با اینکه سفره اقتصادی مردم در اولویت قرار دارد اما هنوز هم توجه به نیازهای بخش فرهنگ از اهمیت بالایی برخوردار است. برای مثال با نبود کاغذ و کاغذ مطبوعات، بسیاری از فعالیت‌ها متوقف می‌شود، سرانه مطالعه کاهش می‌یابد و دسترسی مردم به کتاب دشوارتر می‌شود.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از ایرناپلاس-کاغذ یکی از مواد ضروری برای ادامه فعالیت ناشران و مطبوعات است. به دلیل ارتباط مستقیم فعالیت این گروه با سرانه مطالعه کشور و اطلاع‌رسانی و رشد فرهنگی جامعه، ایجاد امکانات لازم و تسهیل فعالیت آنها ضرورت دارد.
با گذشت چند ماه از بحران کمبود کاغذ در بازار و پیگیری مسئولان وزارت ارشاد، هنوز این مشکل حل نشده است. ناشران نمی‌توانند عناوین جدید چاپ یا عناوین پرفروش را تجدید چاپ کنند و همچنین خطر کمبود کاغذ، مطبوعات را تهدید می‌کند.
محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد ۳۰ فروردین‌ماه اعلام کرد هنوز اقدامات انجام‌شده برای تامین ارز مورد نیاز تهیه کاغذ به نتیجه نرسیده است.
به گفته او در سال ۹۸ و اوج تحریم‌ها دولت با تخصیص ارز دولتی برای کاغذ تحریر و مطبوعات نیازهای نشر کشور و مطبوعات را به صورت حداقلی تامین کرد. همین موضوع موجب ثبات نسبی در قیمت کاغذ در بازار آزاد هم بود. حتی با وجود عدم تخصیص ارز در سال ۹۹ از موجودی کاغذهای سال ۹۸ بازار کاغذ تا نیمه دوم سال ۹۹ از ثبات نسبی برخوردار بود.
کاغذ از شمول ارز دولتی خارج شد
به گفته معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد، با توجه به اینکه دولت در سال ۹۹ تصمیم گرفت به دلیل کمبود ارز، تخصیص ارز دولتی به کالاهای مصرفی را به کمتر از نصف تقلیل دهد، کاغذ هم از شمول ارز دولتی خارج و از گروه کالایی اول، بیرون رفت.
این موضع علاوه بر مشکلاتی که برای سال ۹۹ و ۱۴۰۰ ایجاد می‌کرد درخصوص ترخیص کاغذهای وارادتی با ارز دولتی ۹۸ هم که در بهار سال ۹۹ وارد کشور شدند، مشکلات زیادی را موجب شد. پیگیری‌های متوالی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مشکل ترخیص کاغذهای قبلی را حل کرد و بخشی از همان کاغذها در دست توزیع است.
وزارت فرهنگ و ارشاد با توجه به حساسیت موضوع کاغذ برای نشر و مطبوعات در نیمه دوم ۹۹ و در ۱۴۰۰، در چندین مرحله موضوع را به مسئولان مربوطه منتقل و دلایل نگرانی خود را بازگو کرد. این نامه‌نگاری‌ها به معاون اول رئیس‌جمهور، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری و شخص رئیس‌جمهوری صورت گرفت. موضوع اصلی آنها انتقال دغدغه‌های صنوف نشر و مطبوعات و درخواست تامین ارز در حداقل مقدار ممکن بود.
به گفته جوادی، پی‌نوشت رئیس جمهوری در ذیل نامه اخیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مایه دلگرمی شد. روحانی نوشت، در خصوص درخواست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام صورت گیرد تا نگرانی از کمبود کاغذ در سال ۱۴۰۰ برطرف شود.
از طرفی محمد خدادی معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد، یکم اردیبهشت از نبود کاغذ روزنامه‌ها ابراز نگرانی کرد.
وی با یادآوری تغییرات مدیریتی در وزارت صمت و همچنین خروج کاغذ از تخصیص ارز دولتی، تاکید کرد: اکنون پیگیر این موضوع هستیم که گروه کالایی کاغذ در ستاد اقتصادی دولت مطرح و تغییر آن، تصویب شود تا راه برای تامین ارز باقیمانده ۹۸ یا تامین ارز جدید برای سال ۱۴۰۰ فراهم شود که امیدوارم در نخستین جلسه ستاد اقتصادی دولت درباره آن تصمیم‌گیری شود تا چرخه نشر و مطبوعات در سال جدید با چالش جدی مواجه نشود؛ ضمن آنکه بازار کاغذ نیز از تنش و اختلال خارج شود.
فرصت مطالعه از مردم گرفته می‌شود
سیدرضا تقوی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه رسیدگی به مشکلات دسترسی به کاغذ از مسائل بسیار مهم فرهنگی است، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: دولت باید از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این مشکل را حل کند، زیرا نمی‌توان مطالعه و فرهنگ را به تاخیر انداخت.
وی افزود: نبود کاغذ به فعالیت اهالی فرهنگ و رسانه، معلمان و روند کتابخوانی لطمه می‌زند. کاغذ که نباشد بخشی از فعالیت چاپخانه‌ها تعطیل است. کاغذ در فرهنگ نقش مهمی دارد اگرچه فضای مجازی مصرف کاغذ را در برخی از بخش‌ها کاهش داده است، اما نقش کاغذ در فرهنگ بسیار مهم است و نباید آن را از نظر دور بداریم.
به گفته این نماینده مجلس، همانطور که در حوزه اقتصاد، به نان، لبنیات و گوشت نیاز است در حوزه فرهنگ هم به موادی مانند کاغذ نیاز است.
