به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از دنیای اقتصاد؛ اهمیت کاغذ به‌خصوص در زمینه چاپ و تحریر در کشور زیاد است، به‌‌‌طوری که این مساله در چند سال گذشته مسئولان کشور را بر آن داشته است تا بیشتر به فکر تولیدکنندگان این کالای استراتژیک باشند و مسیر پیش‌روی آن ها را برای تولید آسانتر کنند. خوشبختانه صنعت کاغذسازی از دردسرهای قیمت‌گذاری دستوری در امان است و قیمت‌های آن تابع عرضه و تقاضاست.
اما گره کور کاغذسازان که تاکنون مسئولان نتوانسته‌اند آن را باز کنند و همچنان این صنعت درگیر آن است، تهیه مواد اولیه بهصرفه و باکیفیت است که باعث شده است حاشیه سود صنعت کاغذسازی به‌شدت افت کند. با توجه به اینکه عمده مواد اولیه صنعت کاغذسازی را کاغذ آخال تشکیل می دهد، اگر شرکت‌ها بتوانند از مواد اولیه جایگزین مانند باگاس نیشکر استفاده کنند، احتمالا موفق به تهیه مواد اولیه با بهای کمتر و بالارفتن حاشیه سود خود خواهند شد.
در این بین اگر شرکت‌ها به فکر طرحهای توسعه جدید و تولید محصولاتی با ارزشافزوده بالاتر یا محصولاتی که نیاز کشور در این برهه است مانند کاغذ تحریر باکیفیت معقول باشند، میتوانند جایگاه بهتری را از لحاظ تقاضای محصولات به دست آورند.
صنعت کاغذسازی در بازار سرمایه
صنعت کاغذسازی با ارزش بازار ۴/ ۹ هزارمیلیارد تومانی، حدود ۰۷/ ۰ درصد بازار سرمایه را به خود اختصاص داده است و شرکت‌های فعال در این حوزه به ترتیب ارزش بازار شامل گروه صنایع کاغذ پارس با ارزش بازار ۵۰درصدی، کارتن سازی ایران با ارزش بازار ۱۹درصدی، محصولات کاغذی لطیف با ارزش بازار ۱۸درصدی و صنایع کاغذسازی کاوه با ارزش بازار ۱۴درصدی هستند. بیشترین سهم بازار سهامداران حقوقی عمده این صنعت مربوط به شرکت تامین اجتماعی است و پس از آن هلدینگ سرمایه‌گذاری اهتمام ایرانیان که سهامدار عمده گروه صنایع کاغذ پارس است قرار دارد.
فوران درآمد، افت حاشیه سود
با توجه به اینکه قیمت محصولات صنعت کاغذسازی تابع عرضه و تقاضاست و تورم و رشد دلار در قیمت‌گذاری محصولات این صنعت نقش بسزایی دارد، درآمد این صنعت در سال‌های اخیر با رشد خوبی مواجه شده، به‌‌‌طوری که این شاخص به طور میانگین از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ حدود ۳۲۸درصد رشد داشته است.
«چکاوه» در این پنج‌سال ۴۹۵ درصد و بیشترین رشد درآمدی را داشته است. همچنین درآمد ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ «لطیف» با ۴۲درصد رشد بیشترین رشد درآمد را داشته و پس از آن «چکاپا» با ۳۷ درصد رشد بعد از لطیف قرار دارد. اما مبلغ فروش کل صنعت در سال ۱۴۰۱ تقریبا ۲۹۰۰میلیارد تومان بوده که «چکاپا» با ۱۴۰۰میلیارد تومان فروش بیشترین مبلغ فروش صنعت را به ثبت رسانده است و بعد از آن «لطیف» با ۶۹۰میلیارد تومان، «چکاوه» با ۴۱۲میلیارد تومان و «چکارن» با ۴۰۵ میلیارد تومان قرار گرفته‌اند.
