مراسم اختتامیه بیستمین دوره جشنواره ملی چاپ بعد از ظهر روز ۱۸ اسفندماه در سالن سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور سید عباس صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، مهرزاد دانش (رئیس بیستمین جشنواره ملی چاپ)، محمد حسین شهامت پور (دبیرعلمی این جشنواره)، محسن شمس (مدیر اجرایی بیستمین دوره جشنواره ملی چاپ)، بزرگان و پیشکسوتان صنعت چاپ برگزار شد.
رنگ و بوی فرهنگی جشنواره
در ابتدای این مراسم مهرزاد دانش، رئیس بیستمین جشنواره ملی چاپ با اشاره به تجربه‌های نوین داوری در دوره بیستم گفت: هرچند دوره بیستم جشنواره را سپری کردیم، اما نخستین تجربه در حوزه صبغه دادن مناسبات فرهنگی به عنوان معیارهای داوری آثار را نیز تجربه کردیم. در دوره‌های گذشته سنجه‌های فنی و صنعتی معیارهای اصلی داوری بودند اما با توجه به اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی برگزاری این جشنواره است با تأکید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین معاون امور فرهنگی ایشان بنابراین شد تا معیارهای فرهنگی و هنری نیز به جشنواره افزوده شود.
وی ادامه داد: از مهم‌ترین معیارهای داوری توجه به نوشتار، محتوا، معنا و زبان فارسی همچنین سایر زبان‌های بومی، زیبایی‌شناسی محصولات چاپی در طراحی، تجسم و حجم بود. به‌عنوان مثال میزان توجه تولیدکنندگان براساس حوزه فعالیت، به مباحث اجتماعی، زیست‌محیطی و سایر حوزه‌ها در داوری آثار مورد توجه قرار گرفت.
دانش افزود: نخستین تجربه‌ها به‌مثابه نخستین قدم‌هاست که شاید استواری تجربه‌های مستمر را نداشته باشد و نقاط ایده‌آل در این تجربه‌ها محقق نشود؛ اما با توجه به مشارکت قابل توجه اعضای محترم جامعه نشر و داوران تجربه اول از کیفیت قابل توجهی برخوردار شد.
وی در ادامه از همکاری و پیگیری دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سه‌ماهه گذشته که به بررسی آثار ارسالی پرداخت تشکر و قدردانی کرد.
بیانیه هیئت داوران بیستمین جشنواره ملی چاپ
در ادامه محمدحسین شهامت پور، دبیرعلمی بیستمین جشنواره ملی چاپ پیش از قرائت بیانیه هیئت داوران با اشاره به دو واژه موفقیت و پیشرفت بیان کرد: موفقیت و پیشرفت آسانسور ندارد که بتوان یکباره به آن رسید؛ بلکه برای رسیدن به آن باید پله‌هایی را طی کرد. افرادی در این جمع هستند که پله‌های موفقیت را ساختند. به کمک این دوستان بتوانیم پله‌های صنعت چاپ کشور را بازسازی کنیم و برخی پله‌های آن که هنوز وجود ندارد بازآفرینی کنیم.
هر از گاهی جشنواره و مسابقه ای به ظاهر وزین به اشکال مختلف، در حیطه ی طراحی، گرافیک، بسته بندی و سایر شاخه های مرتبط با ابر صنعت چاپ با تکرار پیشوند تکراری «اولین» برگزار می شود که اکثر قریب به اتفاق آنها در همان سال اول، یا نهایتا پس از دو سه دوره فراموش می‌شوند.
در آسیب شناسی این فاجعه نکته مهمی نهفته است؛ اینکه این موسس «اولین»ها، شناخت درستی از گستره ی موضوع نداشته‌اند و تازه به واسطه ی برگزاری آن رویداد، متوجه اشتباه خود می شوند؛ بنابراین چاره ای جز خالی کردن میدان و طبعا به جا گذاردن خسارات مالی و زمانی تحمیل شده به جامعه ندارند. باعث افتخار است که این صنف با تمام مشکلاتی که با آن دست به گریبان است، افتخار برگزاری نوزده دوره جشنواره با شکوه را در کارنامه خود دارد. بزرگ ترین افتخار جشنواره بیستم همین پشتوانه ارزشمند است.
