معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره تخصیص کاغذ با یارانه دولتی گفت: امسال مجموع کاغذ وارداتی در کنار تولید داخل، نصف نیاز ناشران به کاغذ را تامین خواهد کرد و اتفاق بزرگی است که می تواند آثار فرهنگی قابل توجهی به همراه داشته باشد.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از ایرنا، سال ها چرخه نشر شرایط سختی را طی می کرد، با همه گیری بیماری کووید ۱۹ شرایط برای ناشران، کتاب فروشان، نویسندگان، مترجمان، ویراستاران و در کل چرخه نشر سخت تر شد. از طرفی دولت توان محدودی برای حمایت از چرخه نشر دارد و به همین دلیل حمایت های در این روزها گزیده شده و با برنامه ریزی انجام می‌شود. کاغذ، کمبود آن و افزایش قیمتش در سال های اخیر یکی از مهم ترین مسائل در چرخه نشر است.
اهداف کلی دولت جدید در معاونت فرهنگی
یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره مسائل مرتبط با نشر و اهداف کلی دولت جدید در معاونت فرهنگی و تفاوت نگاه این دولت با گذشته گفت: اگر بخواهم درباره رویکرد فرهنگی دولت و تفاوت آن با گذشته صحبت کنم، بحث بسیار مفصلی خواهد بود. پس اقدامات فرهنگی در زمینه نشر و کتاب این دولت را بیان خواهم کرد.
وی افزود: نخست اینکه سیاست گذاری حوزه فرهنگ باید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اتفاق بیفتد. سیاست گذاری در حوزه کتاب و نشر باید در حوزه معاونت فرهنگی اتفاق بیفتد. معاونت فرهنگی باید در اجرا از ابزارهای مختلف استفاده کند. ترجیح و اولویت این است که برای اجرای سیاست ها از بخش های خصوصی مانند انجمن ها، اتحادیه ها، ناشران و … در صورتی که امکان و ظرفیتش را داشته باشند، استفاده شود.
احمدوند تاکید کرد: وقتی از سیاست گذاری صحبت می کنیم، باید توجه داشت این اقدام در بخش های مختلف تاثیر متفاوت دارد؛ برای مثال سیاست گذاری در حوزه توزیع کاغذ به این معنی است که تصمیم گیری برای تخصیص میزان کاغذ باید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شود؛ زیرا در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصمیم گرفته می شود به کدام محتوا کاغذ با یارانه دولتی تخصیص داده شود و به کدام محتوای کاغذ با یارانه دولتی ارائه نشود.
وی ادامه داد: چراکه کاغذ با یارانه دولتی به میزان محدود موجود است. اینطور نیست که بتوانیم به همه ناشران کاغذ با یارانه دولتی بدهیم. اگر کاغذ با یارانه دولتی به اندازه نیاز موجود بود، به بخش هایی از صنف تحویل داده می شد تا کاغذ را میان همه ناشران تقسیم کنند. اما وقتی محدودیت وجود دارد باید اولویت گذاشته‌شود.
خرید کتاب حمایت از کالا است
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: اولویت چیزی است که در وزارتخانه به عنوان قانون برای مهم‌ترین محورها ترسیم شده‌است. این مسائل را معاونت فرهنگی تشخیص می دهد. برای مثال در قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف شدم از ترویج زبان و ادبیات فارسی حمایت کنم.
وی افزود: در زمان تخصیص کاغذ با یارانه دولتی یکی از محورهایی که باید به آن توجه کنم همین موضوع است. آیا می توان این مسئولیت را به بیرون از وزارتخانه واگذار کرد؟ این در حالی است که تخصیص کاغذ با یارانه دولتی قبلا بیرون از وزارتخانه انجام می شد. اما عملیات اجرای کار را می توان به بخش خصوصی سپرد، که در این دولت این اتفاق می‌افتد.
احمدوند بیان کرد: در زمینه خرید کتاب هم به همین صورت است، یعنی باید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیاست گذاری کنیم و بر اساس اولویت های موضوعی و محتوایی کتاب بخریم. خرید کتاب حمایت از ناشر نیست بلکه خرید کتاب حمایت از محصول و کالا است. یک سیاست برنامه های اجرایی و عملی مختلفی در برنامه‌های معاونت فرهنگی دارد.
این مقام مسئول ادامه داد: سیاست دیگر توجه به ارتقا کیفی خدماتی است که در معاونت فرهنگی ارائه می شود. مردم، ناشران و بخش های دیگر که از این خدمات استفاده می کنند باید متوجه شوند که کیفیت خدمات افزایش یافته است. در اداره کتاب، در دفتر مطالعات، در خانه کتاب دفتر مجامع و دفتر چاپ، شاهد تغییر رویکرد هستیم.
