امروزه مزایای چاپ دیجیتال بر کسی پوشیده نیست بازار کتاب قابل پیش‌بینی نیست و در این شرایط، چاپ دیجیتال و تنظیم شمارگان با میزان تقاضا، عاقلانه‌ترین کار برای کنترل هزینه‌ها است.
حرکت نشر به سمت چاپ دیجیتال شرط عقل است
مریم رونق، مدیرمسئول (انتشارات فرمنش)، با بیان اینکه سه سال است که به سمت استفاده از چاپ دیجیتال و نشر رومیزی برای انتشار کتاب‌های خود رفته‌ایم، گفت: زمانی که قیمت کاغذ بالا رفت، تصمیم گرفتیم به سمت چاپ دیجیتال برویم و از سوی دیگر شاهد بودیم که مسیر دنیا به سمت استفاده از این شیوه چاپی رفته و انبارداری به صفر رسیده است.
وی ادامه داد: یکی از مزایای چاپ دیجیتال این است که موجب می‌شد ویرایش کتاب‌ها و تنوع آن‌ها بیشتر شود. از آنجایی که کتاب‌های ما در حوزه قوانین و مقررات است، مانند کتاب‌های علمی که هر سه–چهار سال یک‌بار ویرایش می‌شود نیست؛ بلکه گاهی مجبور هستیم هر شش ماه یک‌بار برای کتاب‌ها ویراست جدید بزنیم.
رونق با بیان اینکه چاپ کتاب به شیوه افست و تیراژ بالا در حوزه کتاب‌های ما خیلی جواب نمی‌داد، عنوان کرد: در بسیاری از موارد که کتاب‌های ما فروخته نمی‌شد، بسیاری از آثارمان، تاریخ‌گذشته می‌شد و برای ما صرفه‌ای نداشت. از سوی دیگر؛ مشتریان ما می‌دانند که ویرایش جدید هر قانونی متعلق به چه بازه زمانی است و هنگام خرید تاکید دارند که جدیدترین ویرایش باشد.
وی یادآور شد: برخی از مشتریان کتاب‌های ما نیز که شامل موسسات و مراکز هستند، گاهی که دوره آموزشی دارند، سفارش می‌دهند که کتاب‌ها به چه صورتی برای آن‌ها جمع‌آوری شود و در چنین شرایطی ما اصلا نمی‌توانستیم به شیوه چاپی گذشته جلو برویم. اگرچه در ابتدا خیلی با احتیاط در این مسیر قدم گذاشتیم اما به‌مرور از این کار نتایج خوبی گرفتیم.
رونق با اشاره به حذف انبار از سیستم موسسه انتشاراتی فرمنش توضیح داد: ما یک انبار داشتیم که معمولا کتاب‌های خود را در آن نگه می‌داشتیم؛ اما بعد از ۲ سال به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم انبار را حذف و هزینه اجاره خود را کم کنیم. این کار را انجام دادیم و اکنون غیر از پیش‌بینی فروش همیشگی برخی آثار، بقیه کتاب‌ها بر اساس تقاضای مخاطبانمان چاپ می‌شود.
خداحافظی با هزینه‌های بالا
وی با طرح این موضوع که بسیاری از ناشران به دلیل مزایای چاپ دیجیتال در سال‌های اخیر به سمت آن رفته‌اند، گفت: یکی از ویژگی‌ها و مزایای چاپ مزایای چاپ دیجیتال و نشر رومیزی این است که دست ناشران برای به‌روزرسانی کتاب‌ها باز است و سریع‌تر می‌توانند این کار را انجام دهند. یک ناشر زمانی که ۱۰۰۰ نسخه از کتابی را چاپ می‌کند، باید مدت زمان زیادی صبر کند تا کتاب به‌فروش برود تا بعد بتواند ویرایش جدید اثر را منتشر کند.