وی ادامه داد: در بازار کاغذ تنش به وجود آمده است و بسیاری از ناشران نگران ادامه فعالیت هستند. از طرفی کمبود کاغذ، سرانه مطالعه جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نکته دیگر اینکه زمانی که ناشران نمی‌توانند به درستی فعالیت کنند، فرصت مطالعه از مردم گرفته می‌شود.
جامعه با روزنامه و نشریات مانوس است
تقوی با تاکید بر اینکه یکی از وظایف مهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فراهم کردن امکانات فرهنگی برای اهل فرهنگ است، بیان کرد: همانطور که مسئولان در حوزه اقتصاد برای نان و سفره مردم فعالیت می‌کنند، مسئولان حوزه فرهنگی هم برای سفره فرهنگ مردم باید اقداماتی انجام دهند. کاغذ یکی از اقلام ضروری فرهنگ کشور است که به بسیاری از فعالیت‌ها ارتباط دارد.
وی با بیان اینکه نمایندگان مجلس در کمیسیون فرهنگی این مسائل را پیگیری می‌کنند، افزود: امیدوارم اگر نیاز است وزیر ارشاد و سایر مسئولان دولت برای حل مشکل کاغذ طرحی اختصاص دهند. این اقدام باید انجام شود.
گاهی مشکلات و معیشت مردم آنقدر توجه مسئولان را به خود جلب می‌کند که ممکن است، موجب کم‌توجهی به دیگر مسائل شود. البته سفره اقتصاد بر سفره فرهنگ اولویت دارد، اما سفره فرهنگ را هم باید در حدی که می‌توانیم رونق بدهیم، زیرا دانشگاه‌ها، فعالیت‌های پژوهشی، محققان، اقدامات فرهنگی، آموزش و پرورش و … به کاغذ نیاز دارند.
این نماینده مجلس ادامه داد: درست است که فضای مجازی در حوزه رسانه به انتشار اخبار کمک می‌کند، اما جامعه ما با روزنامه و نشریات مانوس است. روزنامه باید در شبانه‌روز به دست بسیاری از فرهیختگان برسد. اگر نباشد اطلاع‌رسانی با مشکل مواجه می‌شود، نشریات مهم هستند؛ باید آنها را حفظ کنیم.
ضرورت اقدامات جدی برای تامین مواد اولیه تولید کاغذ
مهشید پورداد دبیر سندیکای تولیدکنندگان کاغذ با تاکید بر اینکه اگر دولت شرایط را برای تولیدکنندگان فراهم کند، بازار کاغذ چاپ و تحریر وضعیت بهتری خواهد داشت به خبرنگار ایرناپلاس گفت: مدتی است که به‌صورت عمده تولیدکننده داخلی کاغذ چاپ و تحریر نیستیم، بنابراین درباره شیوه توزیع آن نمی‌توانم نظری ارائه دهم؛ اما می‌توانم اعلام کنم اگر دولت اقداماتی برای تسهیل تامین مواد اولیه تولید کاغذ انجام دهد، می‌توانیم به‌عنوان تولیدکننده داخلی سهم مناسبی از بازار کاغذ چاپ و تحریر کشور داشته باشیم و بخشی از نیاز بازار را تامین کنیم. در نتیجه بخشی از تلاطم بازار کاغذ کاسته خواهد شد.
در حال حاضر تعدادی از کارخانجاتی که در زمینه تولید کاغذ تحریر توانمند بودند، تعطیلند یا تغییر کاربری داده و به تولید کاغذهای دیگر اشتغال دارند.
به گفته پورداد، بخشی از تامین مواد اولیه برای تولید کاغذ چاپ و روزنامه از طریق واردات انجام می‌شود. برای بهبود وضعیت بازار کاغذ چاپ و تحریر نیاز به ایجاد زیرساخت‌های مناسب در این حوزه است.
وی افزود: باید توجه داشت، در بحث ارزش افزوده و پرداخت مالیات، تولیدکننده ضرر اصلی را متحمل می‌شود، زیرا برای تامین مواد اولیه باید ارزش افزوده را پرداخت کنند، اما در زمان فروشِ کالا، به این دلیل که کاغذ چاپ و تحریر کالای خاص است، از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف است. تولیدکننده نمی‌تواند کاغذ را با ارزش افزوده بفروشد، در همین جا ضرر بزرگی را تحمل می‌کند که صرفه اقتصادی آن را از بین می‌برد.
کتاب‌های کاغذی محبوبیت خود را حفظ کرده‌اند
دبیر سندیکای تولیدکنندگان کاغذ درباره نتیجه افزایش فعالیت ناشران و رسانه‌ها در فضای مجازی و به صورت الکترونیک و توقف چاپ روزنامه و کتاب توضیح داد: اگر این اتفاق بیفتد، به معنای نابودی صنعت بزرگ چاپ و از بین رفتن اشتغال در این بخش خواهد بود.
اگر به سمت انتشار همه کتاب‌ها و فعالیت رسانه‌ها در فضای مجازی برویم، دست‌اندرکاران و فعالان این حوزه اعم از تولیدکنندگان، واردکنندگان، توزیع‌کنندگان، فروشندگان، چاپخانه‌داران و کارگران شاغل در این بخش بیکار می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
نقش کمرنگ اصناف در سیاست گذاری ها و تصمیم گیری ها
حذف ارز صادراتی از کالاهای مورد نیاز صنعت چاپ
او تاکید کرد: به پایان فعالیت نشر و رسانه به صورت کاغذی اعتقادی ندارم، اما در دنیا برخی از رسانه‌ها به سمت مجازی شدن می‌روند و پیشرفت فناوری و تغییر سبک زندگی باعث می‌شود به تعداد کتاب‌هایی که به صورت الکترونیک چاپ می‌شود، افزوده شود. اما هنوز کتاب‌های کاغذی محبوبیت خود را حفظ کرده و طرفداران خود را دارند.
