این دیدگاه که فعالیت چاپخانه های خصولتی، دولتی و یا حوزوی می تواند برای فعالیت دیگر چاپخانه های استان مشکل ساز شود، با اعتقاد عملی به توسعه همه جانبه صنعت چاپ استان همخوانی ندارد؛ صنعت چاپ استان همچنان نیازمند سرمایه گذاری و نزدیک شدن به فناوری روز جهان است و چاپخانه های خصولتی هم در این مدل می توانند سبب ایجاد تحول شوند.
باید گفت چاپ یکی از صنایعی است که زمینه ساز وقوع بسیاری از تحولات در جهان شده و در حال حاضر هم بخش مهمی از درآمدهای کشورهای مختلف جهان را به خود اختصاص داده است، به ویژه آن که این صنعت می تواند در بسیاری از ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی ایفای نقش کند.
و اما صنعت چاپ ایران نیز از ظرفیت های بسیاری برای رشد و توسعه برخوردار است، صنعتی که یکی از مهم ترین ارکان اقتصاد غیرنفتی محسوب می شود و می تواند با سیاستگذاری و سرمایه گذاری مناسب سبب پویایی در ابعاد مختلف باشد.
در عین حال می توان چنین مطرح کرد که پس از گذشت سال ها از ورود صنعت چاپ به ایران و پشت سر گذاشتن فراز و فرودهای بسیار، این صنعت هنوز نتوانسته خود را آنچنان که باید و شاید مطرح سازد و برای رشد همه جانبه کشور زمینه سازی کند.
چاپ صنعتی وارداتی
البته نباید از نظر دور داشت که چاپ، صنعتی وارداتی است که مشکلات تحریم و نوسان قیمت ارز در آن به وضوح تأثیر دارد و این صنعت را با مشکلاتی مواجه می کند، ضمن آن که کمبود سرمایه در گردش و یا عدم توانایی در جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی موجب شده و می شود تا این صنعت با رونق قابل قبولی رو به رو نباشد و روندی کندتر از گذشته را به ویژه با توجه به شیوع اخیر و همگانی بیماری کووید ۱۹ تجربه کند.
اکنون که سال جاری به عنوان «سال تولید، پشتیبانی ها، مانع زدایی ها» نامگذاری شده، می توان چنین اندیشید که صنعت چاپ هم می تواند از این نامگذاری بهره ببرد و روند خود را به روندی رو به رشد بازگرداند.
قم در صدر صنعت چاپ کشور
در این باره رئیس اتحادیه چاپخانه داران استان قم، صنعت چاپ استان را یکی از شاخص های تولیدی استان معرفی می کند و می گوید: قم با داشتن بیش از یک هزار و ۵۰۰ ورق ماشین چاپ افست و مصرف سالیانه بیش از ۵۰ هزار تُن کاغذ یکی از صنایع بزرگ استان شمرده می شود، ضمن آن که این استان دومین مرکز کلی صنعت چاپ کشور بعد از تهران است که بیش از ۱۰۰ چاپخانه افست، بیش از ۱۰۰ چاپخانه دیجیتال و در مجموع قریب به ۵۰۰ واحد در زیرمجموعه اتحادیه استان و در زمینه های مختلف صنعت چاپ فعالیت می کنند.
مجتبی محمودیان می افزاید: در حال حاضر در صنعت چاپ قم بیش از ۵ هزار میلیارد تومان سرمایه ثابت و قریب به همین عدد به عنوان سرمایه در گردش وجود دارد که إن شاء الله با راه اندازی شهرک چاپ، سرمایه ثابت به ۸ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان افزایش خواهد یافت و سرمایه در گردش هم رشدی را تجربه خواهد کرد.
وی ادامه می دهد: در حال حاضر قریب به ۴ هزار نفر در صنعت چاپ استان فعال هستند که با راه اندازی شهرک چاپ، این تعداد می تواند به ۸ هزار نفر هم برسد.
ضرورت تغییر نگاه مدیران و تعامل دست اندرکاران
محمودیان، هدفمند کردن سرمایه گذاری ها را در صنعت چاپ استان از مهم ترین برنامه های اتحادیه چاپخانه داران قم ذکر می کند و ادامه می دهد: از آن جا که پیش از این بیشتر سرمایه گذاری در چاپ انتشاراتی بود و البته با افول چاپ انتشارات کاغذی، مشکلی در این سرمایه گذاری ها ایجاد شد، در چند سال اخیر به دنبال آن بوده ایم تا همکاران چاپخانه دار در استان از چاپ انتشاراتی به چاپ بسته بندی روی بیاورند که حدود ۲۰ درصد همکاران موفق به این تغییر وضعیت شده اند.
وی با تاکید بر این که عمده سرمایه گذاری های شهرک چاپ قم نیز در راستای چاپ بسته بندی خواهد بود و این هدفگذاری ادامه پیدا خواهد کرد می گوید: نخستین و برجسته ترین آسیب صنعت چاپ کشور، عدم شناخت این صنعت و جایگاه حقیقی آن از سوی مسئولان، تصمیم سازان و تصمیم گیران است و به همین دلیل است که آن را در زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعریف کرده اند، در حالی که متولی اصلی این صنعت هم مانند سایر صنایع باید وزارت صنعت، معدن و تجارت باشد و البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم بر آن نظارت داشته باشد.
رئیس اتحادیه چاپخانه داران استان قم ادامه می دهد: همین انتخاب نادرست متولی صنعت چاپ در کشور سبب شده تا فقط بُعد فرهنگی آن دیده شود و مجبور باشیم نیاز چاپ صنعتی را از کشورهایی مانند چین و ترکیه وارد کنیم.