حمایت هایی بر اساس کیفیت
احمدوند در پاسخ به این سوال که مهم‌ترین ماموریتی که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه معاونت فرهنگی ارشاد بر عهده شما گذاشت، کدام بخش است گفت: این ماموریت در دو ساحت انجام می شود، یکی در حوزه زیرساخت که بحث مربوط به کاغذ است و حوزه نشر که موظف به پیگیری مسائل آن هستم. درباره روند تولید کاغذ داخلی به صورت هفتگی به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گزارش می دهم. به او اعلام می کنم در حوزه تولید کاغذ داخل چه مراحلی را پشت سر می گذاریم و به کجا می رویم.
وی تاکید کرد: ماموریت دیگر جهت دهی محتوا در نشر است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قائل به این نیست که اگر ۱۰۰ هزار عنوان به ۱۵۰ هزار عنوان تبدیل شود، دستاورد خوبی است. عکس آن، معتقدیم تعداد عناوین در کشور بیش از نیاز مخاطبان و کتابفروشی ها است. تولید این تعداد عنوان در کشور عجیب است و نشان این است که در جاهایی اختلال داریم.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: در وزارت ارشاد حمایت ها را براساس کیفیت انجام می دهیم. از نظر قانونی نمی توانیم به کتاب هایی که از نظر محتوا مشکل قانونی ندارد، مجوز ندهیم. بلکه باید مجوز را صادر کنیم هرچند کار با کیفیت نباشد. اما می‌توانیم حمایت‌های خود را به حوزه آثار با کیفیت تخصیص بدهیم. یعنی اگر می خواهیم به ناشری کاغذ با یارانه دولتی بدهیم یا از او خرید کنیم، باید این مسائل برای آثاری مطرح باشد که کیفیت لحاظ شده‌است.
وی افزود: در ارزیابی آثار در اداره کتاب، کیفیت را هم دخیل می کنیم تا آثار کیفیت سنجی شوند و صرفا ممیزی بر اساس مسائل سیاسی، اخلاقی و اعتقادی نباشد و ویژگی های کیفی هم به ارزیابی ها اضافه شود.
احمدوند توضیح داد: در مسئله تولید کاغذ داخلی بحث شفاف سازی مطرح نیست، در معاونت فرهنگی مسائل را پیگری می کنیم. باید کارخانه های تولید کاغذ در داخل ظرفیت خود را کامل کنند. در این روزها کارخانه مازندران و کارخانه پارس فعال هستند و کارخانه های دیگر فعالیت خود را آغاز خواهندکرد.
وی اظهار داشت: درباره توزیع کاغذی با یارانه دولتی که در اختیار ما است، باید بگوییم هنوز دولت جدید کاغذی را وارد نکرده، بلکه کاغذهای وارد شده از قبل که در فرآیندهای قضایی گرفتار بود، در اختیار ما قرار گرفتند. توانستیم آن ها را به دست بیاوریم و میان ناشران توزیع کنیم. حجم این کاغذها بالا نیست. آمار و ارقام تخصیص و مصرف این کاغذها به صورت دقیق اطلاع رسانی خواهدشد.
بیشتر بخوانید: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی حمایت از زنجیره تولید کتاب را از وظایف دولت
شروط اعطای کاغذ با یارانه دولتی به ناشران
احمدوند درباره نحوه انتخاب ناشران برای تخصیص کاغذ با یارانه دولتی بیان کرد: ابتدا ناشران در سامانه ثبت نام می کنند و مشخصات کتابی را که می خواهند منتشر کنند، ثبت می کنند. اینگونه مشخص می شود که چقدر کاغذ مصرف خواهند کرد. بنابراین میزان نیاز به کاغذ برای انتشار کتاب هایی که توسط ناشر اعلام شده است، مشخص می شود. همچنین اگر کسی سابقه دریافت کاغذ با یارانه دولتی داشته باشد، برای مثال اگر سال یا ماه گذشته کاغذ دریافت کرده باشد، حتما باید آن کاغذها را به کتاب تبدیل کرده باشد.
وی در ادامه گفت: وقتی ناشر کتاب را منتشر می کند، اطلاع می دهد و همکاران اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران کتاب ها را شمارش می کنند. حداقل ۸۰ تا ۸۵ درصد از کاغذ دریافتی باید تبدیل به کتاب شده باشد تا ناشر بتواند کاغذ جدید بگیرد. این هم یکی از شروط است بنابراین تعداد زیادی از ناشران که تقاضای کاغذ می کنند. به دلیل عدم شمارش کتاب هایشان، کاغذ به آن ها تعلق نمی گیرد؛ این مسئله به آن ها در سامانه اطلاع رسانی می شود.
این مقام مسئول ادامه داد: هر هفته تقاضای ناشران بررسی می شود و اگر شمارش آن ها ثبت شده باشد، و مشخص باشد که چقدر کاغذ گرفته و چند درصد آن را به کتاب تبدیل کردند، روند اعطای کاغذ با یارانه دولتی برای آن ها انجام خواهد شد.
