این روزها تحریم‌ها بر تمامی ابعاد زندگی ایرانیان اثرگذار بوده است. به همین دلیل بعضی از کالاهای مورد مصرف درجه‌بندی شده و جزو کالاهای اساسی قرار گرفته اند تا با یارانه های دولتی در اختیار مردم قرار بگیرند. با این تمهیدات کاغذ و زینک دولتی شدند و از آن دسته کالاهایی بودند که در این لیست قرار گرفتند.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین؛ زینک از دسته کالاهایی است که در کشور تولید نمی‌شود، واردات آن هزینه‌بر است و از طرفی در قیمت تمام‌شده چاپ اثر مستقیم دارد. تا قبل از تحریم‌ها و بروز مشکل واردات، قیمت زینک مناسب بود و می توان گفت بخش اندکی از هزینه‌های چاپ را به خود اختصاص می‌داد اما با توجه به مشکلات اقتصادی پیش‌آمده و وارداتی بودن مطلق این کالا، وضعیت به‌طور کامل عوض شد و هزینه‌های لیتوگرافی به‌شدت افزایش پیدا کرد. در همین راستا و با شش ماه تلاش و پیگیری شرکت تعاونی لیتوگرافان و حمایت وزارت ارشاد، زینک در لیست کالاهای حمایتی قرار گرفت. در نهایت زینک دولتی شد و با نظارت بر توزیع آن، بازار به یک ثبات نسبی دست پیدا کرد.
حالا در پایان سال ۹۸ قرار داریم و بیش از یکسال است که وضعیت زینک بر این منوال می گذرد. توزیع زینک دولتی تقریباً به پایان رسیده است. آیا تمهیدات اندیشیده شده و سیاست های اتخاذ شده در این حوزه کارآمد بوده اند؟ اوضاع بازار زینک اکنون چگونه است و چه روندی باید در ادامه دنبال شود؟ این‌ها برخی از سؤالات اساسی پرونده گشوده شده چاپ و نشر است که ما در ابتدا برای پاسخ به آنها و درک بهتر بازار این حوزه به سراغ غلامرضا شجاع، مدیرعامل شرکت تعاونی لیتوگرافان ایران، متصدی اصلی توزیع زینک دولتی، رفتیم.
درخواست برای ادامه روند توزیع زینک دولتی
غلامرضا شجاع درباره تأثیرات قیمت زینک در قیمت تمام‌شده چاپ نشریات و مطبوعات به خبرنگار چاپ و نشر آنلاین گفت: این روزها فضای مجازی و مطبوعات اینترنتی باعث شده است تا تیراژ مطبوعات کاغذی، خصوصاً در شهرستان ها پایین بیاید. مطبوعات و نشریات ناگزیر از استفاده از زینک هستند، به خصوص نشریات شهرستان‌ها. همان‌طور که می‌دانید مطبوعات زینک خاص خود را دارند که سایز آنها خاص و بزرگ‌تر از زینک های معمولی است. این زینک ها را شرکت تعاونی با قیمت حدود سی‌وپنج هزار تومان در اختیار مطبوعات قرار می‌داد اما قیمت بعضی از زینک‌ها به علت فقدان آن ها در بازار تا سقف ۲۰۰ هزار تومان نیز رسید.
وی افزود: زینک و اجرت لیتوگرافی از پول چاپ و کاغذ در شهرستان ها بیشتر می‌شود، مثلاً اگر پول کاغذ و چاپ مجموعاً ۱۸۰ هزار تومان بشود قیمت تمام شده زینک و لیتوگرافی ۲۲۰ هزار تومان می شد. همان‌طور که می بینید آزاد کردن زینک دولتی در بازار نه به نفع مطبوعاتی ها است و نه به نفع انتشاراتی هایی که تیراژ بیشتر از ۳۰۰ عدد دارند.
شجاع همچنین درباره واردات زینک به ایران افزود: سابق بر این سایت گمرک میزان واردات کاغذ، مقوا و زینک را اعلام می‌کرد، یعنی با مراجعه به سایت گمرک می‌توانستیم متوجه موجودی زینک در بازار ایران بشویم. در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ واردات کمتری داشتیم اما مدتی است که نمی‌توانیم آمار دقیق واردات زینک به بازار را متوجه شویم، یعنی نمی‌دانیم چه مقدار زینک دولتی و چه میزان به صورت ارز نیمایی وارد بازار شده است. برای مثال شرکت نگار گستر هامون و ما هر کدام یک‌میلیون یورو واردات زینک داشتیم اما از آمارهای واردات دقیق دیگران بی‌اطلاع هستیم و نمی‌دانیم چه کسی و به چه میزان زینک گرفته است. وزارت ارشاد نیز در این مورد شفاف‌سازی‌های لازم را انجام نداده است، یعنی ما نمی دانیم چه اشخاص حقیقی و حقوقی چه میزان ارز دولتی گرفته اند. من در کمیته زینک و کاغذ حضور داشتم، آنجا ما پروفرماها را به لحاظ قیمت و کیفیت بررسی می‌کردیم و مطلع هستم که خیلی از آنها به مرحله اجرا نرسید.
وی در ادامه به محدودیت های پیش‌آمده در سال های جاری اشاره کرده و توضیح داد: در سال ۹۷ یکسری محدودیت‌هایی وجود داشت که باعث شد ما از سال ۹۶، ۴۰ درصد کمتر واردات داشته باشیم. امسال نیز با توجه به زینکی که وارد کشور کردیم تا دهه‌های اول بهمن‌ماه قیمت‌ها مناسب و خوب بود اما با بروز مشکلات اقتصادی برای دولت متأسفانه به درخواست وزارت ارشاد زینک را از گروه یک خارج کردند، من معتقد هستم باید ارز دولتی برچیده شود اما اکنون که سهمیه ای هشتاد میلیون دلاری برای مطبوعات و ناشران اختصاص یافته بهتر است مقدار ناچیزی از آن را به زینک دولتی اختصاص دهند. دولت حتماً باید در این مورد تجدیدنظر کند خصوصاً با توجه به بحرانی که برای مطبوعات در درجه نخست و در درجه بعد برای ناشران ایجاد می‌شود.