یکی از بزرگترین مشکلاتی که در تمامی ارکان کشور به عنوان یک مشکل بنیادین مشهود و عیان است، نداشتن فرهنگِ کارِ تیمی است. این مشکل در همه جای جامعه به وفور دیده می‌شود؛ اما همه خوب می دانیم که ریشه ی تمامی مشکلات در بطن جامعه یعنی «فرهنگ خانواده» نهفته است.
اما خانواده‌ی محترم و فرهیخته‌ی چاپ، با حمایت وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی از منظر فرهنگی و به پشتوانه حضور بزرگان و پیشکسوتان با تجربه، مهربان و دلسوز، در تلاش است که در تمامی عرصه های این خانواده ی بزرگ، با مدیریت هوشمندانه و درست و همچنین جو همدلی و همکاری، روح قدرتمند و ارزشمند «کارِ تیمی» را به کالبد این صنعت بدمد.
به میمنت گذار از این بحران و برای ارتقاء بیشتر این صنعت کلیدی، نشست های متعددی برگزار کردیم که پیرو آن دریافتیم بخش عمده ای از مشکلات و معضلاتی که اهالی این صنعت با آن دست و پنجه نرم می کنند مواردی بیرون از این صنف است! یعنی عدم توجه به کار تیمی نه تنها در فرآیند چاپ و بسته بندی، بلکه در کل فرآیند تولید یک کالا یا یک اثر نیز وجود دارد.
مشخصا، اگر یک کار تولیدی در راستای نیاز جامعه و هنجارهای آن نتواند رفع نیاز کند آیا توقع میرود که با چاپ آن، هر چند زیبا و چشم نواز و با کیفیت، با شکست مواجه نشود؟! اگر یک اثر چاپی مثل بسته بندی یک کالا، از طرح و نقشه و طرح ناهمگون و غیر استاندارد و بی کیفیت برخوردار باشد چقدر می توان با تکنیک های چاپی جلب نظر مخاطب را آن‌طور که شایسته و بایسته است تضمین نمود؟
لذا بر آن شدیم که به پشتوانه این جشنواره و به شکرانه این همیت و همدلی جدید، به جای تکرار جشنواره به شکل سال های پیشین و تقدیر از بزرگانی که بزرگیشان بر کسی پوشیده نیست، دایره مخاطبین جشنواره را بزرگ تر نموده و کارفرمایان و طراحان را که نقش بسیار مهمی در بالا بردن سطح کمی و کیفی این صنعت داشته و دارند را میزبانی کنیم. به امید اینکه کارِ تیمی را نه در مقیاس شعار و صرفا درون خانواده چاپ، بلکه به واقع و با سایر بخش های موثر در تولید یک اثر مرتبط با چاپ و بسته بندی انجام دهیم.
جشنواره امسال هر اثر را با سه مولفه می‌شناسد: ۱) صاحب اثر یا کارفرما ۲) طراح یا ایده پرداز ۳) چاپخانه یا مجری پروژه؛ زیرا که به واسطه تفکر و استراتژی درست و هوشمندانه یک تولیدکننده است که یک محصول تولید می‌شود.
با دانش و خلاقیت و اعمال سلیقه یک طراح است که خدماتی برای ارایه یک محصول به بازار طراحی می‌شود و به پشتوانه تلاش و سرمایه گذاری یک چاپخانه است که طرح های طراح از تصویر به واقعیت تبدیل می‌شود.
همچنین مسابقه امسال از چهار منظر مورد داوری قرار گرفت. سه مورد بر مبنای سه مولفه مذکور، شامل ۱) توجه به «هنجارهای معیشتی» توسط کارفرما ۲) «طراحی» یک اثر توسط طراح و ۳) «توانایی فنی» یک چاپخانه می پردازد و مورد چهارم که در این جشنواره به طور ویژه به آن پرداخته شده است، توجه به «پاسداشت خط و زبان فارسی» بوده است که به دلایل مختلف، انصافا مورد بی مهری واقع شده است.