وی شرط دیگر اعطای کاغذ با یارانه دولتی به ناشر را کیفیت کتاب خواند و در ادامه تاکید کرد: کتاب هایی که ناشران در سامانه بارگذاری می کنند، باید از نظر اولویت کیفیت بررسی و مشخص شود کدام کتاب ها شایستگی تخصص کاغذ با یارانه دولتی را دارند. زیرا نمی توانیم کاغذ همه ۱۱۰ هزار عنوانی را که در سال منتشر می شوند، تامین کنیم. باید اولویت بندی کنیم. برخی از موضوعات اولویت ببیشتری دارند، ممکن است ناشری روی موضوعی کار کند که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ملزم به حمایت از آن موضوع نباشد.
امیدوارم نصف نیاز کشور به کاغذ را تامین کنیم
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص نظارت ارشاد بر قیمت بعد از استفاده از کاغذ با یارانه دولتی گفت: قیمت کتاب باید متوسط باشد. همچنین باید در کتاب درج شود که این کتاب با کاغذ حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است تا مردم هم بدانند که اگر قیمت کتاب بالا بود دراره ناشر قضاوت کنند.
وی در ادامه درباره اینکه کاغذ با یارانه دولتی می تواند چند درصد کتاب های تولید شده در سال را پوشش دهد، توضیح داد: یکی از موضوعات مهم این است که چقدر از نشر کشور را می توانیم با کاغذ دولتی تامین کنیم. برآورد ما از سال های مختلف متفاوت است. تقریبا در سال های پیش از کرونا بین ۵۰ تا ۶۰ هزارتن مصرف کاغذ تحریر کتاب در کشور بود.
البته مقوای جلد هم برای انتشار کتاب لازم است، همچنین کاغذ تحریر مصارف دیگری جز کتاب هم در کشور دارد. این موارد به این بستگی دارد که چقدر کاغذ دولتی بتوانیم در اختیار داشته باشیم. اگر ۶۰ هزار تن کاغذ در اختیار داشته باشیم، می توانیم همه نیاز ناشران را پوشش بدهیم، اما در سال ۱۴۰۰ هیچ کاغذی وارد نشده، در سال ۹۹ تقریبا هیچ کاغذی وارد نشده و فقط اواخر سال ۹۸ کاغذ وارد شده‌است و خرد خرد توزیع شد.
وی تصریح کرد: امیدواریم امسال با مجموع کاغذی که وارد می شود و کاغذی که می توانیم در داخل تولید کنیم، حداقل نصف نیاز نشر کشور را تامین کنیم. فکر می کنم اگر این اتفاق بیافتد اتفاق بزرگی است که می تواند اثر فرهنگی قابل توجهی داشته‌باشد.
اجرای نظام رتبه بندی نشر
احمدوند بیان کرد: اگر بخواهید روند کیفی شدن نشر بهتر پیش برود، باید نظام رتبه بندی نشر اجرا شود و رتبه بندی باید هدف اصلی باشد. برای رسیدن به این هدف باید مرحله به مرحله پیش رفت. اینکه بگوییم نظام رتبه بندی نشر را اجزا کردیم درست نیست. کسانی که نظام رتبه بندی را اجرا می کنند به سنجه هایی حساس هستند، برای مثال اگر کتاب درباره حوزه ای است که اولویت فرهنگی ندارد، مورد حمایت قرار نمی گیرد.
وی در همین باره افزود: گاهی اولویت بر ترویج زبان و ادبیات فارسی، ترویج هویت ملی یا انعکاس پیشرفت های کشور است. لزوما نباید کتاب بدی باشد، این دیدگاه را داریم که هیچ کتابی بد نیست. گاهی کتابی امید و نشاط اجتماعی را افزایش می دهید و گاهی مسائل اخلاقی را ترویج می دهد. اینها اولویت‌ها هستند.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره سنجش کیفی کتاب ها برای تخصیص کاغذ با یارانه دولتی گفت: در قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم موارد اولویت دار کاملا مشخص شده است، با نگاهی به عناوین موضوع ها، نویسنده، مترجم و… کتاب ارزیابی انجام می شود و درباره حمایت های مربوط به کاغذ برای کتاب تصمیم گیری می شود.
وی ادامه داد: گاهی اجزای داخلی یک نشر به شکل حرفه ای منظم است. یعنی کتابی را سفارش می دهند، اثر را در شورا بررسی و ارزیابی می کنند. قاعدتا کتاب بی کیفیت از آن نشر بیرون نمی آید. اما اینکه عدد داشته باشیم و برای هر ناشر عددی تعیین کرده باشیم، نیست. چنین عددی وجود ندارد و باید در بلند مدت به ارزیابی کیفیت ناشران برسیم، این لازمه نشر حرفه ای است. کاغذ با یارانه دولتی
