این روزها وضعیت چاپ و نشر به دلایل متعددی دچار دگرگونی و آشفتگی شده، این آشفتگی به بازار کتاب های دانشجویی و نشر دانشگاهی نیر رسیده است.
به گزارش چاپ و نشر به نقل از ایسنا، مراحل تحصیل به ویژه در دوران دانشجویی همواره با نیاز به کتاب و منابع مختلف درسی سپری می‌شود و اغلب کتاب‌های موردنظر دانشجویان از طریق انتشارات دانشگاه‌ها چاپ و با قیمتی گاه بسیار معقول، گاه بسیار بالا در اختیار آنها قرار می گیرد به همین علت در ترم سالتحصیلی یا در نزدیکی امتحانات این انتشارات روزهای شلوغی را پشت سرمی‌گذارند.
در سال‌های اخیر قیمت کاغذ روز به روز گران شده و این امر در نهایت بر روی چاپ کتاب به ویژه کتاب‌های درسی مورد نیاز دانشجویان تأثیر سوئی داشته و با توجه به توان خرید مردم چاپ کتاب‌ها در تمام حوزه‌ها کاهش پیدا کرده است.
به همین علت به مراکز انتشار کتاب دانشگاه بوعلی سینا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان و دانشگاه پیام نور مرکز همدان سری زدیم تا ببینیم با توجه به گرانی و کمبود کاغذ چاپ کتاب‌ها به چه میزان رسیده و چه تأثیری بر فروش آنها گذاشته است.
محمدجواد یداللهی‌فر -مدیر مرکز نشر دانشگاهی بوعلی‌سینا اظهار کرد: سابقه فعالیت مرکز نشر دانشگاهی با توجه به کتاب های چاپ شده در این مرکز از سال ۵۱ است اما به صورت رسمی به سال ۵۷ برمی‌گردد و با این وجود مرکز نشر از سال ۸۵ با تیراژهای گسترده آغاز به فعالیت داشته است.
وی با اشاره به اینکه در مرکز نشر دانشگاه بوعلی تا کنون ۳۶۰ عنوان کتاب چاپ‌شده در رشته‌های مختلف مانند مهندسی، هنر، معماری، علوم انسانی و … بوده است، ادامه داد: امسال موفق به چاپ ۳۵ عنوان کتاب شده ایم که بیشتر آنها برای بار اول به چاپ رسیدند و این امر نشانگر رشد مطلوب این حوزه است بنابراین در مجموع نسبت به سال‌های ۹۷ و ۹۶ رشد خوبی در چاپ کتاب داشته‌ایم.
مدیر مرکز نشر دانشگاهی بوعلی با بیان اینکه مسئله گرانی کاغذ بر تمام ابعاد چاپ و فروش کتاب تأثیرگذار بوده است، خاطرنشان کرد: کاغذ دولتی هنوز شامل حال مرکز نشر دانشگاه نشده و همه کتاب‌ها از طریق کاغذ با نرخ آزاد به چاپ و توزیع رسیده‌اند و به همین علت گرانی کاغذ میزان فروش نسبت به سال‌های قبل کمتر شده است اما در تعداد عنوان‌ها افزایش داشته‌ایم.
یداللهی‌فر ادامه داد: الان حدود ۱۴ عنوان کتاب در مراحل داوری است و حدود هفت عنوان کتاب نیز در مسیر چاپخانه قرار دارد همچنین بیشترین تیراژ فروش کتاب در سالجاری در تربیت‌بدنی و برخی رشته‌های کشاورزی، علوم پایه، مهندسی و علوم انسانی بوده است.
وی در تشریح روند چاپ در مرکز نشر دانشگاه بوعلی گفت: کتاب‌هایی که با گذشت از مرحله داوری به چاپ رسیده، در مرحله اول با سرمایه‌گذاری خود صاحب اثر در تعداد ۲۰۰ جلو به چاپ می‌رسد و بعد از فروش این تعداد اولیه ۸۰۰ جلد به صورت مجدد توسط مرکز نشر چاپ و منتشر می‌شود.
مدیر مرکز نشر دانشگاهی بوعلی افزود: پس از آن که کتاب اساتید دانشگاه یا صاحبان اثر داوری و موفق به اخذ نظر مثبت داوران و شورای مرکز نشر متشکل از نماینده همه دانشکده‌ها، مجلات علمی، پژوهشی و نویسندگانی که بیشترین اثر چاپ شده در دانشگاه را دارند، می شود، مرکز نشر با صاحبان اثر قرارداد می‌بندد.
یداللهی‌فر با بیان اینکه انتشارات دانشگاه بوعلی را به علت سختگیری در مراحل داوری یک سر و گردن بالاتر می‌دانم، خاطرنشان کرد: یک کتاب خوب با فروش خوب خود را نشان می‌دهد چرا که جامعه پذیرش آن را داشته و مردم به ویژه دانشجویان از آن استقبال می‌کنند.
وی در رابطه با چاپ مجلات علمی و پژوهشی دانشگاه بوعلی بیان کرد: چشم‌انداز این مجلات در ابتدا ۲۵ مجله بود اما در حال حاضر با ۱۷ مجله در حوزه‌های علوم پایه، تربیت‌بدنی، کشاورزی، جامعه‌شناسی و علوم انسانی فعالیت می‌کنیم که برخی فصل‌نامه و برخی دو فصل‌نامه هستند البته با این وجود مجلات علمی پژوهشی از دو سال قبل به علت اختلاف سلیقه مدیریتی از مجموعه مرکز نشر جدا شده است.
