به گزارش چاپ و نشر آنلاین؛ زیرسازی و نصب تاسیسات تهویه و روشنایی و نیز تجهیزات فوت و مک و امکانات ایمنی در سالن چاپخانه، دارای ریزه کاری های فراوانی است که رعایت آن ها تاثیر چشمگیری در شرایط محیط و کیفیت کارهای چاپی دارد. رعایت بسیاری از دستورالعمل ها در این زمینه ها هیچ گونه هزینه اضافی تحمیل نمی کند، در عوض از بروز بسیاری مشکلات و گرفتاری ها و هزینه های بعدی نیز جلوگیری می کند. در اینجا نکات اساسی و توصیه های ارزنده ای درباره ساختمان و تاسیسات ماشین خانه یا همان سالن چاپخانه ارائه می شود.
فضای مورد نیاز چاپخانه
با توجه به مساحت کف ماشین چاپ که به سطح زیر اشغال معروف است، (طول * عرض) حداقل فضای مرتبط با جریان کار و فضای مورد نیاز جهت نصب ماشین می بایست ۲ تا ۳ برابر سطح زیر اشغال بوده، به اضافه فضایی جهت انبار موقت به منظور هم هوایی شرایط دما و رطوبت کاغذ مصرفی، به اضافه فضایی کنار ماشین چاپ به منظور قرار دادن اوراق نیمه تمام چاپی اعم از رنگ های تکمیلی و یا چاپ پشت و تعبیه شود.
فضای مورد نیاز برای نگهداری مرکب های مصرفی و میز ترکیب و مخلوط رنگ جهت رنگ های ساختگی، البته به امکان گسترش این فضاها در صورت افزایش و یا تکمیل تجهیزات نیز می بایست نظر داشته و ضریبی تا ۳۰ درصد فضای بیشتر را به آن اختصاص داد.
کف سالن
ایجاد کف بتنی و هم سطح در سالن چاپخانه یک اصل قلمداد می شود. نیازی به ایجاد لایه سخت شده در سطح بتن نیست لیکن ایجاد یک پوشش نظیر کفپوش و یا رنگ اپوکسی به منظور جلوگیری از گرد و غبار از سطح بتن، پیشنهاد می شود.
برای برخورداری از یک کفپوش جذاب با قابلیت پاک‌شوندگی آسان، استفاده از یک پوشش اپوکسی و اورتان با رنگ خاکستری که مقاوم مواد خورنده شیمیایی ضد لکه (با ویژگی ضد لغزندگی) ، به ضخامت ۳ میلی متر روی سطح بتن پیشنهاد می شود.
برای کلیه ماشین های چاپ ۵/۱ ورقی به بالا باید فوندانسیون بتنی تعبیه شود. بتن فوندانسیون نیاز به حداقل ۴ هفته زمان به منظور خشک شدن و استحکام جهت نصب ماشین خواهد داشت، مگر آن‌که از افزودنی های خاص شیمیایی در بتن استفاده شود که زمان مزبور را به حداقل دو هفته کاهش می‌دهد.
حتی برای ماشین آلات دو ورقی (۵۰ *۷۰) نیز عرض فوندانسیون را مناسب نصب ماشین آلات چهار و نیم ورقی (۱۰۰*۷۰) و طول آن را به اندازه ماشین ۸ رنگ محاسبه و اجرا نمایید که امکان ارتقا و نصب ماشین آلات بزرگ تر در آینده به سهولت فراهم باشد.
محاسبات اجرایی مربوط به بالش بتنی فوندانسیون می بایست بر اساس وزن ماشین و مقاومت خاک زیر آن باشد. پیشنهاد می شود طی مشاوره با سازنده ماشین و استفاده از مشاورین مهندس سازه نسبت به طراحی و اجرای فوندانسیون بتنی ماشین اقدام شود.
