معرفی انواع بسته بندی از لحاظ کاربرد
بسته بندی از لحاظ کاربرد به سه دسته کلی، بسته بندی اولیه، ثانویه و بسته بندی های حمل و نقل تقسیم می شوند. هر بسته بندی بنابر جنسی که در بر گرفته و اولیه یا ثانویه بودنش باید شرایط خاصی داشته باشد که در ادامه به شرایط عمومی هر کدام از این سه نوع بسته بندی خواهیم پرداخت.
بسته بندی شاید در آغاز ظهورش برای حمل و نقل ساده تر و یا بحث حفاظت از محصول و کالا به کار می رفت اما رفته رفته موارد استفاده دیگر هم پیدا کرد. بسته بندی حاوی چاپ شد و مشخصات زیادی را برای معرفی کالا در خود جای داد، شکل خاصی پیدا کرد و بسیاری با خوش فکری اشکال خاصی برای بسته بندی کالاهایشان به کار بردند و آن را به یک شکل ثابت و برند خود تبدیل نمودند. بسته بندی امروز در کنار کارکردهای اساسی اش بسیاری از اطلاعات، زیبایی شناسی های دلالت گر و سایر موارد اینچنینی را بالقوه در خود دارد.
بسته بندی از لحاظ کاربرد به سه دسته کلی تقسیم می شود. بسته بندی اولیه که جنس اصلی را در خود جای داده و به ظرف کالا معروف است، بسته بندی ثانویه که می تواند به عنوان محافظ بسته بندی اول و پوشش آن استفاده شود ولی عموما تعدادی از یک کالا را در بر می گیرد (یک جین از محصولی خاص). در بحث حمل و نقل و برای دوری از آسیب احتمالی و همین طور شمارش و حساب راحت تر از بسته بندی هایی استفاده می شود که به بسته بندی حمل و نقل معروفند. هر بسته بندی بنابر جنسی که در بر گرفته و اولیه یا ثانویه بودنش باید شرایط خاصی داشته باشد.
شرایط عمومی بسته بندی اولیه
به یاد داشته باشید که این بسته بندی به عنوان ظرف کالا و اولین پوشش آن محسوب می شود:
تناسب با نوع کالا
جنس، شکل و خاصیت و ویژگی بسته بندی با توجه به نوع کالا انتخاب می شود (مثلا کالاهای خمیری شکل در تیوپ و کالاهای مایع در شیشه بسته بندی می شوند)
بسته‌بندی متناسب با نوع مصرف
باید توجه کنیم کالای ما چه مصرفی دارد تا بتوانیم برای بسته بندی طراحی خوب و کارآمدی انجام دهیم (مثلا برای بسته‌بندی نمک می‌شود بسته بندی اولیه را به صورت نمک پاش طراحی کرد).
بسته‌بندی برای مدت زمان مصرف
جنسی که بسته بندی می کنیم گاهی امکان دارد که به مدت طولانی در بسته بندی بماند، باید در طراحی بسته بندی از جنسی استفاده کنیم که قابلیت نگهداری کالای ما را برای مدت طولانی داشته باشد (مثلا قوطی های کنسرو که به خوبی می توانند از محتوای خود تا مدت ها نگاهداری کنند).
بسته‌بندی با توجه به استانداردهای ایمنی و بهداشتی
برای ادامه کسب و کار رعایت این استانداردها الزامی است اما به غیراز آن هم باید به مسائلی اینچنینی فکر شود و طراحی ما با در نظر گرفتن این فاکتورها صورت بپذیرد (مثل بسته بندی لبنیات).
بسته‌بندی با مقاومت کافی با توجه به شرایط جوی
شرایط جوی مناطق با هم فرق دارد و حتما دیده‌اید که یک کالا برای فرستاده شدن یا صادرات به نقطه ای که آب و هوایی متفاوت دارد در بسته بندی های متفاوتی (نسبت به مبدأ) عرضه می شود (مثل بسته بندی های موز و یا دیگر میوه‌ها).
بسته‌بندی با رعایت مسائل فرهنگی و آداب و سنن
رعایت این نکات در فروش کالای ما علی الخصوص در بحث صادرات بسیار مؤثر است، ما نمی‌توانیم هر طرح و شکلی را که دلخواهمان است در بسته‌بندی به کار ببریم، رعایت فرهنگ جامعه‌ای که کالای ما را مصرف می‌کند می‌تواند حتی باعث جلب توجه و خوش آمد مشتری و در نتیجه فروش بیشتر شود (بسته بندی های صابون که در کشورهای مسلمان با طرح‌زنی محجبه عرضه می شود از این نمونه است).
بسته‌بندی باید حتی‌المقدور دارای دستورالعمل روی بسته باشد
تنها وجود لوگو و اسم و شکل جنس کافی نیست، وجود دستورالعمل و پاره‌ای از توضیحات انتخاب مشتری را ساده‌تر می‌کند (مثلا وجود دستورالعمل و هشدارهای لازم درج شده بر روی بسته‌بندی داروها ضروری است).
بسته‌بندی‌های ویژه برای کالاهای مخصوص
بسته‌بندی در کنار سایر خصایص لازم می‌تواند گاهی تجملی هم باشد (مثل بسته‌بندی سکه‌های طلا).
