در بورس ایران صنعت چاپ با نام گروه انتشار، چاپ و تکثیر نام گذاری شده است. این گروه در دسته گروه های بسیار کوچک قرار دارد، زیرا با وجود فعالیت واحد‌های مختلف، تنها شرکت افست با نماد معاملاتی «چافست» پذیرفته شده است. در ادامه به بررسی این نماد و فراز و فرودهای آن می پردازیم.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین؛ صنعت چاپ که روزگاری طولانی نبض فرهنگ و آگاهی بوده است، این روزها با مشکلات اساسی دست و پنجه نرم می کند؛ مشکلاتی از قبیل نوسان قیمت ارز، رشد قیمت مواد اولیه و تامین سرمایه در گردش که با سیاست گذاری مناسب قابل حل هستند و می توان فعالان این بازار را به مدار تولید و استفاده حداکثری از ظرفیت تولید بازگرداند.
شرکت افست تنها شرکت بورسی این صنعت، آینه تمام‌نمای مشکلاتی است که چاپخانه های ایران با آن روبه‌رو هستند. در سالی که گذشت، رشد بهای تمام‌شده کالا و کاهش سودآوری، گریبان‌گیر این نماد بود که در اولین ماه سال جاری نیز ادامه یافت. بنابراین، سه عامل افزایش بهای تمام‌شده، قیمت گذاری دستوری و استهلاک دستگاه ها به دلیل عدم سرمایه گذاری در این صنعت مهم ترین دلایل فقدان سودآوری این صنعت به شمار می روند.
برخی پیدایش صنعت چاپ را به انقلاب تشبیه می کنند؛ زیرا برای نخستین بار توانست کتاب را از یک کالای لوکس و گران قیمت به یک کالای ارزان و در دسترس برای عموم مردم تبدیل کند. تا قرن پانزدهم برای تکثیر کتاب ها از آن رونویسی می کردند. با اختراع ماشین چاپ توسط گوتنبرگ تکثیر کتاب‌ها با هزینه بسیار پایین‌تر ممکن شد و تقاضا برای محصولات چاپ با شیب فزاینده‌ای افزایش پیدا کرد که این روند تا به امروز ادامه دارد.
روایات از تاریخچه چاپ در ایران بسیار متفاوت است، اما مهم ترین روایت، ورود صنعت چاپ به ایران را به عباس میرزا (شاهزاده قاجار) نسبت می‌دهد. او اولین چاپخانه صنعتی در ایران را در سال ۱۱۹۰ شمسی تاسیس کرد. سال‌ها بعد و با تاسیس دارالفنون، باب جدیدی در تقاضای محصولات چاپی در ایران گشوده و چاپ کتاب‌های درسی آغاز شد. این راه با تاسیس چاپخانه مجلس شورای ملی و تاسیس دانشگاه تهران ادامه یافت.
امروزه می توان صنعت چاپ و تکثیر را از صنایع پرکاربرد جهان دانست که با داشتن محصولات متنوعی مانند کتاب، مجله، تصاویر و… تقاضای بسیار بالا و متنوعی در سراسر جهان دارد. همین عامل باعث شده تا شرکت های فعال در این صنعت سودآوری خوبی را به ثبت برسانند.
در بورس ایران صنعت چاپ با نام گروه انتشار، چاپ و تکثیر نام گذاری شده است. این گروه در دسته گروه های بسیار کوچک قرار دارد، زیرا با وجود فعالیت واحد‌های مختلف، تنها شرکت افست با نماد معاملاتی «چافست» پذیرفته شده است. در ادامه به بررسی این نماد می پردازیم.
چافست؛ تنها پرچم‌دار صنعت چاپ ایران
این شرکت در سال ۱۳۳۶ آغاز به کار کرد و از همان ابتدا به چاپ کتاب‌های درسی پرداخت. «چافست» پس از پیروزی انقلاب با تیراژ ۵۸میلیون جلد کتاب درسی در سه‌مقطع تحصیلی فعالیت کرد، اما در سال‌های بعدی و با افزایش جمعیت و سرمایه‌گذاری در خط تولید، تیراژ کلی خود را به بیش از ۱۸۰میلیون جلد در سال رساند.
در حال حاضر ظرفیت تولیدی این شرکت ۵۷میلیون کتاب درسی، ۳۲میلیون نسخه مجله و بیش از ۲میلیون نسخه کتاب متفرقه در سال است، اما همچنان پاسخگوی نیاز کتاب‌های درسی در ایران است. اکنون وزارت آموزش و پرورش، شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران و شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران، سهامداران عمده این شرکت هستند و بیش از ۶۸درصد سهام آن را دارند.
