بررسی عملکرد اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران
رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران در نشست مجازی عملکرد این اتحادیه، این تشکل مردم‌نهاد را یکی از قطب های اصلی حوزه نشر کشور معرفی کرد که در حفظ منافع اعضا و مصرف‌کننده سربلند است.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از روابط عمومی فیدیبو، نشست مجازی «عملکرد اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران» با حضور هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران، محمدعلی جعفریه، مدیر نشر ثالث، زهره حسین‌زادگان، مدیر نشر آفرینگان و جمعی دیگر از اهالی نشر، شامگاه سه‌شنبه (۲۹ مردادماه) از سوی «فیدیبو» برگزار شد.
وجه تمایز اتحادیه با انجمن های نشر
حسن‌پور با اشاره به وجوه تمایز و تفاوت انجمن های نشر با اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران گفت: انجمن مانند یک موسسه یا شرکت نشر، تشکیلاتی با چند عضو است که براساس یک مصوبه یا آئین‌نامه تاسیس می‌شود و هر زمان که مرجع صادرکننده مجوز اراده کند، می‌تواند ابطال یا تعطیلی فعالیت انجمن را اعلام کند؛ اما اتحادیه کاملا طبق قانون نظام صنفی عمل می‌کند. قانون آن در مجلس شورای اسلامی تصویب شده است، چارچوب دارد و تمام اصول و قواعد آن مشخص است و به هیچ‌وجه هیچ وزارتخانه‌ای به‌تنهایی قادر به انحلال آن نیست.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان در بیان تفاوت انجمن و اتحادیه اضافه کرد: انجمن هیچ‌گونه تعهد قانونی نسبت به قوانین کل کشور نخواهد داشت و فقط نسبت به نهاد یا سازمان صادرکننده مجوز خود پاسخگو هستند، اما اتحادیه‌ها یک ساختار قانونی و جدا از وزارتخانه‌ها هستند. در راس اتحادیه‌ها، اتاق‌های اصناف هستند و اتاق اصناف کشور زیر نظر شورای عالی نظارت است و تمام قوای کشوری و لشکری در آن نقش دارند.
حسن‌پور با تاکید بر اینکه اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران یک نهاد کاملا مردمی است، ادامه داد: مردم و صنف در قاعده هرم، رئوس اتحادیه را انتخاب می‌کنند و از بالا نهادهای نظارتی و دولتی و حاکمیتی بر آن مسلط هستند و وظیفه اتحادیه این است که مطالبات صنف را به‌شکل قانونی برای مسئولین، حاکمیت و دولت ترجمه کند. وقتی معضل قانونی پیش می‌آید، اتحادیه برخلاف انجمن، با توجه به اینکه یک نهاد قانونی و منتخب مردم است، باید در مقابل قوه قضائیه پاسخگو باشد.
وی درباره رویکرد اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران در ادوار مختلف عنوان کرد: به اعتقاد من در هر شرایطی تصمیمات، در حد هیات‌مدیره و هر اتحادیه‌ای در زمان خودش قابل قضاوت است؛ یعنی باید دید در چه بستری فعالیت داشته و تصمیم‌گیری کرده‌اند.
رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران با بیان اینکه اتحادیه ۷۵ درصد از کتاب کشور در تهران تولید می‌شود، افزود: خواه یا ناخواه این اتحادیه یکی از قطب‌های اصلی حوزه نشر کشور است؛ اما تا به امروز هیچگاه مطالبات و درخواست‌های خود را محدود به حوزه تهران نکرده‌ایم. برای مثال در همین ایام کرونا بسیار مصر بودیم که علاوه بر ناشران و کتابفروشان و موزعان، مطالبات مولفان و مترجمان و حتی ویراستاران را هم مورد تاکید قرار دهیم.
وی در ادامه با اشاره به بحران کاغذ همزمان با بحران ناشی از شیوع کرونا در کشور، گفت: شاید خیلی از دوستان اصلا تصور نکنند، اگر اتحادیه به‌طور جدی وارد مقوله کاغذ نشده بود و با بالاترین مسئولان کشور در این حوزه مذاکره و بحث و رایزنی نکرده بود، چه اتفاقی در انتظار صنعت نشر و کتاب بود.
حسن‌پور با اشاره به تلاش و رایزنی‌های اتحادیه ناشران و کتابفروشان برای اختصاص سهمیه برای کاغذ با ارز دولتی، ادامه داد: با اطمینان عرض می‌کنم، بنگاهی در کشور نداریم که دو یا سه سال تمام، با ارز ترجیحی کاغذ دریافت و با همان ارز و بدون قیمت در اختیار ناشر گذاشته باشد، اما اتحادیه این کار را کرد؛ بنابراین وقتی در شورای عالی اقتصاد صحبت می‌کنیم، سرمان بلند است که اتحادیه مدافع حقوق اعضا و مصرف‌کننده بوده است.
