بسته بندی صنایع دستی و نقش پر رنگ آن در این صنعت

هویت بخشی 

صنایع دستی سازنده هویت کشور است، بسته در برگیرنده صنایع دستی نقش بسیاری در جذب مشتری داخل و خارجی دارد اما متاسفانه در سال های اخیرکمتر مورد توجه واقع شده است. نباید فراموش کرد که بسته بندی زیبا ضامن بقا و گسترش جهانی این صنعت مهم و در آمد زا است.

به گزارش چاپ و نشر به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، خراسان از دیرباز مهد هنر و فرهنگ بوده و هست، مشهد نیز به عنوان مرکز خراسان رضوی ، با داشتن رشته‌های مختلف صنایع دستی، تجلی گر بسیاری از هنرمندان است و این آثار ارزشمند در جای جای آن به چشم می‌خورد.

من نیز جزء یکی از طرفداران هنر و صنایع دستی هستم و طبق عادت همیشه به سراغ یکی از این مراکز صنایع دستی می‌روم تا بازدیدی از کالا‌های سنتی داشته باشم و روح خود را با دیدن رنگ‌های متنوع آن صیقل دهم، از دیدن این همه شکوه به وجد می‌آیم و با خود می‌اندیشم چگونه و چه دست‌های هنرمندی این نقش‌های زیبا را بر این اشیاء زیبا حک کرده است. 

چشمانم به یک سفال زیبا و پر نقش و نگار میخکوب شده است، کمی آن طرف‌تر سنگ عقیقی زیبا با رگه‌های طلایی از دور خود نمایی می‌کند، بودن بر سر دوراهی خرید یکی از این دو اثر هنری و تعلل من در خرید باعث شد مشتری دیگری ظرف سفالی را از جایگاهش به نیت خرید بردارد و به قسمت پیشخوان ببرد، با کمال تعجب فروشنده این ظرف زیبا را در داخل روزنامه پیچید و به مشتری داد و من بهت زده از این عمل فروشنده در حالی که از خرید منصرف شدم به سمت در خروجی رفته و به فکر فرو رفتم که چرا اثر دست هنرمندان این گونه ضایع شده و جایگاه لازمه را ندارد!

بسته بندی، فروشنده است

سومین منبع درآمد زای جهان بعد از خودروسازی، گردشگری و جذب گردشگر,” صنایع دستی” است و مشهد با جاذبه‌های فرهنگی و مذهبی خود توانسته سهم اعظمی از این بخش را از آن خود کند. صنایع دستی مجموعه آثاریست که دست انسان در تهیه و تولید آن نقش اساسی را ایفا می‌کند و ذوق و سلیقه و خلاقیت سازنده برای زیباسازی آن بسیار به کار می‌آید و نشانه‌هایی از سنت و فرهنگ پیشینیان با هدف زنده نگه داشتن کردار‌های نیک گذشته در آن به چشم می‌خورد که بسته بندی درخور شأن این محصول اقتصادی می‌تواند در جذب توریسم و صادرات آن نقش به سزایی داشته باشد.

امروزه بسته بندی صنایع دستی از نقش سنتی خود بسیار فراتر رفته و به ابزاری برای تبلیغات و جذب مشتری تبدیل شده است لذا بسته بندی جذاب به نوعی نقش فروشنده را ایفا می‌کند.

تجاری سازی 

در جهان امروز دیگر بسته بندی چیزی جدا از محصول نیست و تمام عناصر بسته بندی به ویژه طراحی، شکل، نام و نشان تجاری، فرم و رنگ، به طورکلی به بسته و محتوا داخل آن هویت می‌بخشند و در اذهان مشتریان می‌ماند.

علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به اهمیت بسته بندی صنایع دستی می‌گوید: از سال ۹۶ طرحی با نام تجاری سازی با محتوای برندینگ و طراحی مبتنی بر سلیقه مشتری بر روی بسته بندی صنایع دستی به طور جدی در حال اجراست.

او در ادامه با توجه به نقش مخرب فله فروشی این آثار ارزشمند در اقتصاد کشور می‌گوید: همچنین تلاش‌های ما مبنی بر جلوگیری از فله فروشی آثار دستی همچنان ادامه دارد و از سال ۹۷ ممنوعیت واردات صنایع خارجی را به منظور رونق بازار صنایع دستی اعمال کردیم.