ایجاد تحول در صنعت چاپ با چاپخانه های خصولتی
محمودیان در عین حال درباره عنوان سوژه ثبت شده فارس من یعنی «نه به چاپخانه های خصولتی، دولتی و حوزوی در استان قم» تصریح می کند: باید گفت قم این ظرفیت را دارد که از نظر صنعت چاپ در کشور رتبه نخست را داشته باشد، چراکه محور مواصلاتی ۱۷ استان است و نزدیک پایتخت و شهرهای صنعتی واقع شده و در عین حال خود استان دارای ۱۱ شهرک و منطقه صنعتی است و البته یک هزار و ۳۰۰ ناشر هم در استان فعال هستند و البته کارهای چاپی ناشران بیش از ۲۰ استان کشور نیز در قم متمرکز می شود.
وی می افزاید: بنابراین صنعت چاپ قم ظرفیت ایجاد ثروت، درآمد و اشتغال را دارد که البته لازمه آن، توسعه صنعت چاپ استان با حضور سرمایه گذاران است.
رئیس اتحادیه چاپخانه داران استان قم درباره چاپخانه های خصولتی و دولتی ادامه می دهد: این دیدگاه که فعالیت چاپخانه های خصولتی، دولتی و یا حوزوی می تواند برای فعالیت دیگر چاپخانه های استان مشکل ساز شود، با اعتقاد عملی به توسعه همه جانبه صنعت چاپ استان همخوانی ندارد، چراکه این اعتقاد وجود دارد که صنعت چاپ استان همچنان نیازمند سرمایه گذاری و نزدیک شدن به فناوری روز جهان است و چاپخانه های خصولتی هم در این مدل به عنوان بخشی از بنیانگذاران توسعه صنعت چاپ استان خواهند بود که خودشان می توانند سبب ایجاد تحول شوند.
وی می افزاید: بر این اساس، صنعت چاپ استان می تواند به یکی از ۵ مزیت اقتصادی استان تبدیل شود و یا حتی یک بِرند برای ایجاد ثروت و اشتغال باشد، به شرط آن که برنامه ریزی های لازم در این باره انجام شود.
محمودیان همچنین به تداوم تلاش اتحادیه چاپخانه داران برای راه اندازی شهرک چاپ استان اشاره می کند و می گوید: تلاش ما بر این است که واحدهای اورژانس چاپ یعنی واحدهایی که سفارش های فوری و محدود چاپی را انجام می دهند در سطح شهر قم باقی بمانند و دیگر واحدهای چاپخانه به شهرک منتقل شوند که رایزنی ها در این زمینه ادامه دارد.
این فعال عرصه صنعت چاپ در عین حال بر این باور است که جایگاه و موقعیت ممتاز استان قم در صنعت چاپ به آسانی به دست نیامده است و از این رو بر همه فعالان این عرصه است تا تلاش و پیگیری های خود را برای تقویت آن به کار گیرند.
صنعت چاپ از توسعه تولید تا ارزآوری برای کشور
و اما دیگر فعالان عرصه چاپ و نشر نیز دغدغه های فراوانی در این عرصه دارند که از آن جمله می‌توان به رضا عسکری به عنوان یکی از فعالان این عرصه اشاره کرد.
وی در این باره می‌گوید: کاهش یافتن حجم سفارش ها از سوی مشتریان و گرانی مواد اولیه در ماه‌‌های اخیر به دغدغه های فعالان این حوزه دامن زده که گرانی نرخ کاغذ از آن جمله است، به گونه ای که برخی معتقدند نمی توان پیش‌بینی خاصی در بازار صنعت چاپ داشت و بر این اساس، نمی توان به برنامه ریزی اقدام کرد.
عسکری با بیان این که امروزه تمام کارهای چاپ و نشر کشور عراق در کشور ترکیه انجام می شود اذعان می کند: چرا این کارها نباید در ایران چاپ شود، البته پاسخ مشخص است، چراکه بسیاری از چاپخانه های ما با ماشین های مدل پایین کار می‌کنند و تعداد محدودی از آن ها به ماشین های مدرن و روزآمد مجهزند، در حالی که می توانیم با به روز رسانی ماشین ها و ابزارآلات صنعت چاپ، برای کشور ارزآوری داشته باشیم.
محمدعلی انصاری پور هم به عنوان فعال دیگر حوزه صنعت چاپ بر این باور است که صنعت چاپ هم مانند تمام صنایع دیگر نیازمند حمایت ها و زیرساخت های اساسی است و متأسفانه در سال های مختلف مورد بی مهری مسؤولان قرار داشته است.
و اما غصه دیگر این عرصه مربوط به دو سال اخیر است، آن جا که بازار چاپ دستخوش تحولات زیادی شد و دولت تصمیم گرفت برای کمک به این صنعت، اقدام به واردات کاغذ با ارز دولتی کند، اما متأسفانه عده ای سودجو از همین مسئله نیز سوء استفاده کردند و کاغذ وارد شده با ارز دولتی را در بازار و به قیمت آزاد فروختند.
اکنون باید گفت صنعت چاپ به عنوان یکی از صنایع مهم زیرساختی هم می تواند پایه ای برای توسعه دیگر صنایع باشد و هم این که مستقلا به ارزآوری برای کشور بویژه در شرایط تحریم کمک کند، به شرط آن که نگاه کلان مسؤولان به این صنعت تغییر کند و حمایت ها و پشتیبانی های خود را از صنعت چاپ دریغ نکنند.
در این میان، استان قم نیز می تواند در این عرصه به عنوان یک استان محوری شناخته شود و ظرفیت های بالقوه آن با برنامه ریزی های میان مدت و درازمدت به حالت بالفعل درآید.
