پاشنه آشیل کاغذسازان
به‌رغم اهمیت بالای صنعت کاغذ به‌عنوان یکی از صنایع بالادستی، کمبود ماده‌اولیه سبب شده است تا وضعیت این صنعت بیش از پیش بغرنج و بحرانی شود. فزونی تقاضا بر عرضه آخال (کاغذ باطله) موجب شده است تا همواره به‌رغم تخصیص ارز ترجیحی، شرکت‌های کاغذی و کارتنی با کمبود آخال مواجه شوند. این بحران تا جایی پیش رفت که طی سال۱۴۰۲ مجموع تناژ تولید و فروش کاغذسازان به‌ترتیب ۱۱ و ۱۰درصد کاهش یافت.
این افت موجب شده تا مجموع فروش این صنعت با وجود تورم بیش از ۴۰درصدی در سطح جامعه، طی سال۱۴۰۲ تنها یک‌درصد رشد یابد. فاجعه کاهش متغیرهای بنیادین کاغذسازان در بازه ماهانه نیز طی اردیبهشت امسال تکرار شده و مقدار تولید و درآمد کاغذسازان نسبت به مدت مشابه سال قبل به‌ترتیب ۴۲ و ۲۷درصد کاهش داشته است.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، متوسط تناژ تولیدی کاغذسازان طی ۱۳سال گذشته ۱۰۷هزار تن است که این عدد هر سال به طور متوسط با رشد ۶درصدی همراه بوده است. طی سال۱۴۰۲ مجموع تولید به ثبت رسیده توسط کاغذسازان بورسی، ۱۱۷هزار تن بوده که این عدد در قیاس با سال ماقبل افت ۱۱درصدی را تجربه کرده است.
با این حال مقایسه تناژ تولیدی سال گذشته با متوسط سالانه رشد ۹درصدی را نشان می‌دهد. بر این اساس می‌توان گفت عملکرد کاغذسازان در مقایسه با ۱۴۰۱ بسیار ضعیف بوده؛ اما نسبت به میانگین سالانه وضعیت خوبی داشته است. در بازه فصلی طی زمستان۱۴۰۲ مجموع تولیدات کاغذسازان ۲۷هزار و ۸۵۳ بوده که این عدد در قیاس با مدت مشابه سال قبل افت ۹درصدی را تجربه کرده است.
این کاهش در دوره ماهانه نیز مشاهده می‌شود و طی ماه‌های فروردین و اردیبهشت امسال به‌ترتیب یک و ۴۲درصد از تولیدات این صنعت در قیاس با سال گذشته کم شده است. بزرگ‌ترین مانع سر راه تولیدکنندگان کاغذ را می‌توان کمبود ماده اولیه عنوان کرد. از آنجا که تولیدکنندگان کاغذ از قطع درختان منع شده‌اند، به‌ناچار به تولید کاغذ از طریق آخال روی آورده‌اند.
آخال یا همان کاغذ باطله چون در کشور کمیاب است و از طرفی تولیدکنندگان کاغذ و کارتن فراوان است، این ماده‌اولیه از طریق واردات تامین می‌شود. این موضوع به افزایش هزینه کاغذی‌ها منجر می‌شود. با وجود اینکه ارز ترجیحی به آخال تعلق می‌گیرد، به‌دلیل تقاضای گسترده رقابت بر سر دریافت آخال صورت گرفته و خواه ناخواه کمبود ماده‌اولیه به وقوع می‌پیوندد.
تمام چهار شرکت کاغذساز در بازه سالانه طی سال۱۴۰۲ با کاهش تولید همراه بوده‌اند. با این حال «چکاوه» با افت ۳درصدی تناژ تولید آسیب کمتری را نسبت به سه شرکت دیگر طی سال گذشته متحمل شده است. در ماه اردیبهشت نیز تمام کاغذسازان افت بالای تولید را تجربه کرده‌اند. با این حال «لطیف» با افت ناچیز ۱۱درصدی کمترین میزان کاهش تولید را طی دومین ماه از سال۱۴۰۳ تجربه کرده است.افت تناژ تولید به کاهشی شدن مقادیر فروش منجر شده است.
بر این اساس در بازه سالانه متوسط مقدار فروش به ثبت‌رسیده توسط کاغذسازان ۱۰۷هزار تن بوده است. در سال۱۴۰۲ مقدار فروش همگام با تولید کاهشی بوده و تقلیل ۱۰درصدی به ثبت رسیده است. در بازه فصلی نیز کاهش مقدار فروش مشاهده می‌شود و طی زمستان۱۴۰۲ کاهش ۱۶درصدی در تناژ فروش به ثبت رسیده است. تکرار این کاهش در گزارش‌های ماهانه کاغذسازان نمایان بوده و طی اردیبهشت افت قریب به ۳۰درصدی در مجموع تناژ فروش این صنعت به ثبت رسیده است.