مشکلات بر سر راه

هزینه‌های بالای بسته بندی، تولید بسته‌های با تیراژ بالا، فقدان دانش عمومی در زمینه بسته بندی،  ارتباط نداشتن حوزه صنایع دستی با حیطه صنایع دستی ونبود برنامه‌های حمایتی از مشکلاتی است که گریبانگیر فعالان در‌ این حوزه است.

محمد مطیع معاون اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در رابطه با اهمیت تفهیم ضرورت بسته بندی صنایع دستی به فعالان این حوزه در گفت و گو خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، می‌گوید: در صنایع دستی تنوع محصول بسیار زیاد است و هر کدام بسته بندی متناسب با محصول داخل خود را می‌طلبد لذا برای تولید کننده وارد شدن به این حیطه سخت است و هزینه‌های وارده او را از این امر منصرف می کند.

او تصریح می‌کند: در تلاش هستیم پس از تفهیم اهمیت این امر به فروشندگان، ابتدا استاندارد سازی بر روی کالا را ایجاد نماییم و در گام بعد، جعبه‌ها و یا ساک‌های دستی حاوی نام تجاری و برچسب را برای محصولات در نظر بگیریم.

 معمر، سال هاست که بر روی سنگ‌ها حکاکی می‌کند، فعال در حوزه بسته بندی است ودارای نشان بین المللی بر روی محصولاتش است، او از تجربیاتش در گفت  و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، این گونه می‌گوید: وجود بسته بندی بر روی کالا نشان دهنده موقعیت آن است و مشخص می‌کند که محصول را از چه کسی، با چه آدرسی و تلفنی خریداری کردیم، لذا بسته بندی علاوه بر ظاهر شکیل، تاریخچه‌ای از اطلاعات کالا را نیز نشان می‌دهد.

او تصریح می‌کند: مشتریان حاضرند قیمت بیشتری پرداخت کنند و کالایی با ظاهر زیبا خریداری کنند لذا با تشکیل اتاق فکر‌هایی که افراد متخصص در این زمینه حضور دارند در صدد هستین تا از ذایقه مشتری آگاهی پیدا کنیم و با این روش اطلاعات خود را به یکدیگر منتقل نماییم.

او با اشاره به مشکلات حیطه بسته بندی صنایع دستی می‌گوید: با توجه به اینکه محصولات صنایع دستی در اندازه‌های متفاوت هستند و تیراژ بالای این محصولات مشکلاتی را در پی دارد، هنرمندان می‌توانند چند نوع کالا را با یک بسته بندی عرضه نمایند و اگر بسته‌ها ساخته دست خودشان باشد نقش بیشتری در جذب مشتری دارد.

 صادرات و اشتغال

طبق آماربدست آمده از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی، سهم صادرات صنایع دستی استان در بازار بین المللی, پارسال ۵۴ میلیون و ۳۹۵ هزار و ۳۸۳ دلار بود که این محصولات شامل سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، زیورآلات نقره، بافت‌های داری، صنایع دستی چرمی، نساجی سنتی و گلدوزی بودند.

بدون در نظر گرفتن نوع کالا، صادرات به کشور‌های اندونزی، تایلند، ترکیه، عراق، کویت، بحرین، عمان، الجزایر، ترکمنستان، اتریش، عراق، پاکستان، کانادا، امارات، بحرین، سوریه، ازبکستان، پرتغال و آلمان ارسال می‌شد که بسته بندی در آن در نظر گرفته نشده است.

این کشور‌ها می توانستند با طراحی بسته بندی مناسب، ارزش افزوده ایجاد کنند و با فروش آن سهم قابل توجهی از سود را دریافت  کنند لذا با در نظر گرفتن بسته‌های در خورشأن کالادر داخل، نه تنها می‌توان این ارزش افزوده را از آن کشور خودمان کنیم بلکه می‌توان با جذب مشتری، میزان صادرات را افزایش دهیم.

تولیدکنندگان و عرضه کنندگان این محصولات باید تفهیم شوند که بسته بندی جدا از محصول نیست و سود حاصله از این امر هزینه‌های در نظر گرفته بسته بندی را پوشش خواهد داد و سهم اعظمی در اشتغال جوانان کشورمان خواهد گذاشت.