مدیر انتشارات فرمنش افزود: الان با استفاده از سیستم چاپ کتاب به‌صورت رومیزی، دیگر نگرانی برای فروش وجود ندارد و ما می‌توانیم نه سالانه؛ بلکه هر شش ماه یک‌بار ویرایش جدید برخی از کتاب‌ها را منتشر کنیم تا هم نسبت به قوانین و مقررات تازه به‌روز باشیم و هم اینکه موجودی‌مان را کنترل کنیم؛ زیرا به‌روز نگه داشتن کتاب‌های چاپی به‌خصوص اگر حجم بالا یا موضوع خاصی داشته باشد، کار سختی است.
رونق با اشاره به دیگر مزایای چاپ دیجیتال و نشررومیزی عنوان کرد: در چاپ افست این نگرانی وجود دارد که آیا می‌توانیم فیلم و زینک را با قیمت مناسب خریداری کنیم؟ در‌حالی که چاپ دیجیتال به نگرانی درباره هزینه‌های فیلم و زینک پایان داده و سرعت کار را برای به‌روزرسانی کتاب‌ها بالا برده است.
وی با بیان اینکه اکنون می‌دانیم بیشترین هزینه را باید در تامین مواد اولیه و کاغذ و مقوای جلد هزینه کنیم، گفت: اینکه دیگر درگیر زینک نیستیم و برای هر ویراست، این نگرانی را نداریم که فیلم و زینک عوض کنیم، یک امتیاز ویژه است.
رونق با بیان اینکه هزینه‌ها در چاپ افست به‌مراتب بیشتر از چاپ دیجیتال است، یادآور شد: اکنون برای چاپ دیجیتال یک کتاب، زمانی که به چاپخانه مراجعه می‌کنیم، قیمت یک نسخه را به ما می‌دهد و اگر ۱۰۰ نسخه بخواهیم، آن عدد را در ۱۰۰ ضرب می‌کنیم. ولی در چاپ افست به‌دلیل به‌صرفه نبودن هزینه‌ها، قیمت‌گذاری‌ها اینگونه نیست.
وی همچنین درباره کاهش هزینه‌ها با استفاده از چاپ دیجیتال توضیح داد: اکنون بازار ما به‌گونه‌ای است که پیش‌بینی تقاضا در آن خیلی سخت است؛ در نتیجه از آنجایی که با تقاضای روز جلو می‌رویم، هزینه‌ها را بر همین اساس مدیریت می‌کنیم.
رونق تاکید کرد: در گذشته برای چاپ یک کتاب با تیراژ ۲۰۰۰ نسخه سرمایه زیادی می‌گذاشتیم و این کار خواب سرمایه زیادی به‌همراه داشت؛ زیرا گاهی دو تا سه سال زمان لازم بود تا همه کتاب‌ها فروخته شود. اما الان می‌دانیم برای تیراژ ۱۰۰ یا ۲۰۰ نسخه چه مبلغی باید هزینه کنیم و این تیراژ در مدت دو یا سه ماه به پایان می‌رسد و می‌توانیم برای ماه‌های آینده برنامه‌ریزی کنیم.
وی با بیان اینکه نبود تناسب درآمد از جمله آسیب‌هایی است که ابتدای کار با آن درگیر بودیم و گاهی هنوز هم درگیر آن می‌شویم، توضیح داد: مراکز پخش همچنان با سیستم دو–سه ماهه خود همچنان جلو می‌روند و هنوز در بازار جا نیفتاده است، ولی در کل، پیش‌بینی کوتاه مدت برای هزینه و بازگشت آن راحت‌تر است و از حالت سالانه خارج و به حالت ماهانه وارد شده‌ایم و به جای بازگشت سرمایه یک‌ساله و دو ساله به بازگشت هفت یا هشت ماه رسیده‌ایم.