وی درباره افزایش قیمت کتاب به رغم تلاش اتحادیه در کنترل قیمت کاغذ هم گفت: در تولید کتاب، حدود ۲۳ گزینه دخیل هستند که شاید بیش از ۱۷ گزینه آن تقریبا ۷۰۰ تا ۸۰۰ درصد، افزایش قیمت پیدا کرده است و اگر کاغذ را هم به آن اضافه می‌کردیم، حتما فاجعه رخ می‌داد.
رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران همچنین با اشاره به پشتیبانی اتحادیه ناشران و کتابفروشان از فعالان حوزه کتاب گویا و الکترونیک، تاکید کرد: در اتحادیه تلاش بر این است که منافع همه دوستان و همکارانمان در حوزه نشر را جذب کنیم و قدرت و توانایی قانونی هم داریم. یعنی علاوه‌بر پشتیبانی قانون نظام صنفی، تمام دستگاه‌های کشور طبق این قانون ملزم به تعامل با اتحادیه هستند.
وی در پاسخ به سوال برخی منتقدین درباره بیان نشدن مواضع اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران در برخی مسائل، هم عنوان کرد: اتحادیه اگر در مساله‌ای در ارتباط با یک وزارتخانه بتواند مطالبه خود را با یک نامه یا مذاکره به‌دست آورد، آن را رسانه‌ای نخواهد کرد و این به معنی پیگیری نکردن یا موضع نگرفتن اتحادیه نیست.
حسن‌پور ضمن اعلام حمایت اتحادیه از ناشران الکترونیک و صوتی، گفت: برخی مواقع این تهمت به بنده زده می‌شود که با ناشران غیرمکتوب مخالف هستم؛ اما درحقیقت این‌طور نیست.
رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران درباره جمع‌آوری یک میلیون کتاب قاچاق در تهران هم عنوان کرد: وقتی اعضای اتحادیه احساس کردند ناشران رسمی، معتبر و خوب زحمت می‌کشند و کار کیفی خوب، چاپ و به بازار ارائه می‌کنند؛ اما مصرف نمی‌شود، نخستین‌بار به‌صورت جدی به این مساله ورود کرد. در واقع با تلاش زیاد توانستیم برای دستگاه‌های قضایی، امنیتی، پلیس و شهرداری روشن کنیم که چه اتفاقی در حال رخ دادن است و چگونه حقوق ناشر، مولف و مترجم را متاثر کرده است.
حسن‌پور برون‌داد برخی اتفاقات عملی مانند کشف و جمع‌آوری کتاب‌های قاچاق یا شناسایی کانال‌ها و سایت‌های غیرمجاز را نیازمند یک فرآیند طولانی خواند که از سوی نیروی انتظامی و مراجع قضایی ارائه می‌شود و اضافه کرد: هرچند به‌عنوان افراد و عوامل فرهنگی از مجازات افراد خوشحال نیستیم، اما از آنجا که هیچ‌کدام حق نداریم حق دیگری را ببخشیم، به‌زودی یک اطلاع‌رسانی دقیق انجام خواهیم داد که روشن می‌کند، خیلی از افراد خاطی در حوزه نشر که خود را مصون می‌دیدند، به مجازات‌های خیلی جدی و کیفری مبتلا شدند.
گزارش عملکرد اتحادیه
رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران درباره ارائه گزارش عملکرد اتحادیه گفت: تا قبل از کرونا -که امکان برگزاری جلسات حضوری وجود داشت- گزارش به‌صورت شفاهی خدمت دوستان ارائه می‌شد اما بعد از شیوع کرونا به دلیل محدودشدن ارتباطات، گزارش عملکرد اتحادیه طبق تعهدی که هیات‌مدیره جدید داده بود، هر ۶ ماه یک‌بار به‌صورت نسخه پی‌دی‌اف در کانال اتحادیه بارگذاری و منتشر شده است.
حسن‌پور با اشاره به تلاش شبانه‌روزی هیات‌مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در ایام کرونایی عنوان کرد: در تمام این مدت و در انجام فعالیت‌های مربوطه، هیچ تاکیدی بر ناشر و کتابفروش تهرانی نداشتیم و کل کشور را در نظر گرفتیم؛ زیرا زمانی که شما بنیان‌گذار و ریشه یک کار باشید، می‌دانید تمام سرشاخه‌ها هم از شما است و اگر آن‌ها را تقویت نکنید، به شما آسیب خواهد رسید.
رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران در ادامه از صدور اطلاعیه‌ای از سوی اتحادیه در هفته‌های آتی خبر داد و گفت: در این اطلاعیه احکامی که صادر شده و فعالیت‌هایی که صورت گرفته و مراحل قضایی و قانونی آن حدود دو سال طول کشیده است، ارائه شده و دوستان متوجه فعالیت‌های اتحادیه خواهند شد.
