مدیرکل اسبق دفتر چاپ معتقد است؛ نکته مهم و اساسی که آسیب جدی به صنعت چاپ وارد کرده و کسی هم به آن توجهی به آن ندارد عدم انسجام در بدنه صنعت چاپ است.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین؛ جلال ذکایی، فعال صنعت چاپ و مدیرکل پیشین دفتر چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت و گو با ایبنا، با اشاره به وضعیت صنعت چاپ کشور در دوران پساکرونا عنوان کرد: صنعت چاپ و نشر هم این روزها مثل سایر صنایع متاثر از شیوع ویروس کرونا دچار آسیب شده است اما این موضوع در حوزه نشر تاثیر بیشتری گذاشته است.
وی ادامه داد: از آنجایی که صنعت چاپ ارتباط تنگاتنگی با بیشتر صنایع دارد؛ هر گونه اعوجاج و افت و خیز در صنایع مختلف بر صنعت چاپ هم اثر می گذارد و به همین دلیل است که فعالان این حوزه این روزها حال و روز خوشی ندارند.
ذکایی با بیان اینکه همیشه معتقد بودم صنعت چاپ به دلیل ویژگی انعطاف‌پذیری قادر بوده تغییر شکل داده و متناسب با نیازهای روز خود را تطبیق بدهد، گفت: این‌روزها شاهد نوآوری یک چاپخانه هستیم که نمونه بارز گفته من است که از یک سو نشان‌دهنده خلاقیت یک چاپخانه‌دار است و از سوی دیگر به انعطاف‌پذیری تاکید دارد؛ چاپخانه‌داری که نشان داد اگر خلاقیت وجود داشته باشد می‌توان از بحران‌ها فرصت خلق کرد.
وی در این زمینه توضیح داد: یک چاپخانه قدیمی به‌تازگی به حوزه تولید ساک‌های دستی ورود پیدا کرده است که از جنس منسوج نبافته تولید می‌شود، این چاپخانه پس از ورود کرونا از این فرصت استفاده کرد و با تبدیل خط تولید ساک دستی به ماسک بهداشتی این تهدید را به فرصت تبدیل کرد و اکنون تولید انبوه دارد.
بیشتر بخوانید: بازدید مسئولان ارشاد از خط تولید ماسک چاپخانه صلاحی
چاپ دیجیتال فرصتی که دیده نشد
ذکایی با بیان اینکه چاپخانه‌دارانی که صرفا در حوزه نشر و مطبوعات مشغول فعالیت هستند، وضعیت بدتری دارند گفت: از آنجایی محل ارتزاق آنها از تولیدات فرهنگی و مطبوعاتی و کتاب است و این حوزه بیشترین تاثیر منفی را در دوران کرونا گرفت طبیعتا چاپخانه‌های فعال در این حوزه از این وضعیت متاثر شدند و آسیب بیشتری دیدند.
وی افزود: در این زمینه به‌نظرم ضروری است که به صورت یک مورد استثنایی به آنها نگاه شود و کمک‌های زودبازده به فعالان چاپ و نشر تزریق شود تا خود را احیا کنند.
ذکایی: مهمترین آسیبی است که در طول سالهای گذشته مشکلات عدیده‌ای برای این صنف ایجاد کرده این عدم انسجام است و مادامی که این اتفاق ادامه داشته باشد هیچ کس نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد.
ذکایی بار دیگر با تاکید بر این نکته که انعطاف‌پذیری و خلاقیت میتواند به کمک این چاپخانهها بیاید، عنوان کرد: الان سالهای زیادی است که ماجرایی به نام چاپ کتاب در تیراژ محدود شکل گرفته است، اگر چاپخانهها در کنار چاپ افست به چاپ دیجیتال خود را مجهز می‌کردند و از این فرصت استفاده می‌کردند شاید با آسیب کمتری می‌توانستند از این مرحله عبور کرده و مشتریان خود را از دست ندهند.