می‌توان از صفحات عایق صدا و لرزش (نظیر تخته‌های یونولیتی) بین بالش بتنی و دیواره کناره آن از کف سالن چاپخانه استفاده کرد. این صفحات می‌بایست ۱ تا ۵/۱ سانتی متر پایین‌تر از سطح کف سالن قرار گیرد و سپس فضای خالی بالای آن بین بالش بتنی و کف سالن، توسط درزگیرهای قابل انعطاف نظیر چسب‌های آکواریوم پر شود.
محیط پیرامون هر ماشین و راهروهای منتهی به آن جهت نقل و انتقال کاغذ می‌بایست توسط خطوط زرد رنگ به پهنای باند ۷۵ میلی‌متر خط‌کشی شود.
دیوار و جداره ها
متناسب با اندازه سالن چاپخانه پیشنهاد می شود که بخش ماشین آلات ورقی توسط جداره هایی محصور و جدا شوند. مواد به کار رفته اعم از بلوک های سیمانی، پیش ساخته چوبی و یا فلزی در جداره ها از اهمیت چندانی برخوردار نیست. با این حال جداره های پیچ و مهره ای امکان جا به جایی و یا نصب اتصالات برق، تلفن و شبکه را به سادگی دارد.
دیواره ها می تواند با پوشش رنگ روغنی مات روشن نظیر طوسی روشن، بژ و یا سبز روشن تزیین شود. در دیواره ها باید ابتدا مواد آکوستیک ضد لرزش و عایق صدا تعبیه شود تا موجب کاهش انعکاس سر و صدا در سالن چاپخانه شود.
همچنین داخل سطح خارجی دیواره ها باید از عایق رطوبت استفاده شود تا موجب عدم تبادل رطوبت از جداره ها شده و امکان حفظ و ثبوت رطوبت نسبی به میزان معین را در سالن چاپخانه فراهم سازد.
سقف ها
نصب سقف کاذب در زیر سقف اصلی سالن چاپخانه به ارتفاع ۷/۳ الی ۳/۴ متر از کف و یا رعایت ۱/۲ متر فاصله سقف کاذب از بلندترین قسمت ماشین چاپ پیشنهاد می شود.
اغلب سقف کاذب برای پوشش کلیه تجهیزات و مواردی است که زیر سقف اصلی نصب و قرار گرفته اند، (نظیر آهن آلات اسکلت ساختمان، لوله‌کشی های آب، گاز و آتش نشانی، کانال های سیم و کابل های برق مربوط به چراغ های سقفی و غیره) که امکان بالقوه جذب گرد و غبار و پودر خشک کن های ماشین افست معلق در هوا را داشته که پس از مدتی، کارگاه باعث جدا شدن و ریزش مستمر بر روی سطح کار چاپی داخل ماشین و یا مرکبدان ها شده و موجب آشغال آوردن بر روی سطح چاپ خواهد شد.
رنگ سفید کاشی های گچی مربع شکل سقف کاذب موجب انکسار و بازتابش نور در محیط چاپخانه و ایجاد فضای روشن تر، یکنواخت و دلپذیر می شود.
همچنین تعبیه سقف کاذب در ارتفاع مذکور مخصوصا در سالن های با ارتفاع بالا موجب کاهش حجم هوای مورد تهویه و صرفه جویی در هواسازی سالن چاپخانه و انرژی مصرفی مربوط به آن می‌شود.
کاشی های سقف کاذب باید اولا از مواد ضد حریق ساخته شده باشد و ثانیا از پوشش با سطح براق یا روغنی برخوردار بوده تا از جذب گرد و غبار و پودر ماشین چاپ معلق در فضای کارگاه ممانعت به عمل آورد، وگرنه پس از مدتی خود به منبعی به جهت ریزش مستمر آشغال در مرکبدان ها بدل خواهد شد.
در زمان انتخاب و خرید جنس سقف، دقت لازم را به عمل آورید، چنانچه کاشی های سقف از وزن سبکی برخوردار باشند، با باز و بسته شدن درب های لولایی سالن، کاشی های سقف مزبور امکان بلند شدن از جای خود را دارند، مگر آن‌که توسط گیره های مخصوص به لبه < >Tشکل سپری های معلق سقف کاذب محکم شده باشند.
در طراحی و اجرای هوای برگشتی از سیستم هواسازی سالن چاپخانه باید دقت شود که از امکان هدایت آن به فضای فی ما بین سقف کاذب و سقف اصلی استفاده نشود. این طرح شاید به دلیل صرفه جویی در انرژی در کارگاه های دیگری پیشنهاد شود، لیکن در چاپخانه ها به جهت ورود پودر چاپ معلق در فضا به آن بخش و انباشت در لابه‌لای درزهای سقف، مشکل ریزش مستمر آشغال به داخل ماشین و سطح مرکبدان ها تکرار خواهد شد.
در سقف های کاذبی که روزنه و یا پنجره سقفی دارد، باید با تعبیه سایه بان و یا دیفیوزرهای انعکاسی، از تابش مستقیم نور خورشید به داخل سالن، به ویژه فضای بالای ماشین چاپ ممانعت به عمل آورد. قبلا در مورد علت این امر و جلوگیری از ورود پرتو UV به تفصیل صحبت شده است.
پنجره ها
در قسمت سالن چاپخانه تعبیه هر گونه پنجره و یا نورگیر -که موجب تابش نور خورشید که حاوی پرتو UV است و موجب صدمه به نوردهای مرکب می شود- توصیه نمی شود.
درب ها
درب های اصلی ورودی و خروجی باید دارای ۴/۲ متر عرض و ۳ متر ارتفاع باشد. کلیه دهانه ها بین قسمت های مختلف باید توسط درب های کشویی سریع، لولای دو دهانه، کرکره برقی جمع شو به سمت بالا و یا نوارهای ضخیم پلاستیک شفاف به صورت آویز بسته شود.
همواره یک درب نفر رو در کنار درب های عبور و مرور بار و ماشین تعبیه شود. کلیه درب های مذکور باید دارای یک پنجره جهت دید دو طرف بر روی آن در ارتفاع قد شخص باشد.
نورپردازی سالن چاپخانه
چنانچه سقف سالن با سقف های کاذب مورد اشاره در بخش سقف، پوشیده شده باشد، تعبیه قاب های استاندارد ۶۰*۶۰ سانتی‌متر و یا ۱۲۰*۶۰ سانتی متر در داخل سقف، حاوی لامپ های فلورسنت (مهتابی)، می تواند شدت نور تابش ۶۴۵ الی ۷۵۵ لوکس (واحد تابش نور) را در سطح ارتفاع کار (اپراتوری) تامین کند.
چنانچه سقف سالن چاپخانه تا زیر سقف اصلی باز و مرتفع باشد، استفاده از لامپ های گازی متال هالا‌ید (با دمای ۴۷۰۰ درجه کلوین) که همان شدت نور فوق را تامین می کند و یا نصب قاب های با لامپ فلورسنت به صورت آویز با تابش نور سفید (با دمای ۳۷۰۰ درجه کلوین) به صورت موازی با امتداد ماشین چاپ و فاصله ۳۰ سانتی‌متر بیرون تر از لبه واحدهای چاپ که به صورت زاویه دار به سمت خط تقارن مرکز ماشین تابیده شود، پیشنهاد می‌شود.
باید توجه داشت که جعبه ها و قاب های لامپ ها (به‌ویژه از نوع آویز) نباید بالای واحدهای چاپ نصب شوند، چرا که به طور طبیعی ذرات گرد و غبار، کاغذ و پودر ماشین به مرور زمان جذب آنها شده و با اندک حرکتی به صورت آشغال داخل مرکبدان و یا لابه‌لای نوردهای مرکب و یا آب ریزش خواهند کرد.
به طور کلی تا جایی که امکان دارد شدت سفیدی نور در اطراف ماشین باید در حدود پنج هزار درجه کلوین باشد. همچنین وجود یک چراغ دستی متحرک می تواند به اپراتور کمک کند تا نسبت به بررسی میزان آب بر روی سطح پلیت ها به منظور کنترل آن اقدام نموده و همچنین در مواقع تعمیرات و غیره ، قابل استفاده باشد.
کنترل عوامل محیطی
باید دما و رطوبت نسبی در کل ایام سال به دقت کنترل و تنظیم شود. دمای محیط در سالن چاپخانه بین ۲۱ تا ۲۳ درجه سانتی‌گراد با تلرانس ۱+ درجه و رطوبت نسبی آن ۴۵ الی ۵۰ درصد با تلرانس ۵+ درصد تعیین شده است.
به‌طور معمول برای سالن چاپخانه، نصب یک سیستم هواساز (HVAC) مجزای از سایر بخش ها توصیه می شود. همچنین نصب یک ثبّات حداقل و حداکثر دما و رطوبت نسبی در محل می تواند کنترل هفتگی و یا حتی روزانه را امکان پذیر سازد. ثبت کتبی در جداول و نمودار جداگانه می تواند در مواردی برای پیگیری ایرادهای چاپی کاربرد موثری داشته باشد.
سیستم گردش هوا و میزان تهویه هوای تازه در کارگاه ها باید مطابق با استانداردهای موجود محاسبه و اجرا شود. چنانچه در محلول چاپ میزان الکل بیش از ۱۵ درصد باشد، میزان ترکیب هوای ناشی از مکش هوای تازه باید بیشتر شود تا بوی الکل از محیط خارج شود.
اندازه و محل دریچه های دهش تهویه هوا باید به گونه ای محاسبه و قرار گرفته باشد که از برخورد مستقیم جریان هوا با سرعت بالا به محلول آب واحدهای چاپ افست که موجب تسریع در تبخیر آن خواهد شد، ممانعت شود. هوای تهویه شده می‌بایست تمیز و عاری از ذرات گردوغبار باشد.
فیلترهای واحد هواساز باید به‌طور مرتب تمیز و یا تعویض شوند، چرا که گردش هوا موجب جذب مقادیر قابل توجهی از پودر چاپ معلق در هوا و ذرات غبار کاغذ و مقوا به فیلترها خواهد شد. توصیه می شود که در نزدیکی واحد پودرپاش یک واحد مجزا جهت گردش هوا و جذب پودر چاپ نصب شود. این سیستم های تمیزکننده هوا اغلب ذرات معلق پودر را با مکش هوا در بالای قسمت تحویل ماشین و برگشت هوای تمیز با رطوبت و دمای مناسب به سالن چاپخانه، در یک سیکل بسته به گردش درمی‌آورند.
بیشتر بخوانید: بررسی خطرهای چاپی در سالن چاپ
آب، برق و هوای فشرده
هوای فشرده
هم هوای فشرده کم فشار و هم پرفشار و همچنین یک سیستم وکیوم (مکش) در اغلب ماشین آلات چاپ مورد نیاز است.
به طور معمول کمپرسورها، دمنده ها و پمپ های باد همراه ماشین چاپ خریداری می شوند. این مجموعه از تجهیزات جانبی همراه ماشین، اغلب با تولید سر و صدا و گرمای زیاد همراهند. بیشتر ماشین آلات جدید، این تجهیزات جانبی را داخل یک کابینت مجزا در سمت پشت ماشین یعنی چرخ دنده ها قرار داده‌اند.
در غیر این صورت آن ها را در زیر رکاب پشت ماشین یعنی سمت چرخ دنده ها گذارده‌اند که متاسفانه دسترسی به تعمیرات و سرکشی کمپروسورها در آن قسمت محدود بوده و سریع تر کثیف می شوند . (اغلب به خاطر نشستن پودر خشک‌کن بر روی آن ها) قرار دادن کمپرسورها در فضایی دورتر از ماشین چاپ، موجب جلوگیری از سر و صدا و گرما در سالن چاپخانه شده و باعث محافظت آن ها در مقابل گرد و غبار پودر خشک کن و ذرات آشغال محیط می شود، در ضمن امکان دسترسی آسان برای تمیز کردن و سرکشی دوره ای آنها را فراهم می آورد.
تعبیه یک اتاق مجزا به عنوان اتاق کمپرسور در مجاورت دیوار خارجی سالن چاپخانه و یا در محلی مثل نیم طبقه نزدیک ماشین چاپ می تواند مکان ایده آلی برای انتقال و نصب کمپرسورها، دمنده ها و پمپ های باد باشد. استفاده از یک قفسه مقاوم با چند طبقه و پدهای ضربه گیر برای قرار گرفتن دستگاه ها می تواند راه‌حل مناسب تری نسبت به قرار گرفتن آن ها در سطح وسیعی روی کف اتاق باشد.
تهویه هوای خشک و خنک در داخل اتاق بسیار ضروری است. قطر لوله های واسط و حداکثر فاصله بین تجهیزات فوق و ماشین چاپ در کاتالوگ های فنی دستگاه ها توسط کارخانه تولیدکننده ماشین چاپ ذکر می شود.
در صورت قرار گرفتن در فاصله دورتر، باید توسط کارخانه تولیدکننده، ماشین چاپ از لوله های قطورتر و یا دستگاه های قوی تر استفاده جست تا افت فشار در طول مسیر در محدوده قابل قبول باشد.
در چاپخانه های با تعداد ماشین بیشتر جهت تغذیه هوای فشرده می توان از اتاق کمپرسور مرکزی استفاده جست. هوای مورد نیاز باید فیلتر شده، تمیز، خشک و کمی آغشته به روغن باشد. نصب سیستم های خشک کن (رطوبت گیر) هوا برای هر ماشین چاپ به طور جداگانه پیشنهاد می شود. تعبیه یک انشعاب هوای فشرده (تفنگ باد) در قسمت تحویل ماشین چاپ برای تمیزکاری دوره‌ای ماشین بسیار ضروری است.
آب
آب جهت پر کردن مخزن محلول آب واحدهای چاپ باید یا روی ستون و یا دیوار مجاور ماشین چاپ و در دسترس باشد. لوله کشی آب جهت آب سردکن ها، سینک های شست و شوی نوردها (در صورت نیاز) و لینک روشویی و دستشویی نیز باید تعبیه شود.
لوله کشی آب گرم نیز ضروری است. در مواردی استفاده از یک آبگرمکن دیواری و یا سقفی کوچک در محل با صرفه تر از لوله کشی و سیستم گرمایشی مرکزی است چرا که اگر فاصله مذکور زیاد باشد، زمان طولانی سپری خواهد شد تا آب گرم به شیر مصرفی برسد.
تعبیه تمام مصارف آبی در مجاورت یک دیوار موجب کاهش در مصرف لوله‌کشی می شود. اگر کانداکتیویتی (رسانایی) آب مساوی یا بیشتر از ۵۰۰ میکرواهم باشد، تصفیه آب از نظر سختی که به لحاظ ناخالصی های آن موجب مشکلاتی در کیفیت چاپ خواهد شد، ضروری است.
سختی بیش از حد آب مصرفی ماشین موجب مشکلات چاپی از قبیل سفیدک بر روی نوردها، رسوب بر روی پلیت ها و خال زدن پلیت خواهد شد. جهت تصفیه آب و کاهش سختی بهترین سیستم پیشنهادی، سیستم های ریو‌رس اوسموز (ReverseOsmosis) است.
استفاده از نرم‌کننده ها برای سختی گیری پیشنهاد نمی شود. به طور کلی می بایست از تعبیه کف شور و لوله‌کشی فاضلاب در کف سالن چاپ ماشین آلات ورقی خودداری کرد، چرا که موجب می شود که پرسنل با شست و شوی کف، مواد غیر مناسب را به سیستم فاضلاب شهری وارد کنند.
بد نیست بار دیگر در اینجا تاکید شود که متاسفانه هنوز مکانیزم رفع یا جمع آوری فاضلاب صنعتی و امحای آن در کشور مطابق با قوانین محیط زیست جهانی وجود نداشته و پرداخت به این موضوع در سطح کلان کشوری و همچنین منطقه ای در شهرک های صنعتی از مهم ترین عوامل تضمین بهداشت محیط زیست است. در این راستا لازم است که تعبیه تانک‌های جمع آوری فاضلاب در زمان طراحی سایت صورت پذیرد تا رفته رفته زیرساخت های واحدهای صنعتی به طور خودجوش آماده طرح های ملی در جهت مذکور شود.
برق
ولتاژ برق باید مطابق با مشخصات مورد نیاز ماشین آلات چاپ و مصارف اداری باشد یعنی ۲۲۰ ولت تک فاز و ۳۸۰ و یا ۴۰۰ ولت سه فاز. استفاده از استابلایزر، ترانس و یا منابع تغذیه ذخیره نظیر یوپی اس و یا ژنراتورهای برق تک فاز و یا سه فاز در مناطقی که دچار نوسانات و یا قطعی برق هستند یک ضرورت گریزناپذیر است.
گو این‌که همواره برای سیستم های کنترل الکترونیک تعبیه یک استابلایزر یا یوپی‌اس آنلاین جهت روشنایی و تجهیزات کم مصرف نظیر سرورها، تلفن و یا بخش پیش از چاپ پیشنهاد می‌شود.
در طراحی و ساخت امکانات زیربنایی یک کارگاه تازه تاسیس چاپ، هنگام اجرای فوندانسیون ماشین‌آلات، می توان با اجرای کانال های انتقال کابل های تغذیه برق ماشین آلات، حتی آنها را جهت انتقال لوله های هوای فشرده و یا وکیوم نیز مورد استفاده قرار داد. البته می توان کابل های برق را از بالا، داخل سقف کاذب و یا تشتک های معلق سقفی عبور داد و به محل تغذیه ماشین رساند. سپس با ادامه مسیر کابل ها از داخل لوله عمودی به صورت ایمنی، کابل ها را با عبور از زیر ماشین به تابلوهای برق رسانید.
بهتر است کابل ها وتشتک های عبوری به هیچ وجه از بالای واحدهای چاپ عبور نکنند، چرا که در طولانی مدت موجب جذب گرد و غبار و پودر ماشین ها شده که در طول زمان موجب ریزش مستمر در داخل ماشین و ایجاد آشغال در سطح چاپ خواهد شد. تعبیه پریز برق در بخش میز کنترل و میزهای کار نیز ضروری است.
سیستم اطفای حریق
نصب آب‌پاش های سقفی اطفاء حریق در سالن چاپخانه ورقی ضروری است. چنانچه سقف کاذب نصب شده باشد، تنها سر آب‌پاش ها و سنسورهای مربوطه در بیرون (یعنی زیر سقف کاذب) قرار خواهند گرفت و سایر قسمت ها نظیر لوله های آب توسط سقف کاذب پوشانده می شود.
کپسول های آتش نشانی و ریل های حاوی شلنگ آب و برق نیز از جمله تمهیدات ضروری سیستم اطفای حریق در هر چاپخانه است. نوع و تعداد تجهیزات و کپسول های اطفای حریق باید توسط شرکت های مشاوره مزبور و مطابق با مقررات شرکت بیمه پوشش دهنده حوادث انتخاب، تهیه و تجهیز شود.