بیشتر بخوانید: حیات نشر و کتاب در گرو کاغذ یارانه ای
اهرم حمایت و پشتیبان ناشران
محمدعلی جعفریه نیز اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران را اهرم حمایتی و پشتیبانی همه ناشران و کتابفروشان کشور خواند و عنوان کرد: زمانی که عضو هیات مدیره اتحادیه بودم، هیات‌مدیره بحث تشکیل انجمن‌ها، نظیر انجمن کتاب آموزشی و انجمن کتاب کودک را مطرح کرد تا اتحادیه تقویت شود؛ اما برخی از این انجمن‌ها، فکر می‌کردند باید اتحادیه را در دست بگیرند و تمام منافع صنفی در جهت حفظ منافع آن انجمن باشد.
مدیر نشر ثالث اضافه کرد: خوشبختانه هیات مدیره فعلی با توجه به اینکه برآمده از یک گروه هم‌اندیشی با حدود ۲۰۰ نفر از اعضای موثر صنف است، بسیار کارآمدی دارد و هنوز هم از مشورت و کمک آن گروه هم‌اندیشی استفاده می‌کند.
جعفریه در ادامه گفت: حدود ۳۵ سال است اتحادیه و اعضای آن را از نزدیک رصد می‌کنم و با اعضای هیات‌مدیره آن از نزدیک در ارتباط بودم. در حال حاضر انصافاٌ هیات‌مدیره اتحادیه بسیار خوب کار می‌کند و اگر این روند ادامه پیدا کند، یک اتحادیه بسیار قوی خواهیم داشت.
مدیرمسئول نشر ثالث با تاکید بر اینکه زمان عضویت خود در هیات مدیران انجمن ناشران و کتابفروشان بزرگترین منتقد هیات مدیره بودم، اظهار کرد: در دو سال اخیر و حتی در این شرایط بد کرونایی کارهای زیادی در اتحادیه انجام شده، نظیر جمع‌آوری یک میلیون کتاب قاچاق که نفس نشر را گرفته بود و به دادگاه کشاندن عوامل خاطی به دادگاه اصلا کار کوچکی نیست.
وی اضافه کرد: در برنامه توزیع کاغذ و دیگر حوزه‌ها هم حمایت و کارهای بزرگی صورت گرفت که خود صنف شاهد است. با وجود این کارها، واقعا کم لطفی است که فکر کنیم اتحادیه ناشران و کتابفروشان منفعل کار می‌کند.
عملکرد اهالی نشر
زهره حسین‌زادگان، مدیر نشر ققنوس هم وجود اتحادیه ضعیف یا قوی را برخاسته از عملکرد اهالی نشر خواند و گفت: اتحادیه ناشران و کتابفروشان نماینده ناشران و دیگر اهالی این صنعت است؛ بنابراین نقش اتحادیه برای صنعت نشر بسیار مهم است و کسانی که در آن مسئولیت دارند، مسلما به دنبال گرفتن مطالبات اهالی نشر هستند؛ اما اینکه چه اندازه در گرفتن این مطالبات موفق هستند، تا حدی به توانایی‌های فردی و گروهی هیات‌مدیره اتحادیه مربوط است، اما بخش قابل توجهی از آن به قوانین و روابط موجود ارتباط دارد. مهم این است تا آنجا که می‌شود دست به دست هم اتحادیه را تقویت و فعال‌تر کنیم؛ زیرا تنها راهی است که می‌توانیم به مطالبات خود دست بیابیم.
مدیر نشر افرینگان با تاکید به اینکه تمامی مطالبات اهالی نشر تنها از طریق اتحادیه قابل وصول است، اضافه کرد: عضویت هرچه بیشتر ناشران و کتابفروشان در اتحادیه کمک می‌کند اتحادیه قوی‌تر شود و هرچه اتحادیه قوی‌تر شود، با قدرت بیشتری می‌تواند مطالبات در بخش‌های مختلف را پیگیری کند.
حسین‌زادگان ارائه گزارش عملکرد اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران به‌صورت ۶ ماهه و براساس تعهد خود را زمینه‌ساز رویکرد مثبت نسبت به اتحادیه خواند و اضافه کرد: اگر کل صنف در جریان فعالیت‌های مختلف اتحادیه قرار می‌گرفت، شاید این تصور که اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران منفعل است، هیچ گاه شکل نمی‌گرفت. فکر می‌کنم آنچه متاسفانه موجب شده در نظر برخی این تصور ایجاد شود که اتحادیه چندان فعال نیست، این است که گزارش کاملی از فعالیت اتحادیه به اعضای صنف داده نمی‌شود.
