قاچاق کتاب عنوانی است که برای انتشار غیر قانونی کتاب به کار می رود و این کتاب ها در داخل کشور منتشر می شوند.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، چند سالی است که صنعت نشر کشورمان با پدیده‌ای به نام قاچاق کتاب مواجه است. این پدیده مانند قاچاق مواد مخدر نیست که از خارج از مرز‌ها به ایران وارد شود؛ قاچاق کتاب نامی است که برای انتشار غیر قانونی کتاب به کار می رود و این کتاب ها در داخل کشور منتشر می شوند و هر از چند گاهی خبر‌هایی از جمع آوری کتاب های قاچاق منتشر می شود.
احمد دولت آبادی، مدیر مسئول انتشارات نگار تابان یکی از مشکلات حوزه نشر را بساط های کنار خیابان دانست که کتاب های قاچاق را با تخفیف بالا می فروشند. اما آیا مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اتحادیه ناشران و کتابفروشان برای جلوگیری از قاچاق کتاب اقدامی کرده است یا خیر.
برخورد با قاچاق کتاب متوقف نمی‌شود
هومان حسن پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان درباره قاچاق کتاب گفت: برخورد با قاچاق کتاب به صورت ممتد است و طرحی نیست که دو روز انجام شود و بعد از بین برود. اقداماتی را در این زمینه در پیش گرفتیم که پلیس اماکن و دستگاه قضایی هم در این امر با ما همکاری می کنند. ابتدا مراحل تحقیقاتی قاچاق کتاب انجام می شود و بعد از آن، پلیس وارد عمل می شود؛ از این رو فاصله ای میان اعلام کشفیات مشاهده می شود.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان ادامه داد: برخی از موارد تخلف در دستگاه قضایی کشور در مرحله صدور رأی است. هم فضای مجازی هم شیوع بیماری کرونا باعث شد بازدارندگی اقدامات در زمینه قاچاق کتاب کم سو شود. همچنین حجم کتاب‌های گرفته شده در روزهای گذشته، قابل توجه بود و بیشتر روی قسمت‌های مهم و عمده‌ای کار شد.
حسن پور بیان کرد: وقتی ناشران متوجه می‌شوند کتابشان غیرقانونی منتشر شده است، به اتحادیه ناشران و کتابفروشان مراجعه و اعتراض می‌کنند. نامه کتبی آن‌ها به اتحادیه باعث می‌شود اتحادیه ناشران و کتابفروشان موضوع را پیگیری کند. اتحادیه هم از تمام امکانات قانونی که در اختیار دارد از جمله پلیس و دستگاه قضا برای دفاع از منافع آحاد اعضای صنفش استفاده می‌کند.
او تصریح کرد: در بحث چاپ غیرقانونی کتاب تنها منافع ناشران و کتابفروشان مطرح نیست بلکه منافع افراد بیشتری از جمله مولف و مترجم را هم دربرمی‌گیرد. تصمیم گیری درباره بازگرداندن منافع مادی ناشرانی که به دلیل چاپ غیرقانونی کتاب متضرر شدند، برعهده دستگاه قضاست. قضات محترم موارد را بررسی و براساس شکایات ناشران مطرح می‌کنند. ناشران می‌توانند حقوق مادی شان را پیگیری کنند. البته در چند مورد پیگیری ناشران برای احقاق حقوق مادی شان به نتیجه رسیده است.
انتشار غیر قانونی کتاب ها
سوالی که درباره قاچاق کتاب مطرح می شود این است که چه کسانی خاطیان این امر هستند و انگیزه آن‌ها از انتشار قاچاق کتاب چیست؟ افراد سودجو کدام کتاب ها را برای انتشار غیرقانونی انتخاب می کنند؟
کامران شرفشاهی، مدیر مسئول انتشارات تجلی مهر در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، در پاسخ به سوالات مطرح شده گفت: قطعا یک نوع تعامل و همکاری میان برخی افراد سودجو با برخی از چاپخانه داران در زمینه انتشار کتاب‌های قاچاق وجود دارد. به خصوص در شرایط بحرانی صنعت نشر، بسیاری از چاپخانه‌های ما کتاب‌های قاچاق را منتشر می‌کنند.
وی افزود: روزگاری وقتی کتابی آماده انتشار بود ناشر باید دنبال چاپخانه‌ای می‌گشت که سفارش انتشار کتاب نداشته باشد. برخی چاپخانه‌ها در چند شیفت شبانه روز کار می‌کردند. اما متاسفانه الان دوره بسیار هولناکی را سپری می‌کنیم و اوضاع به گونه‌ای است که چاپخانه داران با ناشران تماس می‌گیرند از آن‌ها درخواست می‌کنند اگر کتابی آماده چاپ دارند به آن‌ها بسپارند. این مسئله نشان دهنده دست تنگی و اوضاع بد اقتصادی چاپخانه داران است و همین نیاز می‌تواند موجب شود بسیاری از چاپخانه داران کتاب‌های قاچاق را منتشر کنند.
مدیر مسئول انتشارات تجلی مهر ادامه داد: معمولا کتاب هایی که انتشار غیر قانونی کتاب دارند در چند گروه قرار می گیرند. یک گروه کتاب‌هایی است که علیرغم اینکه مجوز انتشار دارند و در بازار کتاب هم نیاز به انتشار آن احساس می شود ناشران بنابر دلایلی آن‌ها را منتشر نمی کنند. دسته دیگر کتاب هایی هستند که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز انتشار آن را صادر نکرده است و ممنوع هستند و نیاز هم برای این دسته از کتاب ها در جامعه کم نیست.
شرفشاهی بیان کرد: کتاب های دیگری که به صورت قاچاق منتشر می شوند کتاب هایی هستند که تاریخ انتشار آن به سال های پیش از انقلاب باز می گردد. در حال حاضر پدیدآورنده آن یا در قید حیات نیست یا ناشر کتاب از گردونه صنعت نشر بیرون رفته است؛ فلذا اشخاصی با فرصت طلبی این کتاب ها را تجدید چاپ می‌کنند.
وی ادامه داد: گروه دیگر هم کتاب هایی هستند که ناشران فعلی آن ها را منتشر کردند، اما اشخاصی فرصت طلب این کتاب‌ها را به لحاظ علاقه فراوان و استقبال زیاد مردم از آن‌ها منتشر می کنند تا بهره حاصل از انتشار آن را به جیب خود سرازیر کنند و این پدیده به ناشر و پدیدآورنده اصلی اثر لطمه می‌زند.
شرفشاهی در پایان گفت: غالبا ناشران باید برای چاپ بعدی یک کتاب موافقت پدید آورنده اثر را جلب کنند و مبلغی را در قالب حق التالیف به پدیدآورنده بپردازند اما پول چاپ و انتشار غیر قانونی کتاب، به جیب کسانی می رود که هیچ نقشی در تهیه و تولید آن داشتند.
بیشتر بخوانید: جمع آوری کتاب قاچاق و ممنوعه در تهران