شروع ضعیف «چافست» در سال جدید
در خلال سال ۱۴۰۲ نماد معاملاتی «چافست»، به چاپ ۷۹میلیون و ۶۷۴هزار و ۱۸۴جلد کتاب در بازه سالانه رسید که نسبت به سال قبل از آن رشد ۵درصدی را نشان می‌دهد. این نماد توانست روند رو به رشد تولید خود را ادامه دهد، به طوری که نسبت به ۱۴۰۰ در تولید بیش از ۲۲درصد رشد داشته است.
در بازه ماهانه، شهریورماه توانست بیشترین رشد را به ثبت برساند. بررسی آمار‌های تولید ماهانه نشان می‌دهد که نماد معاملاتی «چافست»، در شهریور سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد ۱۶۶درصدی مواجه بوده؛ هرچند در فروردین امسال نسبت به فروردین ۱۴۰۲ کاهش چشمگیر ۲۰درصدی را تجربه کرده است.
با بررسی آمار‌های تولیدی شرکت فوق در بازه فصلی و در فصل پاییز با کاهش ۳۵درصدی مواجه می‌شویم. درآمد‌های این شرکت نیز روندی مشابه تولید را طی کرده است. آمار‌ها حاکی از کاهش ۶۷درصدی درآمد در زمستان ۱۴۰۲ و در محدوده زمانی فصلی است. فروردین ۱۴۰۳ را میتوان ضعیف‌ترین شروع شرکت فوق طی ۱۰سال اخیر دانست؛ هرچند بررسی این متغیر در بازه سالانه از رشد ۲۸درصدی خبر می‌دهد.
مشاهده آمار منتشرشده فصلی شرکت افست طی ۱۵فصل منتهی به زمستان ۱۴۰۲، نشان‌دهنده رشد چشمگیر بهای تمام‌شده محصولات تولیدی صنعت چاپ، در فصل زمستان نسبت به فصل پاییز است. به‌طور میانگین بیش از ۸۰۰درصد، بهای تمام‌شده طی دوره یادشده افزایش یافته است. طی چهارسال منتهی به اسفند ۱۴۰۲ حاشیه سود ناخالص این نماد، ۷درصد افزایش پیدا کرده است.
این در حالی است که حاشیه سود عملیاتی طی همان دوره ۱۷درصد کاهش پیدا کرده است که تاییدی بر رشد بهای تمام‌شده در صنعت چاپ ایران است. به گفته برخی از فعالان بازار، رشد قیمت مواد اولیه و رشد دستمزد، مهم‌ترین عوامل کاهش سودآوری است.
در بازه فصلی، عملکرد زمستان سال گذشته را میتوان بدترین عملکرد این شرکت در ۱۲سال اخیر دانست. در فصل زمستان حاشیه سود ناخالص فصلی، حاشیه سود عملیاتی فصلی و حاشیه سود خالص فصلی به ترتیب ۲۷۰، ۲۹۶ و ۲۶۹درصد کاهش یافته است.
بیشتر بخوانید: همکاری شرکت افست با اتحادیه چاپخانه داران
چالش‌ها و فرصت‌ها
با وجود پیشینه تاریخی مناسب صنعت چاپ در ایران، این صنعت نه‌تنها موفق به رسیدن به جایگاه مناسب با شأن خود نشده است، بلکه در کنار صنعت نساجی جزو صنایع گرفتار در بحران است. فرسودگی ناوگان صنعت چاپ را میتوان مهم‌ترین چالش پیش روی فعالان این گروه دانست، به طوری که امروزه بیشتر چاپخانه‌های ایران از تکنولوژی‌های فرسوده استفاده می‌کنند.
مانع دیگر فعالان این صنعت عدم‌سیاستگذاری ارزی مناسب است، زیرا مواد اولیه صنعت چاپ شامل کاغذ و جوهر عمدتا وارداتی است و فعالان بازار برای تامین مواد اولیه با مشکل تامین ارز روبه‌رو هستند. کاهش قدرت خرید مردم، تقاضا برای کتاب را به‌عنوان مهم‌ترین محصول این صنعت کاهش داده است. هرچند طی سال‌های اخیر ذائقه مردم تغییر کرده و استفاده از کتاب‌های الکترونیک رواج بیشتری یافته، اما با وجود چالش‌های ذکرشده، میتوان به آینده این صنعت امیدوار بود و با سرمایه‌گذاری مجدد و حمایت سیاستگذار میتوان شاهد جان گرفتن دوباره این صنعت بود.
منبع: دنیای اقتصاد