پس از بررسی های انجام شده از سوی هیئت محترم داوران در ارتباط با کلیه آثار ارسالی، نقاط ضعف و نقصان به شرح ذیل نمایان شد که توجه به آنها برای شرکت کنندگان در دوره های بعدی حائز اهمیت خواهد بود.
تعدادی از آثار به صورت ناقص ثبت نام شدند و خود اثر ارسال نشده بود که طبعا به مسابقه وارد نشدند. آثار بسیار زیادی به شکل ناقص ارسال شدند و بعضا صرفا بخشی از عملیات چاپ روی آنها صورت گرفته بود. لذا با توجه به معیارهای تدوین شده، قابل ارزیابی نبودند.
تعداد زیادی از آثار از کیفیت مناسبی برخوردار بودند اما در عین حال که ظاهری صادراتی داشتند ولی اطلاعات مندرج در آن از جمله بارکد، حاکی از ارائه آن در بازار داخل بود که در عین بالا بودن کیفیت اجرایی و لیاقت انتخاب، قابل برگزیده شدن نبودند. در تعدادی از آثار به قوانین و مقررات حاکم بر کشور توجه نشده بود که آنها نیز متعاقبا قابل داوری نبودند.
در مجموع قریب به پانصد اثر برای مسابقه ارسال شد که از میان آنها، ۱۲۱ اثر توسط هیئت انتخاب، برای داوری هیئت داوران انتخاب شدند. لازم به ذکر است تعداد آثار مورد تایید کامل همه ی داوران بسیار محدود بود لذا نهایتا انتخاب آثار پس از بررسی رأی داوران، با رعایت محدودیت های فوق و به صورت مقایسه ای صورت گرفت.
جشنواره بیستم در شرایط خاص برگزار شد. شرایط اقتصادی، ویروس کرونا و فشردگی زمانی ناشی از حوادث فوق باعث شد اطلاع رسانی مناسبی در اختیار دو گروه مدعو، یعنی کارفرمایان و طراحان صورت نگیرد اما به لطف خدا و به پشتوانه اطلاع رسانیِ دهان به دهان اصحاب چاپ، آنقدر اثر آبرومند ارسال شد که رنگ و بوی جشنواره را با طراوت کند.
لازم به ذکر است هدف از این جشنواره و تعریف معیارهای داوری به منظور رتبه بندی نبوده و نخواهد بود و صرفا به طور نسبی و در حد توان جنبه ی تشویقی مد نظر بوده است. امید است این جشنواره گامی هر چند کوچک در جهت ارتقای این صنعت و ارتباط تناتنگ و بیشتر با سایر صنوف ما قبل و بعد آن ایجاد کند.
برترین‌های جشنواره ملی چاپ
در ادامه این مراسم از پیشکسوتان عرصه صنعت چاپ کشور ازجمله اسحاق ابراهیمی ورکیانی، بهمن پورمند، احمدعلی عزیزی، علی نورمحمدی خیاوی، مجتبی شمس نژاد و محمدعلی انصاری پور تقدیر شد. همچنین از گیتی مشیری زنجانی بانوی فعال صنعت چاپ تقدیر شد. حمیدرضا صفری برگزیده و علیرضا احمدی شایسته تقدیر دربخش نوآور و کارآفرین برتر حوزه چاپ شناخته شدند. در بخش صادرکننده نمونه محصولات چاپی امیرهومن محمدی برگزیده و بهمن مافیان شایسته تقدیر شناخته شد.
نقش ویژه صنعت چاپ در انقلاب های جهانی و توسعه اجتماعی
در ادامه این مراسم سید عباس صالحی، وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه صنعت چاپ که می توان از آن به ابر صنعت چاپ یاد کرد در ایجاد انقلاب های بزرگ جهانی از جمله انقلاب فرهنگی رنسانس، انقلاب علمی، انقلاب سیاسی اجتماعی قرن های ۱۸ تا آخر ۲۰ میلادی مانند انقلاب های فرانسه، آمریکا، روسیه، چین، انقلاب علمی برای ایجاد مدارس و دانشگاه ها، انقلاب مخابراتی و الکترونیک و انقلاب دیجیتال و فناوری نقش و جایگاه ویژه ای داشته است.