وی با بیان اینکه هموار مشتری‌ها بالقوه وجود دارد و فقط نیازهایشان تغییر کرده است، ادامه داد: این مشتریان تا چند سال قبل با شیوه افست در شمارگان دو تا سه هزار نسخه کتاب چاپ می‌کردند اما الان کار چاپ و تولید کتاب و مطبوعات را رها نکردند بلکه تیراژها را به حداقل یعنی ۲۰۰ تا ۵۰۰ نسخه رسانده‌اند.
وی تاکید کرد: چاپخانهها اگر نگاه‌شان را به این موضوع معطوف می‌کردند که باید کار خود را ادامه دهند و روش خود را تغییر می‌دادند در کنار افست می‌توانستند چاپ دیجیتال را نیز راه‌اندازی کنند تا در آینده کمتر دچار مشکل شوند.
به گفته ذکایی، چنین کاری نیازی به بازاریابی جدید نداشتند چون مشتریان خود را داشتند، همچنین نیروی انسانی مورد نیاز خود را در چاپخانه‌‌شان داشتند، امکانات فضا و محیط مهیا بود و همه مولفه‌های موفقیت کسب و کار را داشتند و می‌توانستند از این فرصت استفاده کنند.
این فعال حوزه چاپ در رابطه با راه اندازی مجتمع های چاپی یادآور شد: مجموعه‌هایی که از امکانات چاپ دیجیتال در مجموعه‌های خود بهره‌برداری کردند توانستند در تکان‌های اقتصادی که به کسب و کارها وارد می‌شود دوام بیشتری بیاورند.
عدم انسجام صنفی مهمترین آسیب چاپ
ذکایی همچنین درباره مشکل عمده صنعت چاپ در سالهای اخیر گفت: همه فعالان این حوزه از گلایه‌های قدیمی مانند عدم دریافت مالیات و عدم تخصیص تسهیلات سودبازده و کم‌بهره را به عنوان مشکلات جدی خود نام می‌برند اما به‌نظرم یک نکته مهم و اساسی که آسیب جدی به صنعت چاپ وارد کرده و کسی هم به آن توجهی به آن ندارد عدم انسجام در بدنه صنعت چاپ است.
وی با ارایه توضیح در این زمینه ادامه داد: اتفاقی که در صنعت چاپ رخ داده وجود صداهای پراکنده و حرف‌های متنوعی است از آد‌م‌های مختلف با مسوولیت و بدون مسوولیت شنیده می‌شود و مشخص نیست که مساله این صنف صنعت و کسب و کار چیست آیا مالیات مشکل است یا عدم پرداخت تسهیلات یا مسایل جدی‌تری هم وجود دارد؟
ذکایی با اشاره به برخی نظرات در این حوزه توضیح داد: در برخی مصاحبه‌ها بیان شده که عدم وجود نقشه راه یکی از این مشکلات است اما سوال می‌کنم چه کسی باید این نقشه را تنظیم کند آیا در دولت باید انجام شود و اگر قرار است دولت انجام دهد با مشورت کدام صنف این نقشه باید تدوین شود؛ در صنفی که پراکندگی و تفرق در آن زیاد است از چه کسی می‌خواهیم سوال کنیم مشکل شما چیست که برایتان نقشه راه ترسیم کنیم؟
وی یادآور شد: اگر قرار است این نقشه راه در بخش خصوص تنظیم شود که به اعتقاد من باید این اتفاق بیفتد کدام بخش باید پا پیش بگذارد و بگوید من می‌خواهم نقشه راه ترسیم کنم تا دیگران هم بپذیرند؟
ذکایی بار دیگر با تاکید بر عدم انسجام در بدنه صنف چاپ گفت: مهمترین آسیبی است که در طول سالهای گذشته مشکلات عدیده‌ای برای این صنف ایجاد کرده این عدم انسجام است و مادامی که این اتفاق ادامه داشته باشد هیچ کس نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد.