متاسفانه، با وجود رشد درآمد تقریبا خوب شرکت‌ها در پنج‌سال گذشته، حاشیه سودهای صنعت کاغذسازی نسبت به درآمد نه‌‌‌تنها با رشد قابل‌‌‌توجهی روبه‌رو نشده، بلکه در بعضی شرکت‌ها با افت زیادی نسبت به قبل روبه‌رو شده، به‌‌‌طوری که «چکاپا» به‌‌‌عنوان بزرگ ترین شرکت این صنعت از حاشیه سود ناخالص ۴۲درصدی در سال ۱۳۹۷ به حاشیه سود ناخالص ۲۶درصدی در سال ۱۴۰۱ نزول کرده است.
حاشیه سود خالص این شرکت نیز ۱۹درصد در سال ۱۴۰۱ بوده که علت این امر بالارفتن بهای تمام‌شده محصولات تولیدی شرکت به سبب تورم و بالارفتن لحظه‌‌‌ای قیمت مواد اولیه شرکت است، به صورتی که درآمد شرکت در سال ۱۴۰۱ معادل ۳۷درصد رشد کرده است؛ ولی بهای تمام‌شده فروش نسبت به سال قبل ۴۰درصد رشد دارد.
اما «لطیف» در این بین به سبب محصولات تولیدی با ارزشافزوده بالاتر (تولید تیشو) در زمینه حاشیه سود ناخالص شرایط بهتری دارد، به‌‌‌طوری که نرخ رشد حاشیه سود ناخالص آن نسبت به سال گذشته ۱۰۰درصد بیشتر شده است. حاشیه سود خالص «لطیف» نیز در سال ۱۴۰۱ معادل ۲۵درصد بوده است.
«چکارن» از حاشیه سود ناخالص ۱۵درصدی در سال ۱۴۰۱ برخوردار است (به‌‌‌صورت تخمینی، صورت‌های مالی ۱۲ماهه هنوز منتشر نشده) و در «چکاوه» حاشیه سود ناخالص ۱۴۰۱ برابر با ۹درصد است که نرخ رشد آن نسبت به سال گذشته ۲۴درصد افت کرده است و حاشیه سود خالص آن نیز برای سال ۱۴۰۱ معادل ۴درصد است.
بیشتر بخوانید: شکوفایی صنعت کاغذسازی با کمک تحریم
محصولات دارای ارزشافزوده بالاتر
در صنعت کاغذ به دلیل حاشیه سودهای پایین، انتخاب شرکت‌هایی با تولید محصولات دارای ارزشافزوده بالاتر احتمالا می‌‌‌تواند سودآوری سرمایه‌گذاران علاقه‌‌‌مند به این صنعت را افزایش دهد. به ترتیب بالاترین ارزشافزوده محصولات صنعت در سال ۱۴۰۱، متعلق به خمیر ویرجین تولیدی «چکاپا» با ارزشافزوده ۴۵درصدی در سال ۱۴۰۱ و بعد از آن تیشوی تولیدی «لطیف» با ارزشافزوده ۳۱درصدی است. پایین‌‌‌ترین ارزشافزوده محصولات تولیدی هم در این صنعت مربوط به «چکاوه» است. «چکاپا» با تولید ۷۰هزار تن محصول در سال بالاترین میزان تولید و «چکارن» با تولید ۱۴هزار تن محصول پایین‌‌‌ترین میزان تولید محصول را دارد.
مواد اولیه؛ گره کور این صنعت
همان‌طور که اشاره شد، یکی از علت‌‌‌های اصلی افت حاشیه سود صنعت کاغذسازی، مواد اولیه است. مشکلات در تامین مواد اولیه باکیفیت و همچنین بازار عرضه و تقاضا برای مواد اولیه باعث شده است این صنعت با معضل جدی روبه‌رو شود.
به دلیل ممنوعیت استفاده از چوب‌‌‌های جنگلی در سال‌های اخیر بیشترین درصد مواد اولیه صنعت کاغذسازی کشور را کاغذهای آخال (باطله) تشکیل می‌دهد. به دلیل کمبود واردات کاغذ آخال و تعداد زیاد تولیدکنندگان محصولات کاغذ در کشور، تولیدکنندگانی که از کاغذ آخال استفاده می‌کنند با مشکل جدی در تامین مواد اولیه روبه‌رو هستند. دراین‌‌‌بین برخی شرکت‌ها توان تولید محصولات کاغذی از دیگر مواد اولیه را نیز برای خود ایجاد کرده‌‌‌اند.
