رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ از خودکفایی ۸۰درصدی این صنعت در تولید محصولات چاپی خبر می‌دهد و می‌گوید: در دهه ۹۰ از واردات یک‌میلیارد دلاری محصولات به کمتر از ۵۰میلیون دلار رسیده‌ایم.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، صنعت چاپ و بسته‌بندی در دهه ۹۰ مسیری متفاوت را طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب گذرانده است، در همان سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ عمده نگرانی فعالان این صنعت و مسئولان فرهنگی این بود که اساساً این صنعت به‌عنوان یک صنعت در ایران شناخته نمی‌شود و واردات بی‌رویه محصولات چاپی و خروج ارز ناشی از آن اجازه نمی‌داد که این صنعت نفس بکشد.
شرکت‌های داخلی عمده سفارشات خود را به کشورهایی از جمله ترکیه می‌دادند و شرکت‌های ترک که بازار خوبی در ایران داشتند، اقدام به تأسیس شعبه در ایران می‌کردند. واردات محصولات چاپی در سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ بنا به گفته مدیرکل ارشاد وقت ماهانه ۳ هزار میلیارد تومان بوده است، اما در یک حرکت ناگهانی و طی چهار تا پنج سال اخیر ورق برگشت و واردات محصولات چاپی در کشور به‌شدت کاهش یافت و از واردات یک‌میلیارد دلاری به کمتر از ۵۰ میلیون دلار رسید، حالا این شرکت‌های ایرانی هستند که نه‌تنها عمده محصولات مورد نیاز را در داخل تولید می‌کنند بلکه چرخ صادرات را نیز اگرچه کند ولی به گردش انداخته‌اند.
بابک عابدین، رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ، در سال‌های اخیر در گفت‌وگوهایش از موانع و مشکلاتی که پیش‌پای صادرات محصولات چاپی ایران به کشورهای دیگر است سخن گفت. وی حالا در گفت‌وگو با تسنیم به بررسی وضعیت این صنعت در دهه ۹۰ از ابتدا تا انتها پرداخته است، این گفت‌وگو به‌شرح ذیل است:
* تسنیم: دهه ۹۰ در صنعت چاپ دهه متفاوتی بوده است، ما حالا در پایان این دهه می‌بینیم که صنعت چاپ به‌ویژه در حوزه بسته‌بندی از رشدی قابل توجه برخوردار شده است اگرچه هنوز موانع و چالش‌های پرشماری در مسیر دارد اما، این رشد چگونه حاصل شد؟
بله، در سال ۸۹ و اوایل دهه ۹۰ سرمایه‌گذاری خوبی در صنعت چاپ ایجاد شد، در همان سال‌ها بحث بسته‌بندی و چاپ جهت توسعه صادرات غیرنفتی کشور حتی توسط مقام رهبری نیز مورد تأکید قرار گرفت، بعد از آن این اتفاق رخ داد و بخش خصوصی در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد، با تسهیلات ارزی خوبی که آن زمان اختصاص پیدا کرد، یک‌سری واحدهای صنعتی چاپ تأسیس شد و در زمینه‌های مختلف مثلاً کارتن‌سازی، چاپ همزمان و مستقیم روی کارتن‌های چندلایه مثل کارتن یخچال و جاروبرقی و… فعال شدیم. آن زمان از یک‌سری بسته‌بندی‌های بزرگ و صنعتی طراحی‌شده نیز بهره‌برداری شد و این انقلابی در اوایل دهه ۹۰ بود.
صنایعی روی کار آمدند که توانستند بسترهای مورد نیاز صنایع چاپ و بسته‌بندی را به‌وجود بیاورند، بسترها و مواد اولیه را که مزیت تولید داخلی داشت در داخل تولید شد، کنار این‌ها کارخانه‌هایی تولید شد مثل کارخانه‌های بازیافتی و شرکت‌های مرکب‌سازی در بحث تولیدات مواد اولیه پلیمری که مورد نیاز بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر بود و از این نظر نیز پیشرفت کردیم.
خطوط تولیدی مدرن برای تولید فیلم‌های انعطاف‌پذیر که در شیرینی و شکلات و پفک مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز شکل گرفت، در مجموع هم در مورد چاپ و هم درمورد تأمین مواد اولیه به پیشرفت‌های خوبی رسیدیم.