لزوم اعتماد دوطرفه بین ناشر و چاپخانه‌دار
در بخش دیگر این گفت‌وگو رونق همچنین درباره ورود ناشران به عرصه راه‌اندازی چاپخانه دیجیتال و فعالیت در این حوزه گفت: سال گذشته به نمایشگاه چاپ دیجیتال رفتم و میخواستم در این حوزه سرمایه‌گذاری کنم اما منصرف شدم؛ زیرا برای خریداری و نگهداری دستگاه شرایط ناپایدار است. همه این دستگاه‌ها خارجی است و نمی‌دانیم که اگر بخواهیم خریداری کنیم، در آینده و در زمینه قطعات و نگهداری چه مشکلاتی خواهیم داشت.
وی ادامه داد: از سوی دیگر تامین هزینه نیروی انسانی نیز کار سختی است؛ زیرا غیر از حقوق و بیمه، دستگاه‌ها باید مدام کار کنند تا بازگشت سرمایه داشته باشیم و همه این‌ها، سرمایه‌گذاری را سخت می‌کند.
به گفته رونق، سرمایه‌گذاری برای خرید دستگاه سخت است؛ زیرا تامین و نگهداری این دستگاه‌ها کار سختی است، اکنون بسیاری از چاپخانه‌های فعال دراین حوزه با مشکل تامین و نگهداری روبه‌رو هستند؛ به‌طوری که وقتی قطعه‌ای خراب می‌شود، برای تعمیر و خریداری آن با مشکل روبه‌رو هستند.
وی با بیان اینکه فعلا ترجیح می‌دهیم از خدمات چاپخانه‌های موجود استفاده کنیم، توضیح داد: فعالان این حوزه هم زیادند و اغلب چاپخانه‌ها کارهای با کیفیت و مناسبی عرضه می‌کنند و تنها مشکلی که وجود دارد این است که باید بتوانیم به این افراد اعتماد کنیم؛ همان مساله‌ای که با فعالان چاپ افست داشتیم؛ زیرا باید با آن‌ها اعتماد می‌کردیم و فایل کتاب‌ها را برایشان می،رستادیم. در این بخش هم اعتماد به چاپخانه‌ها کار سختی است و به یک رابطه متقابل و دوطرفه نیاز دارد.
ناشران برای ورود به چاپ دیجیتال تعلل نکنند
رونقی در پایان با بیان اینکه الان با توجه به شرایط موجود حرکت نشر به سمت چاپ دیجیتال شرط عقل است، گفت: بازار کتاب غیرقابل پیش‌بینی است و از آنجایی که کتاب کالای فرهنگی محسوب می‌شود، بالا بودن قیمت آن موجب حذف شدن آن از خرید مردم خواهد شد.
وی افزود: به دلایل مختلف سبد خانواده‌ها در حال کوچک‌تر شدن است و چاپ دیجیتال موجب کاهش هزینه‌های یک ناشر می‌شود و میتواند قیمت کتاب را کنترل کند؛ البته شاید در ابتدا فکر کند چاپ کتاب در تیراژ پایین به‌صرفه نیست؛ ولی همین که متوجه می‌شود خواب سرمایه ندارد و میتواند کتاب را سریع‌تر در چرخه بازار بیندازد، تعلل نخواهد کرد.
رونق با بیان اینکه ناشران باید ورود به این عرصه را قبول کنند، عنوان کرد: شاید برخی فکر کنند که زود است اما تحقیقات و پژوهش‌ها نشان می‌دهد در دنیا از سال ۲۰۱۲ به این نتیجه رسیدند که صرف هزینه‌های بالا برای انبارداری، خواب سرمایه و .. اشتباه است و باید به سمت استفاده از سیستم‌های جدید و بهره بردن از مزایای چاپ دیجیتال حرکت کرد مگر برای کتاب‌های رمان و داستانی که مخاطب گسترده دارد. مزایای چاپ دیجیتال میتواند در این روزها سخت به یاری ناشران بشتابد.
بیشتر بخوانید:
