برای انجام فرآیند چاپ از ماشین آلات و مواد مصرفی زیادی استفاده می شود و میزان و حجم باطله زیادی نیز تولید می کنند. از میان تمام مواد مصرفی بازیافت کاغذ از همه آسان تر است. در گذشته برای بازیافت کاغذ و مقوا باید ابتدا آنها را دسته بندی و کاغذ های قابل بازیافت را جدا می کردند. امروزه تکنولوژی امکان بازیافت انواع کاغذها را فراهم کرده است همین امر مدیریت ضایعات چاپخانه ها را بسیار آسان تر کرده است. با این حال برخی از انواع کاغذ از جمله کاغذهای بسیار سفید هنوز ارزش زیادی دارند. به همین خاطر شرکت ها که مدیریت ضایعات را به عهده دارند این نوع کاغذها را از بقیه جدا می کنند.
بازیافت پالت های چوبی نیز اهمیت زیادی دارد. پس از خرد کردن آنها سازندگان یا آنها را تراشه چوب و یا به مقوا تبدیل می کنند و یا کاربردهای دیگر از جمله جای خوب حیوانات، پادری و یا زیست توده که یک منبع تجدیدپذیر انرژی است، پیدا می کنند. بازیافت پلیت های آلومینیومی نیز به سادگی انجام می پذیرد و امری بسیار مهم است؛ زیرا مواد تشکیل دهنده آن را می توان بارها بدون اینکه خواص مفیدش را از دست بدهد بازیافت کرد.
پس از شست و شو و تمیز کردن پلیت آن را ذوب کرده و به شمش تبدیل می کنند تا دوباره مورد استفاده قرار بگیرد این شمش ها یا بار دیگر به پلیت تبدیل شده و یا در صنایع خودرو سازی مورد استفاده قرار می گیرند.
حتی موادی که تاکنون امکان دور ریختن آن بدون اینکه به محیط زیست صدمه بزند وجود نداشت امروزه امکان بازیافت دارند و دیگر نیازی نیست در درون زمین دفن شوند.
بازیافت ضایعات تجهیرات الکترونیکی و الکتریکی در دهه ۹۰ میلادی به لطف مجموعه ای از دستورالعمل های زیست محیطی اتحادیه اروپا اهمیت پیدا کردند و در حالی که بازیافت این تجهیزات و ابزار بستگی به نوع آنها دارد شرکت های مدیریت ضایعات راهکارهای گوناگونی برای خرد کردن و بازیافت آنها پیدا کرده اند. اگر هم نتوانند خود را انجام دهند عملیات بازیافت را به شرکت ثالث می سپارند.
شرکت J & environments که در زمینه مدیریت ضایعات تخصص دارد، می گوید که هفته ای ۴۰ تن ضایعات الکترنیکی و الکتریکی جمع آوری می کند.
مرکب و حلال که زمانی کابوس شرکت های مدیریت ضایعات بود، امروزه به کسب و کارهای پرسود تبدیل شده و در بازارهای آسیایی و آفریقایی طرفداران فراوانی پیدا کرده است. ضایعات مرکب ابتدا وارد یک فرآیند بازیابی و تصفیه شده و سپس به یک مرکب مشکی با کیفیت تبدیل می شود در عین حال با استفاده از آهک و خاکستر ذغال می توان آن را به جسمی جامد تبدیل کرد و له عنوان سوخت استفاده کرد. انواع حلال ها را نیز می توان با استفاده از روش های بیولوژیکی تصفیه و وارد منابع آب کرد.
قابلیت بازیافت ضایعاتی که در گذشته مشکل ساز بود در حال حاضر نیز چالش هایی را در بر دارد. دارن فیرلای مدیر بازیافت شرکت J & environments می گوید: ضایعات چاپخانه های کوچک مشکل ساز است؛ زیرا حجم آنها کم است و برای خیلی از شرکت ها صرف نمی کند ضایعات آنها را که مجموعه ای از مواد مختلف است جمع آوری کنند.
شرکت ما این کار را می کند و بیشتر شرکت ها با چاپخانه های کوچک کار نمی کنند. اگر چاپخانه فضای کافی در حیاط خود برای انبار کردن هر یک از مواد دور ریختنی را نداشته باشد چاره ای ندارد جز اینکه آنها را دور بریزد و از این طریق مواد را هدر دهد. هنوز خیلی از چاپخانه ها بدون جدا سازی تمام ضایعات خود را دور می ریزند. این ضایعات در نهایت سر از کشورهای شرق دور برای جداسازی در می آورد. برای این کشورها این ضایعات کسب و کار خوبی است. ولی چاپخانه ها باید در این طرز تفکر خود تجدید نظر کنند.
با اینکه اکنون مدیریت بازیافت انواع ضایعات براحتی انجام می شود، برخی از آنها کماکان مشکلات عمده ای ایجاد می کنند. به عنوان مثال پلاستیک، برخی از انواع پلاستیک را می توان بازیافت کرد و از آن در قالب سازی تزریقی و یا به عنوان مصالح ساختمانی استفاده کرد. چاپخانه داران معمولا با ضایعات فیلم پلاستیکی که پس از عملیات لامینیت به جا می ماند، رو به رو هستند.
مایک جکسون مدیرعامل شرکت Prismm environments می گوید: بازیافت پلاستیک آنقدر مشکل است که به هیچ وجه صرف نمی کند. پلاستیک هایی که از پلیمرهای مخلوط ساخته شده اند نیز معمولا دفن می شوند و یا به ندرت به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می گیرند. هنوز هیچ تکنولوژی که بتواند مخلوط پلیمر ها را با قیمت کم از هم جدا کند ارائه نشده است.
ضایعات لیبل نیز مشکل ساز است. هر ساله بیش از ۱۲۰ هزار تن از ضایعات ناشی از چاپ لیبل تنها در انگلیس دفن می شوند. صنعت لیبل طی سال های اخیر رشد زیادی داشته است ولی مدیای لبیل معمولاً از چندین نوع کاغذ و یا پلیمر ساخته شده اند. دور ریختن آنها بگونه ای که به محیط زیست آسیب نرساند کار دشواری است.
با این حال شرکت Prismm با همکاری سایمون الیس مدیر ارشد اجرایی انجمن بازیافت انگلیس می گوید: شرکت های چاپی دیگر نمی توانند به ارسال ضایعاتشان به کشور چین اکتفا کنند. حالا باید به دنبال گزینه ای دیگر باشند. این کار مزایای فراوانی برای همه دارد. به عنوان مثال چاپخانه کینگسلی قدم های موثری برای جداسازی جریان ضایعات خود کرده و از این طریق از حجم ضایعات خود بیش از ۷۵ درصد کاسته و در عین حال در هزینه های دور انداختن این ضایعات و زباله ها ۸۹ درصد صرفه جویی کرده است.
یک روزنامه معروف انگلیسی با مدیریت موثر ضایعات و باطله های خود و بازیافت توانسته بیش از ۹۵ درصد آنها را بازیافت کند. از سوی دیگر، در حالی که چاپکاران باید به فکر مدیریت ضایعات خود باشند. مسئولیت شرکت های مدیریت ضایعات نیز بالا است.
بیشتر بخوانید: مدیریت کاغذ باطله و بررسی وضعیت تولید آن در ایران و جهان
این شرکت ها معمولاً به دنبال چاپخانه های بزرگ هستند زیرا درآمد بیشتری نصیب آنها می کند ولی به چاپخانه های متوسط و کوچک اهمیت چندانی نمی دهند؛ زیرا حجم ضایعات آنها زیاد نیست.
در هر حال مدیریت موثر ضایعات امروزه برای چاپکاران اهمیت فراوانی دارد و اگر به طور صحیح انجام شود، منفعت آنها نه تنها نصیب چاپکاران بلکه کل جامعه می شود.