بسته‌بندی باید از جمیع جهات اقتصادی باشد
به هر حال همه به دنبال سود بیشتر هستند، حذف لایه‌های اضافی و غیرضروری یک بسته‌بندی می‌تواند در قیمت تمام شده کالا مؤثر باشد و احیانا نگهداری و انبار کردن آن را ساده‌تر کند (بسته‌بندی یک لوازم برقی خانگی گاهی بیش از اندازه تجملی است و قطعه‌های نالازم زیادی دارد).
قوطی فلزی، قوطی پلاستیکی، قوطی مقوایی، تیوپ، شیشه، کیسه و گونی، پاکت، سیلندر، سطل، گالن، بشکه و سایر بسته بندی هایی که اولین لایه از بسته بندی را تشکیل می دهند و عموما با جنس برخورد مستقیم دارند از نمونه های بسته بندی اولیه هستند.
شرایط عمومی بسته بندی ثانویه
استفاده اصلی از این بسته بندی برای حمل و نقل و شبکه توزیع است. این نکته هم قابل توجه است که این لفظ تنها به بسته بندی لایه دوم اطلاق نمی شود بلکه سایر لایه هایی که بعد از لایه اولیه یک عدد کالا یا گاهی یک جین از آن را در بر می‌گیرند بسته‌بندی ثانویه گفته می‌شود:
– بسته بندی متناسب برای حمل و نقل درون شهری (چون کالا مقدار زمان زیادی را در سفر نمی گذارند عموما بسته بندی آن نسبت به شکل اولیه اضافات چندانی ندارد).
– بسته‌بندی با قابلیت تخلیه و بارگیری بدون نیاز به وسایل مکانیکی (چون عموما از دست در این نوع حمل‌ونقل استفاده می‌شود باید برای جابه‌جایی کالا تدابیری اندیشیده شود، مثلا در کارتن‌های تلویزیون عموما برش‌هایی به عنوان جای دست تعبیه شده است).
– بسته بندی با مقاومت کافی برای مدت زمان نگهداری در انبار و یا گمرکات (این بسته بندی بیشتر در بحث صادرات مطرح است و باید آنقدر استقامت داشته باشد که دربارها جابه جایی بتواند از کالای ما محافظت کند، عموما این بسته بندی ها هستند که تعداد معینی از کالا را در بسته بندی های بزرگتر و کنار هم جا می‌دهند).
– بسته بندی می بایست از کالا در برابر ریخت و پاش محافظت نماید (بسته بندی های اولیه اغلب بخاطر فانتزی بودن ممکن است بسته های مقاومی نباشند و یا برای فروش عادی طراحی شده اند که در زمان حمل‌ونقل باید توجه داشت که در بسته بندی ثانویه مستحکم تری جا بگیرند، بسته بندی ثانویه این محصولات باید به گونه‌ای باشد که اگر تحت فشار یا ضربه بسته بندی اولیه متلاشی شد بتواند از محتویات آن تا رسیدن به مقصد محافظت کند).
– در این نوع بسته بندی می بایست نوع کالا و تعداد آن روی بسته نوشته شده باشد (برای اینکه گروه حمل‌ونقل بدانند با چه کالایی طرف هستند باید میزان حساسیت آن کالا مشخص شده باشد، برای این کار عموما از علامت‌های اختصاری و استانداردی استفاده می شود، عکس یک لیوان شیشه ای بر روی یک بسته بندی نشان از آن است که این بسته حاوی جنسی حساس و شکننده است پس گروه حمل‌کننده در حمل آن ظرافت بیشتری به خرج می‌دهد.
تعداد کالا هم باید روی بسته بندی درج شود چرا که عموما این کالاها صادراتی هستند و برای حساب کردن آنها باید تعداد اجناس روی بسته ذکر شود تا شمارش آن آسان گردد و نیازی به باز کردن بسته وجود نداشته باشد).
کارتن، صندوق چوبی، کلاف، رول، بشکه، عدل و سایر تمهیداتی که عموما تعداد بیشتری از کالا را در بر می‌گیرند بسته بندی ثانویه محسوب می‌شوند که اکثرا جنسی سخت‌تر و مستحکم‌تر از بسته بندی های اولیه اجناس دارند.
بیشتر بخوانید: معرفی آزمون های تشخیص خواص مقوا
بسته بندی برای حمل و نقل
هرچند که نام بسته‌بندی بر این دسته از وسایل نهاده شده اما جنس و اندازه آنها از دو نمونه پیشتر گفته بسیار متفاوت است و استفاده عمده آنها در حمل‌ونقل‌های طولانی و به کمک کشتی ها، هواپیماهای باری، قطارها و حداقل کامیون های سنگین است.
این نوع بسته بندی ها صرفا برای انجام عملیات حمل‌ونقل مورد استفاده قرار می‌گیرند به همین دلیل طراحی آنها عمدتا توسط متصدیان حمل و نقل انجام می شود و عموما ارتباطی به خریدار و فروشنده ندارد (مگر در موارد خاصی که فروشنده طبق قراردادی ملزم به رعایت و اجرای آن شده باشد). این نوع بسته‌بندی‌ها که به واحدهای بار در حمل‌ونقل مرسوم هستند بر اساس محتوایی که در بر می‌گیرند (مثلا برای حمل یک ماده غذایی امکان دارد از یک کانتینر خنک‌کننده و به اصطلاح یخچال‌دار استفاده شود) انتخاب می‌شوند.
کانتینر، پالت، قفس، صندوق، بندل، جامبو بگ، رول و عدل از این دسته حساب می‌شوند.