وی با بیان اینکه متاسفانه نگاه ناپسندی در بدنه جامعه ما وجود دارد که به دنبال منجی هستیم تا همه مشکلات را حل کند، گفت: در این زمینه اهالی صنف چاپ باید بدانند هیچ سوپرمنی در جامعه، دولت و بخش خصوصی به جز توان و ظرفیت‌های این صنف وجود ندارد تا به کمک‌شان بیاید. اگر قرار است دنبال این باشیم که یک شخص از وزارت ارشاد یا صمت بیاید و با دست‌های طلایی خود گره‌ها را باز کند باید سالهای سال در انتظار باقی بمانیم.
ذکایی تاکید کرد: آن‌چیزی که مشکلات این صنعت را گره‌گشایی می‌کند توجه به ظرفیت‌های درونی صنف است اما با کمال تاسف باید بگویم به نگاه‌ها و نظرات کارشناسی فعالان و کارشناسان این صنف هیچ اهمیت و بهایی داده نمی‌شود.
وی با ذکر مثالی در زمینه عدم انسجام در بدنه صنف چاپ عنوان کرد: دو سال قبل قرار شد یکی از کارشناسان استراتژیک برنامه‌ریزی که به بدنه صنعت چاپ آشنا است با روسای اتحادیه‌های صنف جلسه‌ای بگذارد و راهکارها و نظرات خود را برای رفع مشکلات این صنعت بیان کند و طی جلسه‌ای یکساعته همه مشکلات مطرح شد و گفت که با اصول و متد علمی می‌توان این مشکلات را در داخل بدنه حل کرد اما متاسفانه بعد از این جلسه هیچ عکس‌العملی از سوی مدیران دیده نشد.
ذکایی با بیان اینکه زمانی که در بدنه این صنعت به نظرات کارشناسی که نظرات منطقی و مبتنی بر اصولی علمی است توجهی نمی‌شود چه انتظای از دولت داریم؟ گفت: دولت برای حمایت از صنعت چه کاری میتواند انجام دهد در حالی که معتقدم اگر دولت به عنوان یک مجموعه یکپارچه از وزارت صمت و ارشاد تا گمرک بیمه و همه دستگاه‌هایی که در این کسب و کارها تاثیر مثبت یا منفی دارند دست به دست هم بدهند می‌توان تا حد زیادی از مشکلات کاست.
وی توضیح داد: اگر دولت عزم خود را بر تسهیل مقررات و مقررات‌زدایی بگذارد بزرگترین خدمت به این صنعت شده است، اگر این نگاه در دولت وجود اشته باشد که قوانین کسب و کار چاپ تسهیل شود پس از این موضوع بخش زیادی از چاپخانهها روغن کاری می‌شوند، می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند و با توسعه و رونق چاپخانه‌های کنونی بسیاری از بانک‌ها خواستار وام‌دهی به چاپخانهها خواهند شد.
وی همچنین درباره درخواست بعضی فعالان چاپ مبنی بر حذف مالیات از فعالان چاپ نیز گفت: من بارها گفته‌ام که مالیات حقوق دولت است و باید پرداخت شود و هرکسی که در کشور درآمد کسب می‌کند باید مالیات قانونی پرداخت کند و معافیت مالیاتی جز اینکه فساد ایجاد کند چیزی ندارد.
ذکایی در پایان صحبت‌های خود در این زمینه گفت: معتقدم به جای اینکه دنبال معافیت مالیاتی باشیم باید به دنبال عدالت مالیاتی باشیم تا در این مسیر سبک، فرایند محاسبه و اخذ مالیات معتدل و منطقی شود. اگر قرار است دولت خدمتی کند باید همه تلاشش را بر این بگذارد که مقررات موجود را با رویکرد توسعه کسب و کار اصلاح کند، مقررات جدید برای این ماجرا تصویب نکند و مقررات زاید را حذف کند.