صالحی ادامه داد: در هر ۶ انقلاب بشری، صنعت چاپ جایگاه خاص و ویژه ای داشته که اگر نبود انقلاب های بشری که بخشی از توسعه اجتماعی را به وجود آورد، پدید نمی آمد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: صنعت چاپ را در وجه دیگری هم می توان مورد توجه قرار داد. این صنعت چند وجهی و چند ضلعی است و همین ویژگی اجزا و اضلاع آن را در بخش های مختلف زندگی جاری و ساری می کند.
صالحی در عین حال تصریح کرد: صنعت چاپ از یک طرف پدیده فرافرهنگی است و در حوزه‌های مختلف فرهنگی، کتاب، رسانه، علم، پژوهش، تبلیغات و … موثر است. این صنعت از طرف دیگر پدیده فرا هنر است و در حوزه های طراحی، گرافیک، عکس، صنایع هنری مانند سینما و … تاثیر دارد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: صنعت چاپ فراصنعت است که هم با صنایع تبلیغی و کاربردی و هم در صنایع زیر مجموعه خود از جمله بسته بندی در ارتباط است. کسانی که در حوزه صنعت چاپ حضور دارند به طبع قدر ویژه ای دارند که تاریخ بشریت به آن ها مدیون است و از سوی دیگر وجوه مختلف زندگی اجتماعی بشر با این صنعت و اشتغال در تماس است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: هم شرایط تحریم در سال های اخیر به ویژه در سال های ۹۸ و ۹۹ فضای صنعت چاپ در کشور را دچار مشکلاتی در حوزه های مبادلات مالی، صادرات، واردات و غیره کرد و هم شرایط کرونایی به ویژه در ماه های نخستین مزید بر علت در این مشکلات شد.
وی تصریح کرد: مجموع این مشکلات صنعت چاپ را آزار داده و می دهد. البته شرایط سخت منبع مالی دولت مانع از این بوده و هست که آنچنان که باید در رفع خسارت های این حوزه برآید اما تلاش هایی در این زمینه صورت گرفت. تسهیلات حوزه چاپ در این بازه اتفاق افتاد. در مرحله اول تسهیلات، ۳۷ میلیارد تومان به چاپخانه ها ارائه شد که اگر فضای دیگر کسب و کارهای این حوزه را هم در نظر بگیریم جمعا این رقم بیش از ۶۵ میلیارد تومان است.
صالحی ادامه داد: پاره ای از کارهایی که اتفاق افتاده و در حال اتفاق است اما فاصله زیادی بین آنچه شرایط چاپ با آن روبرو است با آنچه حمایت ها باید باشد، وجود دارد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: در کنار خبرهای تلخ روزنه هایی از امید هم هست که می تواند برای آینده راه مورد توجه قرار بگیرد. در تراز واردات و صادرات کالاهای چاپی در سال ۹۸ واردات چاپی حدود ۱۰۰ میلیون کیلو و صادرات حدود ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار کیلو است. در سال ۹۹ در ۹ ماهه ابتدایی بر اساس آمار اداره کل چاپ، واردات ۳۸ میلیون کیلو و صادرات ۱۳ هزار و ۴۸۰ تن یعنی ۱۳ میلیون و ۴۸۰ میلیون است.