مدیر مرکز نشر دانشگاهی بوعلی ایجاد یک واحد درسی ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای آموزش کتاب نویسی را امری ضروری دانست و اعلام کرد: اساتید ما در این مباحث چندان فنی نیستند و باید نحوه نگارش کتاب به اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی آموخته شود و در حقیقت کتاب موجب ماندگاری، علم می‌شود پس باید در حفظ و نگارش آن اهتمام داشت.
یداللهی‌فر اضافه کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بحث نوشتن و فروش کتاب باید به صورت برنامه‌ریزی وسازماندهی شده بازار را مدیریت کنند تا این وضعیت چاپ و تکثیر و سرقت از کتاب دیگر رخ ندهد.
معصومه نظری -مدیر انتشارات و مجلات علمی و پژوهشی دانشگاه آزاد واحد همدان- بیان کرد: امسال هنوز هیچ کتابی در مرکز دانشگاه واحد همدان به چاپ نرسیده است اما تمام کتاب‌ها در مرحله داوری و اظهارنظر داوران قرار دارند و هنوز تألیفی نداشته‌ایم.
وی ادامه داد: در حال حاضر هفت یا هشت عنوان کتاب جدید در مرحله داوری قرار دارند که تا پایان سال به چاپ خواهند رسید همچنین در سال گذشته هفت عنوان کتاب به چاپ رسیده و در اختیار دانشجویان قرار داده شده و کتاب‌ها طبق آمار سال‌های گذشته بیشتر در رشته معماری، رشته علوم سیاسی، رشته پرستاری و ادبیات فارسی به چاپ رسیده است.
مدیر انتشارات دانشگاه آزاد واحد همدان بیان کرد: به علت گرانی کاغذ سعی می‌کنیم به سمت‌وسوی کتاب دیجیتال حرکت کنیم اما نمی‌توانیم کلاً کتاب کاغذی را حذف کنیم چرا که کتاب‌هایی که در انتشارات دانشگاه منتشر می‌شوند، دارای سرفصل درسی بوده و دانشجو باید آنها را تهیه کند همچنین همیشه شرایط مطالعه آنلاین مهیا نیست و نسخه چاپی در دسترس‌تر از دیجیتالی است.
وی افزود: در خود انتشارات دانشگاه فضای فروش کتاب وجود دارد، بیشتر دانشجویان کتاب‌ها را از این محل خریداری می‌کنند همچنین هر ساله قسمت عمده‌ای از کتاب‌های چاپ شده را به کتابخانه‌ها می‌دهیم و اگر شخصی شرایط به دست آوردن کتاب‌ها را ندارد می‌تواند کتاب را به صورت امانت از طریق کتابخانه‌ها تهیه کند.
نظری با اشاره به اینکه در امسال تعداد زیادی چاپ مجدد کتاب داشته‌ایم، اظهار کرد: تهیه و تجدید یک کتاب از شروع چاپ آسان‌تر است چرا که نظارت‌های داوران و اخذ مجوزهای متعدد به مراتب کاهش پیدا می‌کند و حق تألیف نویسنده پرداخت و چاپ مجدد صورت می‌گیرد.
مدیر انتشارات دانشگاه آزاد واحد همدان خاطرنشان کرد: دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان داری سه مجله فصل‌نامه علمی- پژوهشی است که از سطح بالایی برخودار هستند، این مجلات در حوزه ادبیات با عنوان «عرفانیات در ادبیات فارسی»، «بیومکانیک ورزشی» در حوزه تربیت بدنی و در حوزه مرمت و معماری با عنوان «هفت حصار» به چاپ می‌رسند.
نصرالله عرفانی -معاون پژوهشی دانشگاه پیام نور استان همدان- نیز ضمن اشاره به اینکه انتشارات دانشگاه پیام نور به صورت متمرکز در مرکز دانشگاه پیام نور کل کشور فعالیت می‌کند، اظهار کرد: از ابتدای سال ۹۸ تا کنون چهار عنوان کتاب در حوزه های علوم پایه، علوم انسانی و هنر و معماری به چاپ رسیده و به صورت متداول هر کتاب دانشگاهی در هزار نسخه توزیع می‌شود.
وی بیان کرد: مرکز نشر دانشگاهی پیام نور از ابتدای شروع فعالیت خود ۲۲۱ عنوان کتاب به چاپ رسانده که از این تعداد ۲۰۰ کتاب تألیفی و ۲۱ کتاب به صورت ترجمه در اختیار متقاضیان قرار داده شده که این کتاب ها در حوزه های علوم پایه با تألیف ۲۷ کتاب و ترجمه دو اثر، علوم انسانی با تألیف ۱۶۰ کتاب و ترجمه ۱۵ اثر، فنی و مهندسی سه کتاب و ترجمه یک اثر، کشاورزی تألیف دو کتاب و ترجمه یک اثر، فناوری اطلاعات یک تألیف و هنر و معماری با هفت تألیف و دو ترجمه قرار دارند.