یکی دیگر از منابع دارای سلولز برای تولید کاغذ باگاس نام دارد. در میان شرکت‌های این صنعت «چکاپا» از باگاس نیز به‌‌‌عنوان ماده اولیه استفاده می‌کند و یکی از مزیت‌‌‌های «چکاپا» نسبت به دیگر شرکت‌های تولید کاغذ در این صنعت قرارگرفتن در کنار کارخانه نیشکر هفت‌‌‌تپه خوزستان برای استفاده از باگاس نیشکر این کارخانه است.
باگاس تفاله نیشکر است که پس از شربت‌گیری از ساقه نیشکر به شکل توده فیبر خشک باقی می‌‌‌ماند. این ماده می‌‌‌تواند به‌‌‌عنوان سوخت مورداستفاده قرار گیرد یا با فعل و انفعالاتی به خمیرکاغذ و چند فرآورده دیگر تبدیل شود. با توجه به تولید فراوان باگاس در کشت و صنعت‌‌‌های نیشکر خوزستان، باگاس نه‌‌‌تنها بهترین جایگزین جنگل‌‌‌های شمال کشور برای تولید کاغذ بلکه ناجی این شرکت‌هاست. در حال حاضر براساس آمار، سالانه ۲میلیون تن باگاس در منطقه خوزستان تولید می‌شود که بخشی از آن در مجموعه کاغذ پارس به خمیر باگاس تبدیل می‌شود.
بیشتر بخوانید: وضعیت جهانی و داخلی صنعت کاغذسازی
تاثیرگذارترین پارامتر بر نرخ محصولات
محصولات کارخانه‌‌‌های کاغذ تحت‌‌‌نظر هیچ مرجع قیمت‌گذاری نیست و قیمت آن ها براساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود. در تعیین قیمت محصولات نقش اصلی برعهده قیمت مواد اولیه خریداری‌شده است که عمدتا کاغذ آخال است و تعیین قیمت آن هم معیاری در کشور ندارد. ولی معمولا نرخ مواد اولیه و محصولات این صنعت طی سال‌های اخیر با افزایش تورم و افزایش قیمت ارز در کشور افزایش یافته است. البته میزان تقاضا و نوع محصولات تولیدی هر شرکت بر فرآیند قیمت‌گذاری شرکت‌ها تاثیر بسزایی دارد.
به‌طور مثال «چکاوه» در کنفرانس اطلاع‌‌‌رسانی خود اعلام کرد که به دلیل رقابت شدید امکان افزایش قیمت کاغذ قهوه‌‌‌ای را حتی با توجه به بالارفتن قیمت کاغذ آخال خریداری‌شده ندارد.
طرحهای توسعه صنعت به کجا رسید؟
با شرایط به وجود آمده برای صنعت کاغذسازی کشور احتمالا شرکت‌هایی که به فکر طرحهای توسعه جدید و محصولات به‌‌‌روزتر با تقاضای بالاتر هستند، در آینده سودسازی بهتری خواهند داشت. شرکت صنایع کاغذ پارس مالک ۹۹/ ۹۹ درصد شرکت پارس طبیعت سلولز و مالک ۷/ ۲۰درصد شرکت حریر خوزستان است.
شرکت پارس طبیعت سلولز که عملیات آن تولید ظروف سلولزی تجدیدپذیر است، در اردیبهشت‌‌‌ماه ۱۴۰۰ به بهره‌‌‌برداری رسید و ظرفیت عملی شرکت تولید سالانه ۷.۲۰۰تن معادل ۳۶۰میلیون قطعه ظروف سلولزی است.