بیشتر بخوانید:
عدم زیرساخت تولید مواد اولیه صنعت چاپ در کشور
ساماندهی فعالیت های چاپی در کارگروه توسعه صنعت چاپ استان گلستان
صنعت چاپ استان کرمان و گذر از رکود اقتصادی
ورود دستگاه‌های اجرایی به صنعت چاپ استان کرمان
کمبود مواد اولیه و نابودی صنعت چاپ
*تسنیم: در سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ واردات محصولات چاپی به‌ویژه از کشور ترکیه به ایران آمارهای فاجعه‌باری داشت اما حالا آمارها نشان می‌دهند که این واردات به‌شدت کاهش یافته است، دراین‌باره توضیح دهید.
بله، در همان اوایل دهه ۹۰ ما در اتحادیه صادرکنندگان بعد از بررسی بازار دیدیم که در بخش لیبل فقط از ترکیه حدود ۵۰۰ میلیون یورو واردات داریم، جمعاً حدود یک‌میلیارد دلار واردات لیبل و برچسب به داخل کشور داشتیم که رقمی قابل توجه بود، با هماهنگی بخش خصوصی و اتاق بازرگانی توانستیم سمینار بین‌المللی لیبل را در ایران برگزار کنیم، افراد مجرب این کار را از خارج از کشور برای آموزش آوردیم تا نشان دهند که فعالیت در این قسمت از صنعت چاپ چه امکانات و درآمدی می‌تواند داشته باشد.
در اواسط دهه ۹۰ یعنی سال‌های ۹۴ تا ۹۵ بعد از مراجعه به نمایشگاه‌های بین‌المللی لیبل انگیزه در بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری هدفمند‌تر ایجاد شد که این اتفاق رخ داد و از سال ۹۴ تا امروز بیش از ۱۵۰ خط تولید لیبل وارد کشور شده است که بیش از ۱۰۰ واحد چاپی را مجهز کرده است و ۶۰ واحد جدید نیز تأسیس شده‌اند.
کاهش واردات از یک‌میلیارد دلار به کمتر از ۵۰میلیون دلار
بنابراین امروز پس از گذشت پنج سال شاهد این هستیم که از واردات یک‌میلیارد دلاری به کمتر از ۵۰میلیون دلار رسیده‌ایم که آن هم یا بسترهایش خیلی خاص است یا بالاجبار باید از خارج از کشور فراهم کنیم.
در زمینه تولید جعبه‌های بهداشتی، پزشکی و آرایشی نیز کارخانه‌های تولیدی برای رقابت با محصولات خارجی نیاز به بسته‌بندی‌های شکیل داشتند، تحریم‌ها در این زمینه امکان تولید و سرمایه‌گذاری امن را برای ما فراهم کرد و با سرمایه‌گذاری‌های خوبی که داشتیم در زمینه تولید مقوا و چاپ صنعتی نیز پیشرفت کردیم.
در تولید کارت‌های بانکی، هوشمند و کارت‌هایی که سیم‌کارت در آن‌ها نصب می‌شد نیز ما نسبت به سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ با ۸۰ درصد موفقیت روبه‌رو بوده‌ایم و ۸۰ درصد وارداتمان در این زمینه کاهش پیدا کرده است و این موفقیت خوبی برای صنعت چاپ کشور به‌شمار می‌رود.
* تسنیم: پس به‌نوعی می‌توان گفت در حوزه چاپ و بسته‌بندی تا حدودی خودکفا شده‌ایم؟
با وجود همه این موفقیت‌ها ما با چالش‌ها و مشکلات بسیاری در این صنعت روبه‌رو هستیم اما باید گفت با وجود همه این مشکلات بین ۷۰ تا ۸۰ درصد نیاز به واردات محصولات چاپی را برطرف کرده‌ایم، حتی در زمینه تتراپک‌ها و پاکت‌های مدت‌دار که تکنولوژی سختی دارند نیز اکنون به چندین کشور صادرات داریم.
* تسنیم: علاوه بر توانایی در پاسخگویی به نیاز داخل، آیا امکان صادرات محصولات چاپی به‌طور وسیع هم فراهم است یا تنها صادرات به کشورهای همسایه چون عراق و افغانستان در توانمان است؟
اگر شرایط اقتصادی کمی بهتر شود، تحریم‌های بانکی رفع شود و مشکلات معاملات تجاری برطرف شود؛ ما آمادگی بسیار خوبی در زمینه صادرات به فراتر از منطقه داریم. اکنون ترکیه سالی ۴۳۶ میلیارد دلار درآمد صادراتی از صنعت چاپ در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دارد، سهم ما از این بازار فعلاً بین ۳ تا ۴ درصد است اما سهم ترکیه ۵۰ درصد است در حالی که ما در زمینه مواد پلیمری قدرت بیشتری داریم.