مجتمع‌های چاپی را جدی بگیریم
ذکایی همچنین درباره راهکارهای جلوگیری از روند تعطیلی چاپخانهها نیز گفت: فعالان این حوزه برای اینکه چاپخانهها رو به تعطیلی نروند باید به این موضوع توجه کنند که دوران اقتصاد تک‌محصولی به پایان رسیده است، اینکه فکر کنیم می‌توانیم در گوشه چاپخانه خود منتظر باشیم مشتری بیاید محکوم به شکست خواهیم بود و به‌زودی باید شغل خود را تغییر دهیم.
وی افزود: توجه به تکنولوژی‌های روز یکی از مولفه‌های مهمی است که چاپخانهها باید به آن توجه کنند، مصادیق این موضوع را اکنون در صنعت چاپ شاهد هستیم؛ چاپخانه‌داران جوانی که طی سالهای اخیر به موضوع تکنولوژی توجه کرده و از آن بهره‌برداری و استفاده کردند و اکنون موفق هستند.
ذکایی با اشاره به لزوم توجه فعالان چاپ به فناوری‌های نوین نیز توضیح داد: همچنین شاهد فعالیت بسیاری از وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی هستیم که عملا چاپخانه‌ای ندارند اما با استفاده از تکنولوژی، بازاریابی آنلاین انجام می‌دهند و بسیاری از فضاهای کسب و کار چاپخانه‌های سنتی را از آن خود کرده‌اند.
به گفته وی، نکته مهم این است که فعالان این صنعت باید به این واقعیت برسند که باید به سمت همگرایی پیش بروند زیرا دوران تک‌صدایی گذشته، اینکه هر کسی در دنیای پرتلاطم امروز که هر لحظه یک اتفاق جدید می‌افتد کار خود را انجام دهند محکوم به شکست است.
ذکایی در این زمینه گفت: در ایران هم در این وضعیت اقتصادی و بحران‌ها افرادی هستند که توانستند کار خود را انجام دهند و موفق باشند و پیشنهادم این است که برای رسیدن به این موضوع باید مجتمع‌های چاپ چندمنظوره شکل بگیرد زیرا دیگر دوران کسب و کار خرد به پایان رسیده است.
وی با بیان اینکه بسیاری از چاپخانهها ذیل تعریف کسب و کار خرد هستند و دوران آنها به پایان رسیده است، عنوان کرد:این چاپخانهها می‌توانند در کنار همدیگر مجتمع‌های چاپ بزرگ چند منظوره راه‌اندازی کنند حتی با اینکه این ظرفیت ذهنی در جامعه ایرانی وجود ندارد که به سمت کارهای اشتراکی پیش بروند اما می‌توانند یک کنسرسیوم از گروه‌های چاپی حوزه‌های مختلف تشکیل دهند تا نیازهای بخش‌های متنوع را پاسخ بگویند.
وی تاکید کرد: در این کنسرسیوم فردی که در کار چاپ کتاب است با فردی که در حوزه بسته‌بندی یا مطبوعات کار می‌کنند می‌توانند پیمان‌های مشترک داشته باشند و در قالب یک مدیریت کار خود را انجام دهند، باید باور کنیم کار سختی نیست و به راحتی شدنی است.
ذکایی با بیان اینکه اگر این رویداد رخ بدهد تازه متوجه ظرفیت‌هایی که در کشورهای منطقه برای دریافت سفارش وجود دارد می‌شویم، یادآور شد: اگر یک چاپخانه کوچک بخواهد برای خود سیستم بازاریابی صادراتی را راه‌اندازی کند و خیلی از استانداردها را برای انجام کارهای صادراتی و بزرگ انجام دهد استطاعت مالی، نیروی انسانی و دانش آن را به صورت همزمان ندارد اما چند چاپخانه که تجربه کار مشترک را دارند و همگرایی دارند می‌توانند در این مسیر پیش‌برنده باشند و هزینه‌های ریسک به حداقل برسانند.
