در طی سالیان اخیر سوالات زیادی درباره فرآیند جدید استاندارد ISO-12647-2 در صنعت چاپ به وجود آمده است. اگرچه هر روزه بسیاری از کمپانی های جدید با این فرآیند آشنا می‌شوند اما همچنان بسیاری از آن ها به درستی نمی دانند این فرآیند چه کاری قرار است برای آن ها انجام دهد.
مطالب پیش‌رو تلاش می‌کند تا به طور خلاصه برای علاقمندان و چاپخانه‌‌دارانی که نیاز به اطلاعاتی در زمینه استاندارد ISO-12647-2 در صنعت چاپ دارند توضیحاتی بدهد.
حرکت از پیشینه هنری به سوی فرآیند صنعتی
فرآیند چاپ همواره به صورت یک حرفه و پیشه واقعی در نظر گرفته شده است. کل صنعت چاپ، گرافیک، و پیش از چاپ پر از افرادی است که مهارت‌ها و اطلاعات حرفه‌ای تجربی زیادی دارند. در طی ۲۰ سال اخیر ما تغییرات بسیاری زیادی را در این صنعت مشاهده کرده‌ایم. هیچ چیز شبیه به گذشته نیست و امروزه همه چیز به صورت دیجیتالی انجام می‌شود، خصوصا در بخش‌های پیش از چاپ این امر خود رابیشتر نشان می دهد.
اگر چه استفاده از اطلاعات در یک گردش کار دیجیتال در بسیاری موارد کارها را ساده کرده است اما در برخی موارد هم گردش کار دیجیتال مشکلاتی را بر سر راه قرار داده است. نتایج حاصل از دستکاری و اصلاحات در اپلیکیشن‌های نرم‌افزاری پیش از چاپ (به عنوان مثال در یک لیتوگرافی) تا حد زیادی وابسته به نوع تنظیماتی است که کاربر مربوطه به کار می‌بندد و طبیعتا بیشتر کاربرها تنظیمات کاملا متفاوت از یکدیگر را به کار می‌بندند.
نرم‌افزارهای گرافیکی که امروزه به کار می‌بندیم باید قادر باشند تا هر بیان و متد گرافیکی را با تعداد کثیری سلیقه پوشش دهند. اما وقتی به روشهای چاپ سنتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم که هر اپراتوری سعی می‌کند تا با تلاش فردی خود و دستکاری در فرآیند چاپ، بهترین کیفیت رنگی امکان‌پذیر را از دستگاه چاپ خود بگیرد.
استفاده از انواع مرکب، تنظیمات متنوع دستگاه، کاغذهای مختلف، اصلاح و تغییر سایز تصاویر و… از جمله این تنظیمات و راهکارها یی هستند که همگی برای رسیدن به بهترین نتیجه و کیفیت توسط چاپکارها و اپراتورها به کار بسته می‌شوند. خوب قطعا این یک چالش هیجان‌‌انگیز برای صاحبان چاپخانه‌ها و اپراتورهاست، زیرا آنها سعی می‌کنند در این فعالیت هر آنچه را که ممکن است انجام دهند تا به بهترین کیفیت چاپ برسند.
صنعت چاپ و گرافیک یک صنعت زنده و پرنشاط است و همین بسیار لذت‌بخش است. البته این روش می‌تواند برای چاپخانه‌های بسیار کوچک که می‌توانند نظارت و کنترل دقیقی در مرحله پیش از چاپ (لیتوگرافی) داشته باشند و روابط عالی با مشتریان خود دارند، یک راهکار خوب باشد. روشهای یکسان آماده‌سازی فایل‌های چاپی و عدم تغییر این روش‌ها و کنترل روی این مرحله و مرحله لیتوگرافی و عدم تغییرات زیاد، می‌تواند کارها را ساده کند.
«اما» در بسیاری موارد هم این روشهای سنتی جوابگو نیست و منجر به بروز مشکلاتی می‌شود. خصوصا وقتی شما با طراح، صفحه‌بند، استودیوهای آگهی‌دهنده، واحدهای لیتوگرافی و پیش از چاپ و دستگاه‌های چاپ متفاوتی درگیر باشید و در نهایت این مراحل غلط پیش می‌رود و منجر به نتایج غلط هم خواهد شد. آنگاه چه اتفاقاتی خواهد افتاد؟ چاپ مجدد و باطله شدن مقدار زیادی کار چاپی در بسیاری موارد، به وجود آمدن ناامیدی و عدم اطمینان در شما و مشتری، و در مجموع همه اینها یعنی هزینه‌های گزافی که به هدر می‌رود.