همچنین خمیر باگاس موردنیاز شرکت پارس طبیعت سلولز توسط شرکت بالاسری، یعنی «چکاپا» تامین می‌شود که به علت محل قرارگیری هر دو شرکت در شهرستان شوش استان خوزستان و حاصل‌خیزی زمین‌‌‌های ناحیه مذکور و وجود مزارع نیشکر فراوان در این ناحیه، تضمین مواد اولیه شرکت صنایع کاغذ پارس مزیت رقابتی برای این شرکت محسوب می‌شود؛ زیرا به‌‌‌جای استفاده از چوب درختان و واردات کاغذ آخال و خمیر الیاف بلند و کوتاه از سایر کشورها از ضایعات نیشکر مورداستفاده در واحدهای تولید شکر نیشکری (باگاس) برای تولید محصولات کاغذی خود استفاده می‌کند.
طرح توسعه صنایع کاغذسازی کاوه، احداث کارخانه بستهبندی بیستون تامین است که در سال ۱۳۸۹ اجرا شد؛ اما به دلیل عدم‌تامین مالی عملیات اجرایی پروژه تا سال ۱۳۹۸ متوقف بوده است، بعد از دستور شستا و تامین مالی پروژه در شهریور ۱۳۸۹ پروژه به مرحله اجرا درآمد. ظرفیت این طرح ۹۰هزار تن است. طبق صورت‌های مالی «چکاوه» پیشرفت واقعی پروژه تا پایان ۱۴۰۱ معادل ۴۸درصد بوده و برآورد می‌شود در صورت تامین مالی تا شهریور ۱۴۰۳ به بهره‌‌‌برداری برسد.
پیش‌بینی سود ۱۴۰۲ شرکت‌های کاغذی
در جدول گزارش پیش‌بینی سود ۱۴۰۲ شرکت‌های کاغذی به‌‌‌ازای درصدهای مختلف افزایش نرخ محصولات آورده شده است. محصول اصلی «چکاپا» خمیر ویرجی، رول فلوتینگ و کاغذ رول سفید است و پیش‌بینی می‌شود برای سال مالی منتهی به برج۸ سال ۱۴۰۲ به ترتیب خمیر ویرجین ۲۸هزار تن، رول فلوتینگ ۲۲هزار تن و کاغذ رول سفید ۹هزار تن‌‌‌فروش داشته باشد.
چون «چکاپا» چند نوع مواد اولیه مصرف می‌کند، نسبت نرخ کاغذ آخال به نرخ فروش کاغذ رول سفید گرفته شده که به‌طور میانگین ۲۲درصد است و مبنای تغییر نرخ مواد اولیه قرار گرفته است. همچنین میزان تقسیم سود شرکت پارس طبیعت سلولز، شرکت زیرمجموعه «چکاپا»، ۵۰درصد در نظر گرفته شده است.
محصول اصلی شرکت «چکارن» کارتن است. پیش‌بینی می‌شود «چکارن» برای سال‌جاری، ۱۳هزار تن کارتن بفروشد. مواد اولیه اصلی مصرفی شرکت کاغذ آخال است که نسبت نرخ کاغذ آخال به نرخ فروش کارتن به‌طور میانگین ۶۴درصد است. «چکارن» در نظر دارد تا آخر سال مالی ۱۴۰۲، ۱۵واحد آپارتمان به فروش برساند که تا زمان تهیه گزارش، یک‌واحد آن به فروش رسیده و در سود غیرعملیاتی شرکت بابت فروش آپارتمان‌‌‌ها ۳۰میلیارد تومان لحاظ شده است.
در «چکاوه»، محصول اصلی شرکت رول فلوتینگ است و پیش‌بینی می‌شود ۲۱هزار تن برای سال ۱۴۰۲ فروش داشته باشد. مواد اولیه اصلی کاغذ آخال است و نسبت نرخ کاغذ آخال به نرخ رول فلوتینگ به‌طور میانگین ۴۲درصد در نظر گرفته شده است.
محصول اصلی «لطیف» تیشو است و پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری ۲۰هزار تن تیشو به فروش برسد. مواد اولیه اصلی مصرفی کاغذ آخال است و نسبت نرخ کاغذ آخال به نرخ تیشو در این شرکت به‌طور میانگین ۲۷درصد در نظر گرفته شده است.
صنعت کاغذسازی
