوانه‌هایی در این صنعت پدید آمده، پیش از پیش به حمایت از طرف دولت نیاز دارد تا شرایط مناسب ایجاد کند و بانی ترغیب چاپخانه‌داران به سرمایه‌گذاری در این حیطه شوند. یکی از حمایت‌ها که بایستی به‌زودی زود شکل گیرد، تأسیس اتحادیه‌ای برای این صنف است. اتحادیه‌ای که برمبنای صحیحی شکل گیرد و باعث سروسامان دادن به وضع موجود این صنعت شود.
در پایان باید گفت که چاپ بسته‌بندی در سطح مطلوب و قابل قبولی قرار دارد و درحال‌توسعه و هم پا شدن با همتایان خارجی خود است. پس نیاز به حمایت همه‌جانبه دارد تا جای پای خود را در بین صنایع محکم کند.