خریداران محصولاتی چاپی و مشتریان
امروزه بسیاری از مشتریان چاپخانه‌ها و محصولات چاپی به استانداردهای ISO علاقمند شده‌اند. چرا؟ زیرا چاپخانه‌هایی که مجهز به این استانداردها شده‌اند چند قابلیت مهم خواهند داشت: چاپ و تحویل یک کار با کیفیت، یکنواختی در کیفیت تولید و قابلیت پیش‌بینی در کیفیت محصول نهایی.
یعنی شما به عنوان مشتری مطمئن خواهید بود همان رنگی را که در کاتالوگ، مجله یا مقوای بسته‌بندی خود می‌خواهید، در چاپخانه مطابق با ISO چاپ خواهدشد و این یک پیشرفت و موفقیت بزرگ خواهد بود. این مساله و دست یافتن به این نتیجه علاوه بر بهبود کیفیت چاپ باعث افزایش رضایت مشتری، بهبود روابط با مشتریان و افزایش اعتبار چاپخانه خواهد شد و برند آن را ارتقا می‌بخشد.
امروزه برای مشتریان محصولات چاپی بسیار مهم است که بتوانند با چاپخانه‌ای کار کنند که نتایج کار در آنجا قابل پیش‌بینی باشد و ضمنا یکنواختی در طی فرآیند چاپ و دفعات سفارش مختلف وجود داشته باشد (مشکل امروز اغلب چاپخانه‌های ما این است که به عنوان مثال با تغییر یک اپراتور کیفیت و نتایج کار تغییر خواهد کرد زیرا کیفیت وابسته به یک فرآیند استاندارد نیست بلکه متکی به تخصص و مهارت تجربی افراد است).
بعد از گذشت سال‌های ابتدایی معرفی ISO-12647 امروزه با اطمینان می‌توان گفت که این استاندارد تقریبا در همه جای دنیا پذیرفته شده است و نتایج استفاده از آن شامل دستیابی به کیفیت بهتر و کاهش هزینه‌های چاپ بوده است. به عنوان یک چاپخانه دار دیگر چه چیز بیشتری می‌خواهید؟ ممکن است شما همچنان با افکار قدیمی در خصوص لزوم بکارگیری ISO-12647 درگیر باشید، اما امروزه با اطمینان می‌توان گفت که مشتریان به استانداردی نیاز دارند که بتواند حداقل سطوح کیفیتی قابل دسترسی را برایشان تضمین و قابل دسترسی راحت سازد.
استانداردسازی فرآیند چاپ
برای اینکه بتوانیم در فرآیند چاپ قابلیت پیش‌بینی داشته باشیم، می‌بایستی فرآیند چاپمان را استاندارد کنیم. قابلیت پیش‌بینی به این معناست که بتوانیم نتایج رنگی کار چاپی را از ابتدا پیش‌بینی و تضمین کنیم. در یک گردش کار استاندارد کار چاپی، تفکیک رنگ، نمونه‌گیری با پرینترهای کالیبره دیجیتال و شبیه‌سازی رنگ در مانیتور (پروف نرم) بر پایه پروفایل‌های ICC انجام می‌شوند.
فایل‌های PDF حتما می‌بایستی با نسخه‌های PDF/X1 یا PDF/X3 تایید شده اصلی، تولید و اصلاح شوند. پروف‌ها یا نمونه‌های دیجیتال رنگی دارای کالربار یا نوار رنگ (color control strip) در حاشیه انتهایی هستند (همچون فرم‌های چاپی در ماشین چاپ واقعی) که این امکان را به ما می‌دهد تا با کنترل آنها توسط ابزارهای مربوط همچون اسپکتروفتومتر ببینیم که آیا شبیه‌سازی فرم چاپی ما در پرینتر همان نتایج چاپی صحیحی است که می‌خواهیم در دستگاه چاپ باشد یا خیر. اگر این اندازه‌گیری‌ها نشان‌دهنده صحیح بودن نتایج باشد، این پروف سخت (نمونه دیجیتال رنگی) را نمونه تایید شده چاپی می‌نامیم.
البته باید توجه کرد: این بسیار مهم است که تولیدکننده محتوای دیجیتال یا PDF (طرح، صفحه‌بند، لیتوگرافی) بداند که در طی فرآیند چاپ چه اتفاقاتی قرار است بیافتد و آیا پروسه نهایی چاپ در ماشین چاپ کار خود را به درستی و به طور استاندارد انجام می‌دهد یا خیر. این یکی از مهمترین دلایلی است که چرا این صنعت دست به کار ایجاد و بکارگیری یک رویه استاندارد بین‌المللی شد.
