با گذشت زمان و پیشرفت دانش انسان ها تولید کاغذ اولیه یعنی کاغذ پاپیروس تغییر شکل داد و به کاغذ امروزی تبدیل یافت. خمیر کاغذ که اگر چه مصرف فرهنگی آن بسیار حائز اهمیت است، اما سالانه جان میلیون ها درخت را می گیرد.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از خبرنگار ایمنا، کاغذ میراثی کهن و از مهم‌ترین اختراعات دست بشر محسوب می‌شود چراکه مهم‌ترین نقش در انتقال دانش به نسل‌ها را به عهده داشته و دارد. به دلیل اهمیتی که این محصول برای بشر داشته است او همیشه سعی کرده آن را تکامل بخشد تا دوام بیشتری داشته باشد اما واقعیت این است که کاغذهای باقی مانده از گذشته دوام بیشتری داشته است.
پیش از اختراع کاغذ مردم از طریق تصاویر و نمادهایی که بر روی سنگ‌ها، استخوان‌ها، دیوارهای غار یا لوح‌های سفالی حک می‌کردند برای برقراری ارتباط استفاده می‌کردند.
تاریخچه این محصول تقریباً به دو هزار سال پیش زمانی که تسای لون برای نخستین بار این محصول را ساخت؛ بازمی گردد. مسلمانان پس از تصرف کارخانه کاغذ سازی سمرقند در سال ۷۵۱ روش ساخت آن را فراگرفتند.
ایتالیایی‌ها در سال ۱۱۰۹ شیوه ساخت آن را آموختند و در سال ۱۲۵۷ کاغذهایی از کشورهای عربی به فرانسه صادر شد و این محصول پس از نشر کتاب و روزنامه دارای اهمیت فراوانی در میان اروپاییان شد. بشر ابتدا کاغذ را با دست تهیه می‌کرد اما پس از ساخت ماشین، تهیه آن به وسیله ماشین‌های غول پیکر صورت می‌گیرد.
در ابتدا برای تهیه ماده خمیر کاغذ از تنه درختان استفاده می‌شد، با افزایش علم، دانش و فناوری نیاز به کاغذ چند برابر شد و برای رفع این نیاز هر روز درختان بیشتری قطع شد به گونه‌ای که برای تهیه هر تن کاغذ باید ۱۷ اصله درخت چند ده سال قطع می‌شد. با قطع بی رویه درختان، ورود سودجویان و قاچاقچیان الوار و آلودگی هوا کم کم پای فعالان و علاقمندان به محیط زیست به این مساله باز شد.
فعالان محیط زیست معتقد بودند که حتی اگر برای قطع هر درخت یک درخت کاشته شود باز هم نمی‌توان به وضع سابق بازگشت چراکه تا نهال‌ها به پای درختان تنومند و چند ساله‌ای که قطع شده‌اند برسد، آلودگی هوا زمین را در بر خواهد گرفت.
از طرفی جنگل‌ها که زیستگاه جانوران مختلف بود، نیز رو به نابودی می‌رفت، با از بین رفتن جنگل‌ها و درختان و به دنبال آن زیستگاه حیوانات، جانوران بسیاری از بین می‌رفتند که گاهی نادر و رو به انقراض به شمار می‌رفتند.
از صرفه‌جویی در استفاده از کاغذ گرفته تا جمع آوری کاغذهای باطله توسط فعالان محیط زیست و استفاده مجدد از آن‌ها برای تهیه خمیر کاغذ نتوانست تأثیری در طلب این محصول از سوی مردم، ناشران، نویسندگان، روزنامه نگاران و… داشته باشد از طرفی کمبود منابع چوبی و بالا بودن سطح تقاضا منجر به واردات این محصول شد که هزینه فراوانی را به دولت‌ها تحمیل می‌کرد.
چنین مسائلی منجر به تلاش‌های فراوان برای یافتن ماده اولیه‌ای غیر از چوب برای کاغذ شد تا حدودی توانسته است از روند قطع بی رویه درختان بکاهد همچنین استفاده از چنین موادی می‌تواند هزینه‌های تولید و واردات کاغذ را به نحو چشمگیری کاهش دهد. در ادامه به معرفی برخی از مواد دیگری که کاغذ می‌تواند به وسیله آن‌ها تهیه خواهیم پرداخت:
تهیه خمیرکاغذ از ضایعات کشاورزی
یکی از موادی که برای تولید خمیر کاغذ مورد توجه کشورهایی چون دانمارک، هلند، یونان، ایتالیا، اسپانیا و.. قرار گرفت، ضایعات کشاورزی شامل پسماندهای کشاورزی چون کاه برنج، جو، گندم، پنبه و… هستند که فرایند تهیه خمیر کاغذ از آن‌ها همانند ساخت خمیر کاغذ از چوب است.
تهیه خمیر کاغذ از باگاس
پس از استخراج شکر از نیشکر آنچه باقی می‌ماند باگاس است، که استفاده از آن برای تولید کاغذ با کاهش هزینه تولید همراه خواهد بود اما، به دلیل کیفیت و مقاومت پایین کاغذ تهیه شده از خمیر باگاس معمولاً خمیر آن را با خمیر کاغذهای وارداتی مخلوط می‌کنند.
تولید خمیر کاغذ از برگ زعفران
خبر خوشی که اخیراً منتشر شد و توانست کمی از تلخ کامی این روزها را کم کند؛ ایده تهیه کاغذ به وسیله برگ‌های دور ریز زعفران بود که گفته شده است سالانه ۲۰ هزار تن از آن به عنوان ضایعات دور ریخته می‌شد. این طرح نخستین بار است که در جهان مطرح می‌شود. به نظر می‌رسد که اگر حمایت‌های لازم از این طرح صورت گیرد و در صورت موفقیت این طرح می‌توان گفت در بخش زیادی از هزینه‌های دولت که مربوط به واردات کاغذ است صرفه‌جویی خواهد شد.
تولید کاغذ با سنگ آهک
به کاغذی که با سنگ آهک درست شود به اصلاح کاغذ سنگی یا کاغذ بدون سلولز گفته می‌شود. تاریخچه تولید این کاغذ به حدود ۷ سال پیش در کانادا باز می‌گردد، در این روش تولید کاغذ به جای قطع درختان و صرف انرژی بالا و مصرف آب تنها از سنگ آهک و مصرف انرژی پایین‌تری استفاده می‌شود.
بیشترین درصد تشکیل دهنده کاغذ سنگی کلسیم کربنات است. حدود ۸۰% از سنگ‌های روی کره زمین پایه آهکی دارند و با استخراج آن‌ها می‌توان کلسیم کربنات فراوانی به دست آورد. در خصوص کشور خودمان شایان به ذکر است که بیش از نیمی از معادن ایران مملو است سنگ آهک است و با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان در خصوص تولید این کاغذ به تولید انبوه رسید.
از مهم‌ترین ویژگی‌های کاغذ سنگی می‌توان اشاره کرد که این کاغذ هم محافظ محیط زیست است و هیچ درختی برای تولید این نوع کاغذ قطع نمی‌شود اما نسبت به کاغذی که با الیاف گیاهی درست می‌شود، کیفیت پایین‌تری را دارد. کاغذ سنگی کاملاً ضد آب است و حتی کار چاپی انجام شده روی آن نیز هیچ تأثیری از مجاور بودن و یا غوطه‌ور شدن درون آب ندارد.