یکه‌تازی «چکارن» در جهش نرخ
برخلاف عمده صنایع تولیدی کشور که در حصار قیمت‌گذاری دستوری قرار دارند، نرخ‌گذاری در کاغذسازان مرجع خاصی ندارد و به‌صورت آزاد تعیین می‌شود. با این حال نبود آخال به‌حدی وضعیت این صنعت را بحرانی کرده که حتی قیمت آزاد هم مرهمی بر زخم عمیق کاغذسازان نبوده است. بر این اساس متوسط رشد نرخ محصول اصلی این صنعت طی سال۱۴۰۲ در مقایسه با ۱۴۰۱ به‌میزان ۸درصد بوده است.
در این مقیاس شرکت «چکارن» بهترین عملکرد را داشته است؛ چراکه موفق شده است محصول اصلی خود یعنی انواع کارتن را با ۱۶درصد افزایش نرخ به فروش برساند. در بازه فصلی طی زمستان۱۴۰۲ متوسط رشد ۱۴درصدی در محصول اصلی این صنعت نسبت به مدت مشابه به وقوع پیوسته که در این بازه نیز یکه‌تاز رشد نرخ «چکارن» با ۲۵درصد جهش بوده است. متوسط رشد نرخ محصول اصلی کاغذسازان در مقیاس ماهانه ۴درصد بوده که در این بازه نیز «چکارن» با ثبت رشد ۱۵درصدی یکه‌تاز جهش نرخ کاغذی‌ها بوده است.
افول درآمد با چاشنی ماده‌اولیه
بررسی متغیرهای تولید و فروش صنعت کاغذ به لحاظ تناژ نشان داد که عملکرد این صنعت از این حیث تعریفی نداشته و کمبود ماده‌اولیه به بحران بسیار جدی برای کاغذسازان تبدیل شده است. کاهش چشمگیر تناژ فروش ردپای خود را در درآمد کاغذسازان نیز نشان می‌دهد. طی سال۱۴۰۲ مجموع فروش ریالی صنعت یاد شده ۲هزار و ۹۷۷میلیارد تومان بوده که در مقایسه با سال۱۴۰۱ تنها یک‌درصد افزایش داشته است.
این در حالی است که متوسط تورم سال گذشته بیش از ۴۰درصد بوده و ثبت رشد فروش صنایع حداقل به‌میزان متوسط تورم کشور امری ضروری است. این کاهش در مقیاس فصلی نیز تکرار شده است. بر این اساس طی زمستان سال گذشته مجموع فروش کاغذسازان ۷۱۶میلیارد تومان بوده که در قیاس با زمستان۱۴۰۱ کاهش ۴درصدی داشته است.
در بازه ماهانه افت درآمد کاغذی‌ها ادامه یافته است. بر این اساس طی فروردین و اردیبهشت امسال مجموع فروش این صنعت به‌ترتیب با کاهش ۸ و ۲۷درصدی همراه بوده است. تمام شرکت‌های کاغذساز عملکرد ضعیفی به لحاظ رشد درآمدی داشته‌اند. با این حال شرکت «لطیف» طی سال۱۴۰۲ و اردیبهشت ماه امسال با رشد ۱۲ و ۴درصدی فروش خود نسبت به مدت مشابه، عملکرد بهتری نسبت به سه شرکت دیگر داشته است.
تقلیل ۱۱درصدی حاشیه سود
ارزیابی وضعیت متغیرهای سودآوری صنعت کاغذ نشان می‌دهد که همواره حاشیه سود این صنعت با کاهش همراه بوده است. متوسط سه حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص این صنعت طی ۱۳سال اخیر به‌ترتیب ۲۳، ۱۸ و ۱۵درصد بوده است. در سال۱۴۰۲ متوسط سه حاشیه سود کاغذسازان ۱۰درصد بوده که از متوسط سالانه ۹درصد کمتر است. این کاهش سودآوری در بازه فصلی نیز نمایان است.
بیشتر بخوانید: کاهش ظرفیت تولید صنعت کاغذ ایالات متحده
طی زمستان۱۴۰۲ میانگین سه حاشیه سود کاغذسازان ۸درصد به ثبت رسیده که در مقایسه با میانگین فصلی ۱۱درصد کمتر است. همان‌طور که مشاهده شد سودآوری کاغذسازان نیز همچون دیگر متغیرهای این صنعت با شیب تندی نزولی شده و اوضاع کاغذسازان را بیش از پیش بغرنج کرده است.
در میان چهار کاغذساز بورسی، شرکت «لطیف» همان‌طور که در بخش رشد درآمد عملکرد خوبی نسبت به رقبای خود داشت، درخصوص حاشیه سود نیز وضعیت خوبی داشته است. بر این اساس شرکت یادشده طی زمستان ۱۴۰۲ و سال۱۴۰۲ به‌ترتیب حاشیه سود ۱۸ و ۲۵درصدی را به ثبت رسانده و با این عدد بهترین عملکرد را به لحاظ رشد سودآوری داشته است.