صادرات ۸۰میلیون‌دلاری لیبل‌های ایرانی به عراق و افغانستان
هم‌چنین حدود ۸۰ میلیون دلار صادرات محصولات لیبل به کشورهای عراق و افغانستان داریم. لیبل‌های امنیتی عراق و سوریه از ایران می‌رود.
* تسنیم: با توجه به سخنان شما می‌توان نتیجه گرفت که نوعی انقلاب صنعتی در دهه ۹۰ برای این صنعت فراهم شده است، با این حال ما بارها شاهد اخباری مبنی بر تعطیلی واحدهای چاپی، مشکلات اقتصادی و… در این صنف هستیم.
بله، یک انقلاب صنعتی در دهه ۹۰ برای صنعت چاپ ایجاد شده است، اما کنارش واحدهای کوچک با مشکل مواجه شده‌اند، برخی با توجه به مشکلات اقتصادی رو به تعطیلی رفته‌اند و… .
از سوی دیگر، روند صنعت چاپ از دهه ۸۰ به این سو کاهش تولیدات مطبوعاتی و کتاب و افزایش بسته‌بندی بوده است، بنابراین ما در بخش چاپ و بسته‌بندی با این انقلاب مواجه بوده‌ایم نه در سایر بخش‌های چاپ، به‌نظر می‌‌رسد این روند ادامه‌دار است و در اول دهه ۱۴۰۰ با سرعت بیشتری ادامه پیدا می‌کند.
*تسنیم: حالا در پایان دهه ۹۰ چشم‌انداز صنعت چاپ به‌ویژه در حوزه بسته‌بندی برای ورود به دهه و قرن جدید چگونه باید باشد؟
بسته‌بندی در شرایط فعلی جهان موضوع بسیار مهمی است ما باید فناوری دیجیتال را در چاپ بسته‌بندی دخیل کنیم. صنعت چاپ تشکل‌های خصوصی بسیاری دارد که باید فعال شوند و به شناسایی موانع و مشکلات تولید بپردازند، از سوی دیگر دولت نیز با تشکل‌‌ها وارد مشورت شود و آن‌ها را در تصمیم‌گیری‌های خود دخیل کند، از تصمیمات و قوانین یک‌شبه باید پرهیز کرد.
واردات مواد اولیه مورد نیاز صنعت چاپ باید تسهیل شود، اکنون ماشین‌آلات ما ماه‌ها در گمرک می‌ماند و ما تعهد زمانی ارسال محصولات را از دست می‌دهیم. روند صادرات محصولات باید تسهیل شود، برای حضور در بازارهای خارجی و باقی ماندن در این رقابت باید آینده مشخص و روشنی از روند زمانی تولید یک محصول و ارسال آن داشته باشیم، گاهی اوقات تصمیمات یک‌شبه و قوانین یک‌شبه ما را دچار مشکل می‌کند.
تسهیلات بانکی یکی دیگر از مشکلات اصلی این صنعت است، برای اینکه بتوانیم مواد اولیه را تولید کنیم و سفارشات سنگین بپذیریم و صادرات وسیعی داشته باشیم نیاز به سرمایه در گردش داریم، عربستان و ترکیه که صاردات خوبی دارند از طریق سیستم بانکی به‌محض گرفتن ثبت سفارش از تسهیلات کم‌بهره استفاده می‌کنند.
ما نیز در ایران نیازمند تسهیلات برای تجهیز دستگاه‌ها و ماشین‌آلات هستیم، یکی از معایب صنعت چاپ در ایران فرسودگی دستگاه‌ها است.
*تسنیم: با توجه به اینکه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و تغییر دولت در شش ماه آینده هستیم، انتظار بدنه صنعت چاپ از دولت چیست؟
مسئله مهمی که دولت جدید در زمینه چاپ و بسته‌بندی باید به آن توجه داشته باشد، آموزش و سرمایه‌گذاری در حد استانداردهای بین‌المللی است.