در استاندارد بین‌المللی ISO-12647 بسیاری از متغیرهای موجود در فرآیند چاپ در کنار یکدیگر در نظر گرفته شده‌اند. به طور خلاصه این استاندارد توضیح می‌دهد که یک فرآیند استاندارد چاپی چگونه باید انجام شود و نتایج چگونه باید باشد. این استانداردبه طور کامل بیان می‌کند: انواع و ویژگی‌های کاغذهای مختلف، نوع فرآیندهای چاپ (افست ورقی، افست ورقی هیت‌ست یا مجهز به خشک‌کن) و گاموت (دامنه) رنگی چگونه باید باشند.
بر اساس این استاندارد موسسات مستقلی در سراسر دنیا پروفایل‌های رنگی ICC را تهیه می‌کنند. این پروفایل‌های رنگی برای هر فردی در این زنجیره چاپ مشخص می‌کند که استاندارد چیست و چه معنی می‌دهد و بنابراین می‌تواند به طور موثر و سودمندی از استاندارد و در بخش موردنظر خود از این زنجیره استفاده کند.
وقتی به این روش کار می‌کنیم، یعنی یک رویه استاندارد داشته باشیم، به این ترتیب همه فعالان در یک فرآیند چاپی یک گردش کار واضح و شفاف خواهند داشت. سند چاپی دیجیتال (PDF) بر اساس استانداردهای مورد قبول رنگ تولید می‌شود و همین استانداردها در طی پروسه‌های پیش از چاپ (لیتوگرافی) و چاپ به کار گرفته می‌شود. همانطور که متوجه شدید مزایای زیادی در کار کردن با استاندارد متصور است.
نکته بسیار مهم این است که رفتار و تغییرات رنگ‌ها در طی فرآیندهای تولید دیجیتال و چاپ به طور کامل قابل پیش‌بینی خواهد بود و از مرحله عکاسی دیجیتال تا چاپ نهایی در ماشین چاپ رفتار رنگ‌ها را می‌توانیم پیش‌بینی کنیم.
این مساله باعث خواهد شد تا هزینه‌های اصلاح مشکلات کاهش یابد. امتیاز مهم دیگر این است که کیفیت چاپ افزایش می‌یابد، آن هم به طرز قابل توجهی! زیرا فایل‌های دیجیتال و PDF بر اساس استاندارد تهیه شده‌اند و نمونه‌های چاپی (پروف‌ها) هم بر اساس همان استاندارد تهیه شده‌اند و به این ترتیب تغییرات ناخواسته و نامطلوب رنگ‌ها در همان زنجیره‌های ابتدایی فرآیند چاپ قابل رویت خواهند بود.
در حین فرایند چاپ در ماشین چاپ، به محض اینکه ضخامت مرکب به حد مطلوب موردنظر برسد، چاپ نهایی با نمونه چاپی دیجیتال تایید شده یکسان خواهد شد و دیگر نیاز به تغییرات پی در پی در ماشین چاپ و مرکبها برای رسیدن به رنگ مطلوب نخواهد بود.
مجموعه‌هایISO-12647 کدامند؟
این استاندارد در سال ۱۹۹۶ بر اساس فعالیت‌های German Process Standard-Offset-Druck شکل گرفت. همانطور که گفتیم ISO-12647 یک استاندارد بین‌المللی است که توسط کمیته فنی سازمان بین‌المللی استاندارد (TC 130) تایید شده و به‌روزرسانی می‌شود. استاندارد ISO-12647 به زیرگروه‌های مختلفی تقسیم می‌شود که این تقسیم‌بندی بر اساس نوع فرآیند چاپی می‌باشد:
- فرآیند افست ورقی و رول هیت‌ست ISO-12647-2
- فرآیند چاپ افست رول کلدست ISO-12647-3
- فرآیند چاپ گراوور ISO-12647-4
- فرآیند چاپ سیلک اسکرین ISO-12647-5
- فرآیند چاپ فلکسوگرافی ISO-12647-6
- فرآیند نمونه‌گیری دیجیتال ISO-12647-7
استاندارد تمام جزئیات را در مورد پارامترهای مختلفی که باید در کار چاپی در نظر گرفته شوند، ذکر می‌کند: توصیف گاموت (دامنه) رنگی، محدوده چاقی ترام (TVI) برای هر گروه از کاغذها (paper type). (به عبارت دیگر مشخص می‌شود چاپ روی این کاغذها چگونه به نظر خواهد رسید). استاندارد همچنین ویژگی‌های مرکب مورد مصرف را هم ذکر می‌کند (این مشخصات در استاندارد ISO-2846-1 برای چاپ افست رول هیت‌ست و افست ورقی ذکر شده است). استاندارد شماره ISO-12647-1 هم حاوی تعاریف کلی پارامترها و روشهای اندازه‌گیری است. از جمله برخی مشخصات و تعاریف، روشهای اندازه‌گیری رنگ‌ها و تعاریف آنها و موارد مشابه دیگر.