شجاع تشریح کرد: مطبوعات با تیراژ اندک صد در صد به زینک دولتی نیاز دارند، یعنی نمی‌توانند نشریه‌شان را با سیستم دیجیتالی چاپ کنند. ناشران نیز می توانند تا تیراژ ۲۰۰ تا را به صورت دیجیتال چاپ کنند اما با بالا رفتن تیراژ صد درصد با مشکلات اساسی درباره تهیه زینک مواجه خواهند شد خصوصاً ناشران حرفه ای که شغل اصلی شان نشر است. من درباره مشکلات بالا رفتن قیمت زینک هشدار داده و در همین رابطه پیگیری‌هایی نیز انجام داده ام.
مدیرعامل شرکت تعاونی لیتوگرافان ایران به بیان پیگیری های انجام شده پرداخت و اظهار داشت: جناب دکتر انتظامی به عنوان رئیس کارگروه کاغذ و زینک دولتی مساعدت کرده و در حاشیه نامه‌ای که بنده به وزیر ارشاد و معاونانشان نوشتم مطالبی را عنوان کردند و گفتند در صورتی که دو معاون مطبوعاتی و معاونت فرهنگی موافق باشند، این روند از نظر وزارتخانه بلامانع است. متأسفانه در این بین یکسری اطلاعات غلط به معاونت مطبوعاتی داده شد بر این مبنا که زینک نقش تعیین کننده ای در قیمت تمام‌شده تولید روزنامه و مطبوعات ندارد، اطلاعاتی که کاملاً نادرست و غلط بود، در همین راستا بنده توضیحات لازم را به مدیرکل مطبوعات جناب دکتر حجتی عرض کردم. بنده به دکتر جوادی (معاون فرهنگی وزارت ارشاد) نامه نوشتم و منتظر پاسخ ایشان شدم. دراین‌باره نیز مطلع هستم که اکثر روزنامه‌ها و نشریات از شهرهای مختلف برای وزیر نامه نوشته و خواستار اختصاص یک‌هشتادم از پول کاغذ به زینک دولتی شدند؛ یعنی ۷۹ درصد کاغذ و یک درصد زینک وارد کنید تا بتوان هزینه‌های تمام‌شده را کنترل کرد. باید توجه داشت که اگر زینک نباشد کاغذهای واردشده به کشور بلااستفاده خواهند ماند.
وی در ادامه تأکید کرد: زینک‌هایی که برای مطبوعات مورداستفاده قرار می‌گیرند سایزهای خاصی هستند، این زینک ها را معمولاً واردکنندگان معمولی وارد نمی‌کنند. تعاونی با قیمت حدود ۱۱ هزار تومان این زینک ها را به مطبوعات و نشریات شهرستان ها می‌فروخت که در حال حاضر این زینک در بازار کمیاب است. وقتی زینک دولتی نباشد آنها مجبور می‌شوند زینک شش و نیم ورقی ۴۰ میکرون را به جای ۳۰ میکرونی آن هم با قیمت سرسام‌آور ۲۰۰ هزار تومان به جای ۳۰ هزار تومان بخرند.
شجاع در همین رابطه بیان داشت: جناب دکتر وکیلی نیز که روزنامه‌نگار و عضو هیئت‌رئیسه مجلس هستند در همین راستا به من اطلاع دادند. ایشان در جلسه‌ای که با دکتر جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور داشتند درباره واردات کاغذ به بحث و تبادل‌نظر پرداختند. قرار بر این شد تا رقم حدود هشتاد میلیون دلار برای کاغذ مطبوعات و ناشران اختصاص داده شود. در این بین هیچ شرط و متممی عنوان نشده که این مبلغ تنها ویژه کاغذ است و باید صرف واردات کاغذ شود، اگر ارشاد تصمیم بگیرد می‌تواند یک‌هشتادم آن را به واردات زینک دولتی اختصاص دهد و از ایجاد مشکلات عدیده ای که در آینده نزدیک پیش خواهد آمد، جلوگیری کند. در حال حاضر ما با کمبود زینک در بازار مواجه هستیم و قیمت زینک نیز در بازار در حال افزایش است. کسانی که واردکننده زینک هستند یا زینک ها را نمی‌فروشند یا به صورت قطره‌چکانی به بازار عرضه می کنند. قیمت زینک اوایل بهمن ۲۱ هزار تومان بود که در حال حاضر یا نمی‌فروشند و یا با قیمت ۲۶ هزار تومان آن هم به مشتریان خاص خود و در تعداد کم و با اصرار ارائه می دهند.
بیشتر بخوانید: پایان زینک مطبوعات
شجاع در پایان از مشکلات تعاونی لیتوگرافان سخن گفت و افزود: در این بین مشکل بعدی ما به عنوان تعاونی لیتوگرافان کشوری مشکل ارز است. ما مدت‌ها است که در نوبت گرفتن ارز نیمایی هستیم اما هنوز آن را به ما اختصاص نداده‌اند. بانک مرکزی گرانی ارز را به گردن دلالان و سفته‌بازان می‌اندازد اما خودش قیمت ارز نیمایی را مرتباً بالا می برد که این تناقض و عدم صداقت بانک مرکزی، موجب نارضایتی و ناراحتی کلیه واردکنندگان کشور و خصوصاً دست‌اندرکاران فرهنگ و هنر و مطبوعات شده است.