وی در عین حال تصریح کرد: معنای این مقایسه این است که واردات ما در ۹ ماهه اول سال ۹۹ نسبت به سال قبل بسیار کاهش یافته است. به این معنا که شرایط تحریمی و کرونایی فضای کارآفرینان و فعالان عرصه چاپ را زمین گیر نکرده بلکه آن ها را با توان جدید و انرژی تازه به میدان آورده که باید از این فضا حفاظت کنیم. این کاهش بخشی به دلیل کمبود است و بخشی از آن جا به جایی واردات بوده است که در تولید داخلی توانسته تاثیرگذار باشد و اگر بیش از ۳ برابر افزایش صادرات داشته باشیم، ظرفیت صادرات کشور به دیگر کشورها قابل توجه است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: سال ۱۴۰۰ به عنوان سال پایان قرن را می توان برای صنعت چاپ با راهبردهای جدی و اساسی توسط فعالان، اتحادیه ها، تشکل ها و … و با حمایت های حاکمیتی مورد توجه قرار داد. این راهبردها باید چند نکته اصلی داشته باشد. اول اینکه بتواند به تقویت و توان تولید داخلی بینجامد. دوم ما را در عرصه صادرات خارجی در فضای صادرات ارتقا دهد و سوم اینکه صنعت چاپ را به عنوان نما و نمایه ای از هویت ملی و هویت ایرانی اسلامی را بیش از پیش نشان بدهد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان گفت: بیستمین جشنواره ملی چاپ توجه مضاعفی به زبان، زیبا شناسی و حوزه مسئولیت اجتماعی نسبت به گذشته داشته است.
برگزیدگان مسابقات چاپ بسته‌بندی جشنواره بیستم
سعید شکوهی کتابچی از مجتمع چاپ اندیشه برتر برای پوستر سوره حمد؛ مسعود فرزانه از موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی برای جعبه زرشک نوین؛ مجید شکوهی کتابچی از مجتمع چاپ اندیشه نوین برای کاتالوگ نئوپان نوین؛ حسین احمدی از چاپ مادرول برای لیبل و بسته بندی مایع دستشویی راپیدو؛ امیر کشانی از مجتمع چاپ و بسته بندی ماتریس نقش آفرین برای جعبه بیسکوئیت فرخنده؛ سعید حاجیلو از مجتمع چاپ و بسته بندی نقش الماس برای جعبه میوه خشک حسنا، خیرالله محبوبی از شرکت چاپ کامل برچسب برای لیبل مایع دستشویی اوه در بخش کیفیت فنی و اجرایی برگزیده و موفق به دریافت تندیس و لوح تقدیر شدند.
در بخش برگزیدگان آثار صادراتی نیز محمدعلی آقایی نیکجو از شرکت نقشینه چاپ تبریز برای بیسکوئیت شرکت لذت باکو، امیرهومن محمدی از مجتمع چاپ و بسته بندی هودیس پارس برای جعبه شرکت نانو الوند، امیرحسین رزاقی از مجتمع چاپ و بسته بندی فرارنگ آریا موفق به دریافت تندیس و لوح تقدیر شدند.
شرکت آنیل رسانه برتر بابت بسته بندی پنیر آلیما در بخش طراحی و مدیریت پروژه از نظر استفاده مناسب از تکنیک های چاپ و پاسداست خط و زبان فارسی برگزیده شد.
ترانه متواضع برای سررسید ابیانه از نظر زیبایی شناسی و استفاده مناسب از تکنیک های چاپ، عاطفه روحانی برای جعبه ماسک جا ماسکی و آرش برهان برای طراحی و تولید بسته بازی «رکب» از نظر توجه به هنجارهای معیشتی و پاسداشت خط و زبان فارسی، صهبا سرابیان تبریزی برای بسته بندی قنادی طباطبایی از نظر خلاقیت، تلاش و جسارت در طراحی ساختار بسته بندی، محمد خسروجردی برای بسته بندی دمنوش سخرخیز از نظر زیبایی بصری، استفاده از تکنیک های چاپ و پاسداشت خط و زبان فارسی برگزیده شده و با اهدای تندیس و لوح مورد تقدیر واقع شدند.
همچنین مهدی بلوغی برای جعبه شکلات باراکا، طرح سروناز، سارا شریعتی برای جعبه چای فردوس، فرزاد بیطرف برای جعبه دستمال کاغذی دیواری آساره، حسن مستقیمی برای بسته خبرخوان به دلیل حمایت و تشویق طراحان برای ارئه طرح های خلاقانه و توجه به ارتقاء کیفی سلیقه مصرف کنندگان و توجه ویژه به هنجارهای معیشتی و نیاز جامعه برگزیده شدند و با اهدای تندیس و لوح تقدیر مورد تشویق قرار گرفتند.