بیشتر بخوانید: مروری بر مبحث مشکل تطابق رنگ در چاپ افست
Fogra charadteristic data و پروفایل‌های استاندارد رنگی ICC
در طی ده سال گذشته بسیاری تست‌های بر اساس ISO-12647 توسط انستیتوی Fogra انجام شده (سازمان Fogra، انستیتوی تحقیقات چاپ آلمان است). در این تست‌ها تعداد زیادی فرم چاپی، پس از چاپ مورد بررسی و اندازه‌گیری قرار گرفتند و نتایج حاصل از آنها مورد آنالیز قرار گرفت. دیتاهای به دست آمده از این تست‌های چاپی دقیقا همان اثر انگشت کار چاپی استاندارد تولید شده می‌باشد.
این اطلاعات (data) دسته‌بندی شده و تحت نام‌های FOGRA 17L، FOGRA 18L و… شناخته می‌شوند. این دیتاها یا مشخصات بر اساس انواع مختلف کاغذهای ذکر شده در ISO-12647-2 (که استاندارد چاپ افست ورقی و رول هیت‌ست است) تعیین و دسته‌بندی شده‌اند. اندازه‌گیری نتایج چاپی هم بر اساس فرم تست Altona (Altona Testsuite) انجام می‌شود. Fogra 39 و Fogra 40 هم در حوالی بهار ۲۰۰۷ منتشر شدند که در آن کاغذهای پوشش‌دار براق و مات (Gloss and Matt Coated) و کاغذ SC هم لحاظ شده است.
بر اساس این دیتاها یا اطلاعات امکان تهیه دقیق پروفایل‌های ICC وجود دارد که می‌تواند در فرآیندهای آماده‌سازی پیش از چاپ برای تفکیک صحیح رنگ‌ها و برای شبیه‌سازی دقیق رنگ‌ها در یک سیستم نمونه‌گیری دیجیتال از آن استفاده نمود.
البته همیشه تولید و خلق پروفایل‌های ICC توسط خودتان ضرورت ندارد! موسسه ECI (موسسه رنگ اروپایی) پروفایل‌های استاندارد رنگی را قبل از من و شما تولید کرده است و شما می‌توانید این پروفایل‌ها را به صورت رایگان از وبسایت آن دانلود نمایید (www.eci.org). کمپانی Adobe هم از همین دیتاها استفاده می‌کند.
استاندارد ISO-12647-2 در صنعت چاپ
کدام پروفایل برای کدام نوع از کاغذ مناسب است؟
همانطور که قبل‌تر هم ذکر شد، انواع مختلفی از کاغذ بر اساس روشهای چاپی مختلف تقسیم‌بندی شده‌اند. انواع معروف‌تر آنها که در استانداردهای ISO-12647-3 و ISO-12647-2 (مربوط به چاپ افست ورق، رول هیت‌ست، و رول کلدست) طی جدولی در همین مقاله آمده‌اند.
تغییرات در موسسه چاپی یا چاپخانه با پیاده‌سازی استاندارد
در پیاده‌سازی استاندارد ISO یکی از بزرگ ترین چالش ها برای چاپخانه‌ها شاید اندازه‌گیری‌های ویژگی‌های رنگ باشد. در گذشته اندازه‌گری دانسیته و ضخامت لایه مرکب در فرم‌های چاپی و در محل نوار کنترل رنگ (کالربار) کفایت می‌کرد. اما امروزه اندازه‌گیری با اسپکتروفتومتر هم مطابق استاندارد ISO-12647 ضروری است.
این بدین معنی است که چاپخانه شما نیاز به تجهیزات اندازه‌گیری رنگ از جمله دنسیتومتر و اسپکتروفتومتر هم دارد. البته امروزه شرکت‌های سازنده ماشین‌آلات چاپی نیز این تجهیزات را به صورت آپشن‌های جانبی به مشتریان عرضه می‌کنند که به دلیل آنلاین بودن روش استفاده ساده‌تری هم دارند. بنابراین شما نیاز دارید که دانش و مهارت کافی در زمینه سیستم‌های اندازه‌گیری رنگ داشته باشید.
